De Europese Commissie praat komende week over de toekomst van de energie-infrastructuur in Europa. Aan de vooravond van de debatten waarschuwden de CEO’s van de tien grootste energiebedrijven vrijdag in Brussel dat belangrijke industrieën uit Europa zullen vertrekken. Want energie is in de EU dubbel zo duur als in de VS, wat mede het gevolg zou zijn van subsidies op groene energie.
Ook zijn volgens de ceo van het Duitse RWE, de Nederlander Peter Terium, blackouts onafwendbaar doordat de energiebedrijven niet meer kunnen investeren.
De directeuren wijten de verstoringen in de markt aan subsidies voor duurzame energie. In landen als Duitsland, Spanje en Italië is overcapaciteit ontstaan waardoor ook bestaande investeringen niet meer rendabel zijn. Ook functioneert het systeem van CO2-prijzen (ETS) niet.
Dat de directeuren liegen dat ze zwart zien zal niemand verbazen. Want als het om subsidievissen gaat, zijn ze kampioen: volgens het IMF gaat er per jaar zo’n slordige 1500 miljard aan subsidie naar de fossiele energie-industrie. Dat is maar liefst 17 x zo veel als de 88 miljard die werd besteed aan het steunen van groene energie. En als kers op de slagroom dreigen de heren met blackouts (grootschalige stroomuitval), omdat ze niet meer kunnen investeren.
Ondernemertje spelen
De politiek, en dus wij als de kiezers hebben deze toestand alleen maar aan onszelf te danken. Er moest en zou geprivatiseerd worden. Met als gevolg dat bedrijven die decennia lang gewend waren om regels uit te voeren, plotseling geacht werden om ondernemertje te gaan spelen.
Als direct gevolg van de focus op winst werden kosten en investeringen die niet direct winstgerelateerd waren, al jaren uitgesteld. Het aantal majeure stroomuitvallen neemt wereldwijd enorm toe sinds de neoliberale privatiseringsgolf begon.
Wat Peter Terium als dreigement hanteert is een proces dat al decennia aan de gang is, en dat helemaal niets te maken heeft met de recente ontwikkelingen, die de heren CEO’s simpelweg niet hebben zien aankomen.
Immers, Duitsland investeert al bijna 15 jaar grootschalig in wind en zonne-energie, en met aantoonbaar succes. Italie en Spanje volgden. Als je als energiebedrijf met die kennis en in die regio dan alsnog kolencentrales gaat bouwen (terwijl het land ook al half vol staat met kerncentrales), dan begrijp je het niet. Want bij een toenemend aandeel van wisselend aanbod in wind- en zonne-energie, heb je centrales nodig die je snel aan en uit kan schakelen, als compensatie. En dat kan alleen met gas. Maar ja, kolen zijn goedkoper….
Bovendien werden de heren tussentijds nog geholpen ook door de voortijdige sluiting van kerncentrales in het kielzog van de ramp in Fukushima. Voor het opvangen van die wegvallende basislast zijn kolencentrales wel geschikt. Maar zelfs dat kan hen niet uit de problemen houden.
Mogelijk heeft de verwachting van CO2 opslag een rol gespeeld in de planning. Immers, CO2 kan niet over grote afstanden worden getransporteerd (want te duur en te riskant). Dus produceer je de CO2 dan maar naast de opslag. Vandaar wellicht die kolencentrales in Noord Nederland. Maar de hele CO2 opslag ging niet door.
De problemen ontstaan vooral door het onderliggende effect van privatisering: in plaats van een lange termijnvisie te ontwikkelen die nodig is in de energiesector, werd het vizier gericht op de volgende kwartaalrapportage voor de aandeelhouders. Met als gevolg dat de waan van de heersende hype regeert.
Zo ook met de kromme voorstelling dat bedrijven naar de VS zouden verhuizen omdat daar de energie nu zo goedkoop is. Dat is vooral een gevolg van de, nu al weer aflopende, schalie- en teerzandhype. De ene na de andere investeerder trekt zich daar uit terug vanwege de enorm oplopende kosten en het gebrek aan rendement. Daar laat een serieuze ondernemer zich niet gek door maken.
Het gevolg is dat er nu schone en efficiënte gascentrales worden stilgelegd vanwege het overschot, simpelweg omdat het de enige zijn die je snel kan uitschakelen. Niet om schone energie te steunen, maar om overtallige kolencentrales te laten doordraaien.
Volgens consultant Cap Gemini zal binnenkort zo’n 100.000 Megawatt aan capaciteit uit de markt worden gehaald. ‘Dat zijn honderd klassieke kerncentrales’, aldus ceo Gérard Mestrallet van het Franse GDF Suez in het FD van 12 oktober.
Hij is één van de initiatiefnemers voor het offensief van de energiereuzen, waar ook het Zweedse Vattenfall en het Duitse EON aan meedoen. Pikante vraag is dan waarom we niemand horen over daadwerkelijke sluiting van die kerncentrales….
De heren energieondernemers hebben er een rommeltje van gemaakt, zoveel is wel duidelijk. Hoeveel meer missers moeten we nog meemaken voor dat we de conclusie durven trekken dat de privatiseren van de energiemarkt een mislukking was? Want we zijn er alles behalve beter van geworden. En de kosten van de debacles krijgen we uiteindelijk toch weer als burgers voor de kiezen: de energiebedrijven hebben geen geld meer en met energiebedrijven gaat het net zoals met de banken, wanneer het fout gaat moet de overheid wel inspringen. Van onze belastingcenten. Laat dan de overheid maar weer de energievoorziening regelen. Dan hebben we als kiezers tenminste nog een beetje vat op het verhaal.
