De Europese Commissie heeft een nieuw actieplan voor de circulaire economie goedgekeurd. Het plan is een van de belangrijkste bouwstenen van de Europese Green Deal, Europa's nieuwe plan voor duurzame groei. Het plan moet ervoor zorgen dat producten zo lang mogelijk binnen de EU-economie in gebruik blijven.
Het actieplan wil in de eerste plaats van duurzame producten de norm maken binnen de EU. De Commissie wil daarom wettelijk verplichten dat producten die op de EU-markt worden gebracht, zijn ontworpen om langer mee te gaan of gemakkelijker te hergebruiken, repareren of recycleren zijn.
Daarnaast wil ze zoveel mogelijk gerecycled materiaal in plaats van primaire grondstoffen laten verwerken. Eenmalig gebruik wordt beperkt, geplande veroudering aangepakt en de vernietiging van onverkochte duurzame goederen wordt verboden.
Recht op reparatie
Consumenten moeten toegang krijgen tot betrouwbare informatie over zaken als de repareerbaarheid en duurzaamheid, om meer duurzame keuzes te kunnen maken. Ze krijgen in het plan ook een echt "recht op reparatie".
De commissie focust in eerste instantie op sectoren die de meeste grondstoffen gebruiken en waar het potentieel voor circulariteit groot is. Ze denkt onder meer aan elektronica en ICT, batterijen en voertuigen, verpakking, kunststoffen en textiel. Ook de bouwsector en voedselproductie krijgen extra aandacht.
Tot slot komt er een initiatief om de afvalberg te verminderen. Daarvoor werkt de Commissie aan een plan om een Europese markt voor secundaire grondstoffen in het leven te roepen. Ze bekijkt ook of een Europees geharmoniseerd model mogelijk is voor gescheiden inzameling van afval en etikettering.
Onontbeerlijk
“Om in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken, onze natuurlijke omgeving te behouden en ons economisch concurrentievermogen te versterken, is een volledig circulaire economie onontbeerlijk”, zegt Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie. “Vandaag is onze economie nog steeds grotendeels lineair, met slechts 12 procent van secundaire materialen en hulpbronnen die terug in de economie worden gebracht. Veel producten gaan te snel stuk, kunnen niet worden hergebruikt, gerepareerd of gerecycled, of zijn ontworpen voor eenmalig gebruik.”
Zowel voor bedrijven als voor consumenten is er dus een enorm potentieel, zegt Timmermans. “Met het plan van vandaag lanceren we actie om de manier waarop producten worden gemaakt te transformeren en consumenten in staat te stellen duurzame keuzes te maken voor hun eigen voordeel en die van het milieu."
Gemengde reacties
Milieu-organisaties zijn overwegend positief, maar er is ook kritiek omdat het plan geen harde doelstellingen bevat wat betreft het totale gebruik van grondstoffen, of het verminderen van de afvalstroom.
“Het Actieplan Circulaire Economie kan een keerpunt betekenen voor duurzaamheid en klimaatactie in Europa, dat hopelijk de rest van de wereld zal inspireren”, zegt Stephane Arditi, deskundige bij het European Environment Bureau. Het voorstel vinkt bijna alle vakjes aan, maar richt zich niet expliciet op de overconsumptie van grondstoffen in Europa. Zonder bindende doelstellingen lopen overheden het risico om momentum te verliezen en de fundamentele doelstelling om onze consumptievoetafdruk te verkleinen, te verwaarlozen.”
Overconsumptie
Friends of the Earth is harder. “Het plan staat los van de realiteit en de hoogdringendheid van de crisis waar de planeet op afstevent”, zegt Meadhbh Bolger van Friends of the Earth Europe, “Het plan zal er niet in slagen de overconsumptie van grondstoffen af te remmen, omdat het geschreven is om de honger van een eindeloze economische groei te stillen, eerder dan de noden van mensen of ecosystemen.”
“De ontginning en verwerking van grondstoffen is wereldwijd goed voor 90 procent van het verlies aan biodiversiteit en naar schatting de helft van de CO2-uitstoot”, zegt Bolger. “Het is absurd dat het terugdringen van de absolute consumptie niet de kern van het plan is.”