NVWA test niet op gevaarlijke minerale oliën in voedsel

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft afgelopen 10 jaar geen enkele test uitgevoerd of laten uitvoeren naar de besmetting van voedsel met de gevaarlijke minerale oliën MOAH en MOSH. Dit blijkt uit het antwoord van het Ministerie van Economische Zaken op een verzoek van foodwatch op grond van de Wet Openbaarheid Bestuur (Wob). Dit is opmerkelijk omdat de Europese Voedselautoriteit EFSA al in 2012 vaststelde dat de vervuiling van voedsel met minerale oliën zorgen baarde. Ook minister Schippers erkende onlangs dat "mengsels van MOAH’s inderdaad kankerverwekkend en mutageen kunnen zijn” en “de sector nog onvoldoende inzicht in de problematiek heeft om tot een adequate beheersing te komen”.

Half maart verzocht foodwatch de NVWA om alle testresultaten sinds 2006 van voedingsproducten op vervuiling met de twee gevaarlijke minerale oliën mineral oil saturated hydrocarbons (MOSH) en mineral oil aromatic hydrocarbons (MOAH) die zij in haar bezit heeft. Deze testresultaten zijn opvraagbaar op grond van de Wet Openbaarheid van Bestuur. De NVWA heeft nu laten weten “dat de NVWA niet over de gevraagde informatie beschikt, maar dat het onderwerp wel op de agenda van de NVWA staat.” Hieruit blijkt dat de NVWA de laatste 10 jaar geen testen heeft uitgevoerd of laten uitvoeren en zodoende inzicht bij de NVWA ontbreekt in de mate van besmetting van voedselproducten in Nederland met deze gevaarlijke stoffen.   

Het ontbreken van enig toezicht op de vervuiling van voedsel met minerale oliën in Nederland staat in schril contrast met bijvoorbeeld de aanpak van de Duitse overheid, die afgelopen jaren honderden testen deed op vervuiling van voeding met MOSH en MOAH. Ook het Duitse rijksinstituut voor risicobeoordeling (BfR), dat dezelfde taakstelling heeft als de NVWA, besteedt al jaren aandacht aan het onderwerp. Uit onderzoek van foodwatch bleek eerder al dat een groot deel van de alledaagse voeding in Nederland, zoals rijst, pasta, corn flakes en hagelslag, vervuild is met de gevaarlijke stoffen. 47% van de onderzochte producten bleken vervuild met MOAH en 92% met MOSH. In producten in Duitsland werd – waarschijnlijk niet toevallig – aanzienlijk minder vervuiling gevonden.

Het probleem van de besmetting van voedsel met minerale olie is al lange tijd bekend. Al in 1991 verkregen onderzoekers in Zwitserland het eerste bewijs van de migratie van minerale oliën in levensmiddelen vanuit gerecyclede verpakkingen en andere bronnen. In 2012 publiceerde de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) een zorgwekkend rapport over de aanwezigheid van minerale oliën in voedsel. MOAH wordt er door de EFSA van verdacht kankerverwekkend en mutageen te zijn, terwijl MOSH orgaanschade kan veroorzaken. Vooral kinderen zijn daarbij een risicogroep. Op grond van het in Europa geldende voorzorgsbeginsel dienen voedselfabrikanten dan ook verplicht te worden maatregelen te nemen om deze stoffen uit hun producten te weren, vindt foodwatch.

Naar aanleiding van Kamervragen over het onderzoek van foodwatch heeft de minister van VWS aangegeven in overleg te zijn met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) om mogelijk te komen tot wettelijke normen. In antwoord op een brief van foodwatch gaf minister Schippers begin dit jaar aan: “Als normstelling praktisch mogelijk blijkt en er goede analysemethoden voorhanden zijn, kan ook overwogen worden op nationaal niveau (in de Warenwetregeling Verpakkingen en gebruiksartikelen) tot normstelling over te gaan. Deze mogelijkheid zal ik verder onderzoeken als onverhoopt mocht blijken dat Europese regelgeving niet of niet op korte termijn te verwachten is.” Desondanks heeft de NVWA zelf tot op heden geen enkele product onderzocht om beter inzicht te krijgen in het voorkomen en de verspreiding van deze stoffen in ons voedsel.

Afgelopen november bevestigde de minister in antwoord op kamervragen al dat de NVWA voedsel niet standaard onderzoekt op de aanwezigheid van minerale olie: ‘Omdat er geen wettelijke limieten zijn en er vooralsnog onvoldoende wetenschappelijke duidelijkheid over het risico bestaat, heeft de NVWA geen basis om op te treden.’ Het ontbreken van wettelijke mogelijkheden om bij besmetting van producten in te grijpen, betekent echter nog niet dat de NVWA helemaal geen informatie hoort te verzamelen over de mate van besmetting van voedsel in Nederland. Een dergelijk inzicht is juist cruciaal om de urgentie van beschermende wetgeving in te kunnen schatten en gerichte maatregelen te kunnen nemen.

foodwatch vindt dat de NVWA daarmee volstrekt nalatig is in haar wettelijke taak om “risicobeoordelingen [uit te voeren] op het gebied van voeding en voedsel en op het gebied van andere consumentenproducten”. foodwatch roept minister Schippers daarom op om de NVWA op zo kort mogelijke termijn de opdracht te geven de verspreiding van minerale oliën in ons voedsel te onderzoeken. Ook dient zij, samen met het RIVM, te komen met een onderbouwd advies om over te gaan tot wettelijke normstelling om zo de risico's tegen te gaan.