In 2017 werden bijna twee miljard dieren in schepen of vrachtwagens geladen (kippen niet meegerekend). Ze werden op transport gezet voor reizen van enkele uren tot zes weken en zelfs langer. Nederland is een grote speler in de export van levende dieren en onderhoudt een heuse kippencaroussel met Duitsland waarin miljoenen dieren heen en weer worden getransporteerd.
De wereldhandel in levende boerderijdieren is de afgelopen 50 jaar meer dan verviervoudigd. Maar door een gebrekkige regelgeving kunnen dieren tijdens het transport in gevaar worden gebracht of worden blootgesteld aan wreedheid wanneer ze hun bestemming bereiken.
Met de groei van de export van levende dieren is ook de winst omhooggeschoten. In 1988 was de wereldhandel in alle levende dieren $ 716 miljoen (£ 548 miljoen) waard; tegen 2017 was dat volgens de gegevens van Comtrade gestegen tot $ 21 miljard. Deze cijfers houden geen rekening met inflatie, maar de stijging heeft de inflatie in die periode enorm overtroffen.
De stijgende vraag naar vlees in veel delen van de wereld is een zegen geweest voor exporteurs die gespecialiseerd zijn in de fokkerij of in dieren die moeten worden vetgemest voordat ze worden geslacht. Met name in het Midden-Oosten is de invoer van dieren aanzienlijk gestegen: alleen al in 2016 heeft Saoedi-Arabië voor bijna $ 1 miljard aan levende dieren ingevoerd.
Maar de gestaag groeiende handel heeft geleid tot bezorgdheid over het gebrek aan toezicht op dieren op doorreis en wanneer ze hun bestemming bereiken. Slechte omstandigheden tijdens het transport en onmenselijke slachting bij aankomst zijn twee problemen die worden veroorzaakt door liefdadigheidsorganisaties van dieren die pleiten voor een betere regulering van de industrie. Er zijn ook angsten over de verspreiding van ziekten.
"Afmaken is menselijker"
Een Ierse veeboer merkte op dat het menselijker is om dieren maar meteen af te maken dan ze op transport voor export te zetten.
In havens en aan grenzen worden dieren vaak in hete voertuigen achtergelaten, voordat ze op schepen worden geladen, waar niet altijd toegang is tot een dierenarts.
Misbruik of mishandeling, zoals het afsnijden van de pezen in de benen van een koe om te stoppen met bewegen voordat hij wordt geslacht, of herhaaldelijk in de nek steken om te doden, zijn praktijken waaraan dieren zijn blootgesteld in een aantal slachthuizen in Egypte, Libanon en Saoedi-Arabië.
Bovendien heeft de Guardian geconstateerd dat de schepen die een vergunning hebben om dieren te vervoeren, vaak oud en vervallen zijn. In november nog kapseisde een schip vlak voor de kust van Roemenië. Meer dan 14.000 schapen verdronken, hoewel de bemanning werd gered.
In verschillende landen bestaat wetgeving om dieren te beschermen. Maar er zijn geen wetten die grensoverschrijdend regels opleggen en te handhaven zijn. The Guardian bericht daar uitgebreid over.
Heel veel kippen
Boven aan de lijst van absolute aantallen dieren die worden geëxporteerd, staan kippen. Het aantal levende kippen dat over de hele wereld wordt verplaatst, is in vijftig jaar zestienvoudig gestegen. In 2017 werden alleen al bijna 2 miljard levende kippen over de hele wereld vervoerd.
Behalve kippen is aantal andere levende boerderijdieren (er zijn gegevens verzameld voor varkens, runderen, schapen en geiten) die worden geëxporteerd, de afgelopen halve eeuw ook enorm gegroeid, laten de gegevens van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de VN zien. Deze groei neemt ook niet af, ondanks de vooruitgang in de koeltechnologie waardoor vers en bevroren vlees kan worden opgeslagen en vervoerd en bezorgdheid over de verspreiding van dierziekten zoals Afrikaanse varkenspest (ASF) achterwege kan blijven.
In 20127 werden meer dan 75 miljoen levende varkens, runderen, schapen en geiten over de wereld vervoerd. The Guardian zette de cijfers op een rij.
Wat zijn de belangrijkste markten voor de invoer van levende dieren?
