Topsectoren als hightech, chemie en agrofood ontwikkelen zich snel richting een circulaire economie. Voor de topsector logistiek levert dit nieuwe kansen en uitdagingen op. De Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur, Rli, stelde daarom een advies op: ‘Nederlandse logistiek 2040: designed to last'.
In 2040 woont en werkt zo’n 70% van de wereldburgers in steden. De toenemende verstedelijking heeft grote invloed op de fijnmazige, stipt-op-tijd en veilige bevoorrading van steeds kleinere eenheden in steden (consumenten, winkels, small-office-home-office en horeca), maar ze hebben ook een negatief effect op de duurzaamheid in die steden.
Daarom zullen steden in de toekomst via distributiecentra aan de rand van de stad met schone, stille en veilige voertuigen worden bevoorraad. Deze distributiecentra krijgen ‘cross dock’ geleverd door gedeelde distributiecentra van producenten die gezamenlijk hun dikke stromen, op gunstige tijdstippen, naar de randen van de steden brengen via de weg of het water. Andersom, zullen toenemende retourstromen uit de steden, als gevolg van een veel meer circulaire economie, ook via de randen van de stad worden geregeld.
Ondertussen vergrijst de (beroeps)bevolking en dat krijgt grote consequenties voor de beschikbaarheid van logistieke medewerkers. Met name in logistieke functies in distributie en transport ontstaan grote tekorten in Europa na 2020. Als gevolg moet in 2040 tenminste hetzelfde werk als in 2010 in transport en magazijnen met een kwart minder medewerkers worden gedaan.
Dit vraagt om grote innovatie en productiviteitsverbeteringen in transport en logistiek in de komende decennia; een meer efficiënte inzet van transportmiddelen, voorkomen van onnodige werkzaamheden en mechanisering van logistieke processen.
Stijgende olieprijzen, maar ook de milieudruk vanwege fijnstof en emissies zullen in toenemende mate zorgen voor andere brandstoffen dan de nu overheersende diesel. Dat heeft gevolgen voor de technische infrastructuur rond logistiek.
De belangrijkste aanbevelingen in het advies zijn:
- Gemeenten en provincies moeten ruimtelijke clustervorming tussen de sectoren hightech, chemie en agrofood stimuleren. Dit kan invulling krijgen door bepaalde locaties te bestemmen voor specifieke clusters en/of door in het vestigingsbeleid doelstellingen of voorwaarden te formuleren voor (her)gebruik van energie, warmte en afvalstoffen. Het Rijk wordt geadviseerd om hergebruik van afval als grondstof voor nieuwe producten te bevorderen door belemmeringen in regelgeving voor afvalverwerking weg te nemen en 'grondstoffenpaspoorten' in te voeren;
- Het Rijk kan een programma ontwerpen met Rotterdam als circulaire hub van Europa en daarbij de effecten onderzoeken van de circulaire economie op de soort en het volume aan goederen dat via de Rotterdamse haven Europa binnenkomt en verlaat;
- Gemeenten dienen uniforme eisen te stellen aan leefbaarheid, veiligheid en bereikbaarheid. De invulling moet via innovatieve tendering worden overgelaten aan de sector. Het Rijk wordt geadviseerd om bestuurlijke afspraken met de decentrale overheden te maken over de harmonisering van deze lokale doelvoorschriften;
- De raad beveelt het bedrijfsleven aan om integrale ketens voor de complete levenscyclus van elk product te ontwikkelen door in het ontwerp van producten rekening te houden met reparatie, hergebruik en uitwisseling van onderdelen; door in te zetten op maximale levensduur en op een zo groot mogelijke recyclebaarheid. En door marketingconcepten te ontwikkelen om het gedrag van consumenten aan te passen: product, dienst, gebruik en retour moeten bij elkaar passen.
Kijk voor het rapport en ondersteunende informatie op de site van de Rli.