Als de economie het zelf niet wil doen, dan helpen we haar wel een handje. Dat is zo ongeveer de redenering achter de bijstelling van het BBP, het Bruto Binnenlands Product, ofwel de algemeen gehanteerde graadmeter voor de prestatie van de economie.
Het BBP bestaat uit een lijst van activiteiten die wel meetellen voor het berekenen van economische groei, en een lijst van activiteiten die niet meetelt. Door die lijst naar believen aan te passen kun je dus de uitkomst van het groeicijfer beïnvloeden.
Amerika deed dat vorig jaar augustus, en werd op slag 3% rijker, wat gelijkstaat met de omvang van de hele Belgische economie. De EU gaat dat in september doen.
De belangrijkste komende aanpassing wordt het meetellen van uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling, en uitgaven voor wapenproductie. Dat is raar, want uitgaven voor onderzoek zijn kosten, geen winst. Ze worden gefinancierd uit eerdere winst en in geval van subsidies uit belastingen, die ook worden geheven over eerder verdiend geld. De eerste de beste boekhouder die zo rekent gaat de cel in wegens oplichting.
Voor wapenproductie geldt eigenlijk het zelfde: het is een noodzakelijk uitgave om de veiligheid te waarborgen, een echte kostenpost dus. Die vrijwel volledig uit belastingopbrengsten wordt gefinancierd, en dus uit heffing op eerder gemaakte winst.
Als gevolg van de rekentruc worden landen rijker, en gaat hun staatsschuld omlaag. Want die schuld wordt uitgedrukt in een percentage van het BBP. BBP omhoog, schuld omlaag. En Nederland blijft weer binnen de norm van 3% zonder een vinger uit te hoeven steken.
Het lijkt misschien onschuldig geneuzel over cijfertjes, maar de effecten zijn heel reëel. Want hoe de economie er werkelijk voorstaat wordt vakkundig verdoezeld. Bij voorbeeld doordat ook bedrijven als gevolg van zo’n maatregel indirect ook in (beurs)waarde toenemen: na zo’n administratieve stijging van de groei gaan doorgaans ook de beurskoersen omhoog en verdienen speculanten en banken weer handen vol geld. Ondertussen blijft de toenemende inkomensongelijkheid volledig buiten beeld, net zoals de werkloosheid en de stagnerende inkomens voor de lagere- en middenklasse. Die groeien in reële termen al vele jaren niet meer.
Burgers, mkb, maar ook lagere overheden als gemeenten en provincies, doen er goed aan om zich te oriënteren op strategieën om hun lokale economie overeind te houden. Want die krijgen er in september geen 3% bij en raken per saldo dus nog verder achterop.
Lees ook:
Amerika tovert nepgroei
Volkskrant en NRC over de BBP aanpassing