Neonicotinoide pesticiden (neonics) vormen een grote bedreiging voor de ecosystemen wereldwijd. Dat blijkt opnieuw uit een geactualiseerde uitgave van ’s werelds meest uitgebreide wetenschappelijke evaluatie van de ecologische gevolgen van systemische pesticiden.
De Task Force on Systemic Pesticides (TFSP) publiceerde in Ottowa, Canada de 2e editie van de Worldwide Integrated Assessment of the Effects of Systemic Pesticides on Biodiversity and Ecosystems. Het omvat meer dan 500 studies sinds 2014, waarvan ook enkele door de industrie gesponsorde studies. De evaluatie behandelt ook fipronil, een aan de systemische pesticide verwant bestrijdingsmiddel gebruikt in Europa.
Neonics grote bedreiging voor biodiversiteit
Neonics zijn giftig, zelfs in hele kleine hoeveelheden. Zij lossen gemakkelijk op in water en zijn hardnekkig aanwezig (zij breken niet makkelijk af), hetgeen resulteert in langdurige en hardnekkige aanwezigheid in vaste en vloeibare omgeving. Langdurig en routinematig gebruik van neonics in de landbouw veroorzaakt grootschalige aantasting van ons milieu en vormt een grote bedreiging voor onze biodiversiteit.
Neonics, die onder meer in verband staan met de forse daling van de bijenstand, kunnen ook ons voedingssysteem aantasten. Een nauw verwante systemische pesticide, fipronil, staat momenteel centraal in het groeiende schandaal met betrekking tot de voedselveiligheid in Europa, nadat overmatige niveaus van dit giftige bestrijdingsmiddel was teruggevonden in ei-producten verkocht in 15 EU landen alsmede in Zwitserland en Hong Kong. Miljoenen kippeneieren zijn inmiddels teruggehaald uit de schappen van winkels in geheel Europa, vanwege het gevaar dat deze eieren een serieus risico voor de voedselveiligheid opleverden.
Nieuw onderzoek bevestigt giftigheid
De geactualiseerde uitgave bevestigt dat neonics een wereldwijde bedreiging vormen voor de biodiversiviteit en onze ecosystemen. Neonics, in 1990 op de markt geïntroduceerd, zijn de meest voorkomende en gebruikte pesticiden in de wereld. Landbouwkundige toepassingen ervan zijn onder meer in zaden en grondoppervlak. Neonics worden ook gebruikt in de bosbouw, in grasonderhoud en voor honden (tegen vlooien).
“De uitkomsten van de onderzoeken bevestigen nogmaals de noodzaak om de toepassing van systemische pesticiden op uitgebreide schaal te verbieden, inclusief de urgente beëindiging van het profylactische gebruik in zaden”, zegt Jean-Marc Bonmatin, wetenschappelijk analist bij het vooraanstaande Franse onderzoeksinstituut “Centre National de la Recherche Scientifique” en tevens vice-voorzitter van de TFSP. “Het gebruik van deze pesticiden is strijdig met een milieu vriendelijk en duurzaam landbouwgebruik. Het helpt de boeren niet, het verslechtert de kwaliteit van de bodem, het tast de biodiversiteit aan en het besmet water, lucht en voedsel. Er is geen reden om op deze weg van verdere destructie door te gaan.”
Weinig effect als pesticide, grote schade aan milieu
Het rapport is samengesteld uit drie hoofdstukken, die het navolgende behandelen, t.w. de beschrijving van nieuwe data wat betreft de werking, metabolisme, giftigheid en besmetting van het milieu van en door neonicotinoiden en fipronil; de lethale en sub-lethale effecten van neonicotinoiden en fipronil op organismen en hun inwerking op ecosystemen; en de doeltreffendheid van neonicotionoiden in de landbouw alsook de alternatieve mogelijkheden voor bestrijding van schadelijk organismen.
“Enkel een zeer klein deel van de systemische pesticiden werkt uiteindelijk als bestrijdingsmiddel. Het overgrote deel vergiftigt eenvoudigweg het milieu en brengt grote schade toe aan organismen waarop het niet voorzien was, verklaarde Prof. Faisal Moola, adjunct-professor in Ecologie aan de de Universiteit van Toronto.
Totaal verbod in Frankrijk
In 2013 heeft de Europese Unie een tijdelijk verbod afgekondigd op het specifieke gebruik van imidacloprid, clothianidin en thiamethoxam in landbouwgewassen, die veelvuldig door bijen worden bezocht, en de EU overweegt nu om dit verbod te verlengen. De nieuwe Franse wetgeving met betrekking tot biodiversiteit omvat onder meer een verbod op het gebruik van alle neonics ingaande September 2018.
“Het globale experiment met neonics als bestrijdingsmiddel is een duidelijke mislukking” zegt Bonmatin. “Overheden wereldwijd moeten het voorbeeld van Frankrijk volgen om neonics te verbieden en alternatieve en duurzame bestrijdingsmogelijkheden te ondersteunen, zonder enig uitstel!”
De TFSP’s 2017 update zal worden gepubliceerd in de eerstvolgende editie van het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Science and Pollution Research.
De Task Force on Systemic Pesticides (tfsp.info), is een internationale groep van onafhankelijke wetenschappers verenigd binnen de International Union for Conservation of Nature (IUCN), en is de reactie van de wetenschappelijke wereld op de wereldwijde zorg omtrent de gevolgen van het gebruik van neonicotinoide bestrijdingsmiddelen op het milieu en de ecosystemen.
In 2015 heeft de TFSP het eerste uitgebreide wetenschappelijke rapport gepubliceerd over de gevolgen van het gebruik van neonicotinoide pesticiden, geheten de Worldwide Integrated Assessment of the Effects of Systemic Pesticides on Biodiversity and Ecosystems (WIA).
Dit uitgebreide rapport omvatte meer dan 1,100 peer-reviewed studies alsmede data van producenten. Het rapport toonde duidelijk de schade aan voor honingbijen en een groot aantal andere insecten, die aan de basis van ons voedingssysteem staan zoals een groot aantal van andere nuttige soorten, zoals aan water gebonden insecten aan de basis van de voedselketen, ongewervelden in de bodem zoals regenwormen, en vogelsoorten (cascade effect).
Neonicotionoide pesticiden (“Neonics”) zijn op nicotine gebaseerde insecticiden, die het centrale zenuwstelsel van insecten aantasten . Zij worden systemische pesticiden genoemd, waarmee bedoeld wordt dat zij door de plant opgenomen worden en hun weg vinden naar alle delen daarvan –de wortels, stengels, bladeren, bloemen, alsook stuifmeel en nectar. Neonics zijn giftig, zelfs in de kleinst mogelijke doses. Zij zijn in water oplosbaar en worden nauwelijks afgebroken in de bodem. Daardoor brengt hun wijdverbreide en routinematig gebruik milieuvervuiling op grote schaal te weeg met het verlies van vele dier- en plantensoorten, waardoor zij een grote bedreiging vormen voor de ons omringende ecosystemen.