De handel wordt gedreven door de eetlust van over de hele wereld, maar het Midden-Oosten is een bijzonder belangrijke regio en is een belangrijke importeur van schapen. Naast Saoedi-Arabië en Qatar importeerde ook Jordanië in 2017 400.000 schapen. De cijfers in de VS bestaan voornamelijk uit varkensimporten uit Canada en rundvee importen uit Mexico. Vlak onder deze lijst importeerde het VK in 2017 500.000 levende boerderijdieren, waarvan de meeste varkens uit Ierland waren.
De top zeven importeurs van levende boerderijdieren in 2017
- US 7 m inclusief 5,6 m varkens
- Saoedi-Arabië 7 m inclusief 5,8 m schapen
- Polen 7 m inclusief 6,9 m varkens
- Italië 4 m inclusief 1,6 m varkens
- Hong Kong 1,5 m inclusief 1,4 m varkens
- Turkije 1m inclusief 900.000 runderen
- Qatar 590.000 inclusief 580.000 schapen
Nederland grote exporteur
Als we de cijfers voor kip zouden opnemen in de lijst van grootste exporteurs, zou Nederland bovenaan staan. Maar ook zonder levende kippen is Nederland nog steeds de tweede grootste exporteur van levende varkens, runderen, schapen en geiten na Denemarken. De Denen staan aan de top vanwege een grote varkenshandel met Polen (6,2 miljoen in 2017). Australië is sinds de start van de FAO-records een belangrijke exporteur van schapen en runderen, maar het exportaantal is gehalveerd sinds 2000.
De top zeven exporteurs van levende boerderijdieren in 2017
- Denemarken 15m bijna alle varkens
- Nederland 13m inclusief 12m varkens
- Canada 6m inclusief 5,6m varkens
- Sudan 4m inclusief 3.7m schapen *
- Australië 3m inclusief 2m schapen
- Spanje 3 m inclusief 1,5 m varkens
Grootste rundvee-exporteurs
Volgens de FAO-gegevens exporteert Frankrijk sinds de jaren 1970 meer dan een miljoen levend rundvee per jaar. Het merendeel van de dieren die het in 2017 exporteerde, ging naar Italië (980.000) en Spanje (490.000), maar het stuurde ook 11.000 levend vee naar Marokko, 14.000 naar Libanon en 38.000 naar Algerije. De uitvoer van levend vee in Mali ging vooral naar Senegal (240.000) en Ivoorkust (200.000).
De top vijf exporteurs van levend rundvee in 2017
- Frankrijk 1.6m
- Mexico 1,2 m
- Duitsland 850.000
- Canada 600.000
- Mali 500.000
Grootste schapenexporteurs
De exportmarkt voor levende schapen omvat grotendeels de dieren die naar het Midden-Oosten gaan, met Saudi-Arabië (5,8 miljoen), Koeweit (1,3 miljoen), Qatar (590.000), Jemen (450.000), Jordanië (400.000) en Oman (400.000) alle grote importeurs van schapen uit Europa, Australië en Somalië. De andere grote schapenimporteurs zijn Libië (1,2 miljoen) en Italië (1 miljoen).
De top vijf exporteurs van levende schapen in 2017
- Soedan 3,7 m
- Roemenië 2.4m
- Somalië 2m
- Australië 1,9 m
- Spanje 1.1m
Grootste varkensexporteurs
Het grootste deel van de export van levend varken vanuit Denemarken en Nederland is naar andere Europese landen. Samen met de 6,2 miljoen varkens die de Denen naar Polen stuurden, exporteerde Nederland in 2017 meer dan 8 miljoen varkens naar Duitsland. De 1,6 miljoen varkensuitvoer van China ging in 2017 allemaal naar Hong Kong, hoewel die handel sindsdien is getroffen door de uitbraak van ASF, een zeer besmettelijke virale varkensziekte, die ongeveer 40% van de Chinese varkenspopulatie heeft weggevaagd.
De top vijf exporteurs van levende varkens in 2017
- Denemarken 15m
- Nederland 11.8m
- Canada 5.6m
- Duitsland 2.4m
- China 1,6 m
Kippencaroussel
Europese landen domineren de exportmarkt voor levende kippen, waarbij alleen Nederland en Duitsland al verantwoordelijk zijn voor de export van bijna 700 miljoen kippen in 2017. Een groot deel van de export van kippen van beide landen gaat naar elkaar toe in een absurde kippencaroussel.
Nederland exporteerde in 2017 ook 16 miljoen kippen naar het VK, 4 miljoen naar Thailand en elk 1 miljoen naar Oeganda en Rusland. Het grootste deel van de export van levende kippen uit België, Tsjechië en Hongarije gaat naar andere Europese landen.
Lees meer in The Guardian
Foto's: Wakker Dier