Een nieuwe studie van SOMO toont aan dat de Europese auto-industrie zich niet in een crisis bevindt en geen dringende staatssteun nodig heeft. In werkelijkheid is de autosector van de EU zeer winstgevend, politiek invloedrijk en een groot obstakel voor klimaatactie.
Maandenlang waarschuwden EU-leiders en belangenorganisaties voor een “existentiële dreiging” voor Europese autofabrikanten, waarbij ze wezen op sluiting van fabrieken, banenverlies en toenemende concurrentie uit China. Initiatieven zoals de Antwerpse Verklaring, de rapporten van Letta en Draghi, en het Industrieel Actieplan van de EU pleiten allemaal voor meer subsidies en overheidssteun, met name voor batterijproductie en digitalisering. Maar SOMO’s nieuwe onderzoek, Manufactured Crisis, vertelt een ander verhaal.
Al twintig jaar sturen Europese autobedrijven actief de zogenaamde “groene” agenda aan om hun eigen belangen te dienen. Via goed gefinancierde lobby’s en nauwe banden met beleidsmakers hebben ze milieuregels afgezwakt om hun bedrijfsmodellen te beschermen en klimaatactie uitgesteld, terwijl ze zich presenteren als koplopers in “groene” innovatie.
Onder druk van de auto-industrie heeft de Europese Commissie recent de CO₂-regels afgezwakt. In plaats van strikte jaarlijkse emissiedoelen op te leggen, mogen fabrikanten hun uitstoot nu middelen over de periode 2025–2027. Dit vermindert de verantwoordelijkheid en geeft autofabrikanten meer ruimte om serieuze klimaatactie uit te stellen. Hoewel de Commissie officieel vasthoudt aan het uitfaseren van nieuwe benzine- en dieselauto’s tegen 2035, blijven industriële lobbygroepen en gelijkgestemde politici deze deadline ter discussie stellen.
De economische logica achter het EU-beleid is duidelijk: bestaande bedrijven worden beschermd met subsidies, overgangsmaatregelen, importheffingen en flexibele regelgeving. Maar deze aanpak verlengd Europa’s afhankelijkheid van fossiele infrastructuur en ondermijnt de doelstellingen van de Green Deal. De huidige regelluwte vormt een gevaarlijk precedent voor toekomstig beleidsafbraak.
Belangrijkste bevindingen
Op basis van financiële gegevens van 35 wereldwijde autofabrikanten met hoofdkantoren in China, de EU, Japan, Korea en de VS concludeert SOMO:
- De Europese auto-industrie floreert, ze verkeert niet in nood.
In plaats van moeilijkheden te ondervinden, beschikken Europese autofabrikanten over meer dan €200 miljard aan financiële reserves en hebben ze sinds 2006 bijna de helft van de wereldwijde autowinsten binnengehaald. Toch blijven ze lobbyen voor zwakkere regelgeving en meer subsidies, en gebruiken ze hun politieke invloed om echte klimaatactie te vertragen. - Het EU-industriebeleid geeft voorrang aan gevestigde autofabrikanten boven echte klimaatactie.
Via staatssteun en zwakke CO₂-doelstellingen blijft de EU de particuliere autoproductie ondersteunen – met name van grote en vervuilende voertuigen – terwijl oplossingen zoals openbaar vervoer, fietsen en gedeelde mobiliteit worden verwaarloosd.
Met dit onderzoek roept SOMO de Europese Commissie en de lidstaten op om publiek geld uitsluitend in te zetten voor een structurele mobiliteitstransitie. Een écht rechtvaardige transitie moet verder gaan dan elektrificatie en breken met auto-afhankelijkheid. Zonder sterke sociale en ecologische voorwaarden voor staatssteun en een verschuiving naar inclusief, emissiearm vervoer dreigt de EU zich vast te leggen in een grondstoffenintensieve, autogedreven toekomst.
“De echte crisis is niet financieel, maar politiek en ecologisch,” zegt SOMO-onderzoeker Jeroen Merk.
“Europese autofabrikanten hebben de middelen om de mobiliteitstransitie te leiden, maar gebruiken hun invloed om die juist te vertragen en tegelijkertijd om staatssteun te vragen. De EU moet haar industriebeleid dringend afstemmen op haar klimaatdoelstellingen.”
De publicatie verschijnt gelijktijdig met de goedkeuring van het CISAF-kader, dat tot doel heeft de regels voor staatssteun te vereenvoudigen voor de ontwikkeling van productiecapaciteit voor schone technologieën in de EU – inclusief accu’s voor elektrische voertuigen, hun kerncomponenten en kritieke grondstoffen. Samen met het recente Industrieel Actieplan voor de auto-industrie moet CISAF de concurrentiekracht van de Europese autosector versterken.
Lees het volledige onderzoek hier.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
