Prinsjesdag 2021 vooral in het teken van wat er niet gebeurt

Van de begroting van een demissionair kabinet mag je traditioneel geen hoge verwachtingen hebben. Maar de urgentie van de gestapelde crises vraagt desondanks om daadkracht van de Nederlandse politiek. Die schittert vooral door geblunder en nalatigheid.

Prinsjesdag is dit jaar anders dan in andere demissionaire jaren. Het land en de wereld zien zich geconfronteerd met een opeenstapeling van crises. De Nederlandse politiek voegt daar nog een extra crisis aan toe: die van haar eigen onmacht en falend leiderschap.

Gelekte plannen Prinsjesdag 2021

Het lekken van de plannen voor Prinsjesdag 2021 is inmiddels bijna net zo’n traditie geworden als Prinsjesdag zelf. Dit jaar zijn ze vooral weinig spectaculair:

• Met de koopkracht gebeurt er vrijwel niets;
• Het aanpakken van het stikstofprobleem wordt doorgeschoven naar het volgende kabinet;
• De woningnood wordt niet opgelost: de 100 miljoen die voor woningbouw jaarlijks wordt uitgetrokken staat voor 300 woningen per jaar, op een tekort van 300.000. Daar gaat dus hooguit 1% vanaf, áls die woningen al gebouwd kunnen worden, want het stikstofspook waart nog steeds rond en blokkeert veel bouwplannen;
• Er wordt geen extra kolencentrale gesloten;
• Geld dat was toegezegd voor de afschaffing van de dividendbelasting wordt daar toch niet voor besteed. Weliswaar een positieve ontwikkeling, maar toch ook weer woordbreuk van de VVD.

Een grote hap in de begroting, 6 tot 7 miljard Euro, wordt gereserveerd voor ondersteuning van klimaatplannen. Daarbij worden vooral het stimuleren van elektrisch rijden en de bouw van meer zonne- en windparken genoemd. Het is echter twijfelachtig of die bedragen ook wel uitgegeven kunnen worden en zo ja, of ze effectief zijn. Immers, de congestie op het stroomnet is een toenemend probleem waardoor veel nieuwe projecten helemaal niet aangesloten kunnen worden. Over het oplossen daarvan is nog niets concreets vernomen. Daar uit nu ook het Planbureau voor de Leefomgeving zorgen over.

CO2 uitstoot gaat niet omlaag

Recente cijfers van het CBS tonen aan dat de co2 uitstoot al weer bijna op het niveau van voor corona is. De gemiddelde stijging op kwartaalbasis bedroeg 11%, de stijging van de industrie maar liefst 13% ten opzichte van het zelfde kwartaal vorig jaar. Daarmee komt Nederland in een spagaat: de regering is gehouden aan een vermindering van uitstoot op basis van het Urgenda vonnis, terwijl de recente cijfers aantonen dat een snelle terugkeer van de economie naar niveau’s van voor corona, onvermijdelijk leiden tot een verdere toename.

Evacuatie Afghanistan gaat niet verder

Ten slotte de situatie in Afghanistan, waar de nog niet geëvacueerde medewerkers van de Nederlandse diensten in limbo blijven. De toch al precaire situatie werd de afgelopen dag nog verergerd door het aftreden van ministers Kaag en Bijleveld. Het was verbijsterend om te constateren dat een ordinaire wraakactie van de Christen Unie richting D66 uitmondt in een situatie die potentieel tientallen mensen het leven kan kosten.

Kans gemist

Onze koning had een uitgelezen kans om uit protest de Troonrede niet uit te spreken voordat er een nieuwe regering is. Zie je het voor je: “Leden van de Staten-Generaal, bewindslieden. U verzaakt uw plicht om het landsbelang te dienen. Daarom zal ik u deze keer niet toespreken”. Maar ook dat gebeurde niet. Uit wat hij wel zei was op geen enkele manier de mate van urgentie af te leiden die vooral de aanpak van de klimaatproblemen eist. We moeten kijken wat er meer kan worden gedaan. Daar bleef het bij.