Recycling een gevaar voor de circulaire economie? Dat is een contradictio in terminis. De circulaire economie heet namelijk ook wel kringloopeconomie, en dat is precies wat 'recycling' betekent: een kringloop. Hoe kan recycling, het inzamelen van bijvoorbeeld glas, plastic, metalen en papier zodat er nieuwe materialen van kunnen worden gemaakt, dan een gevaar vormen voor de kringloopeconomie?
Uitstel van executie
De eerste reden kunnen we bij onszelf zoeken. Wij consumenten vinden al gauw dat we goed zijn in recyclen. We bewaren de oude kranten toch? We verzamelen plastic en geven het mee aan de Plastic Heroes. Glas gaat in de glasbak en oude mobieltjes terug naar de winkel. Dan geeft het toch niet dat we alle mails uitprinten? Groente in plastic zakjes stoppen? Dan mogen we toch wel elk jaar een nieuw mobieltje kopen?
Op deze manier is recycling hooguit uitstel van executie. Onze economie groeit met gemiddeld zo'n 3% per jaar en omdat die groei gekoppeld is aan de materiaalbehoefte is er ook jaarlijks 3% meer materiaal nodig dan het jaar ervoor. Ook al wordt alles gerecycled, toch zijn er telkens meer nieuwe grondstoffen nodig.
Let op de energie
Ten tweede kost recycling energie. Voor het overgrote deel van de materialen die we recyclen is dat de moeite waard. De methoden zijn zo efficiënt dat de hoeveelheid energie die het kost om materialen te hergebruiken acceptabel is ten opzichte van de voordelen van hergebruik. Maar het heeft niet altijd zin om 100% van alle materialen te recyclen. Dat noemen we de 80/20-regel. Grofweg 80% van alle materiaal kunnen we zo recyclen dat de milieuvoordelen opwegen tegen het energie- en materiaalverbruik. Voor de overige 20% lukt dat niet. Het laatste restje aluminium is bijvoorbeeld heel moeilijk uit afval te halen. Er zijn veel energie en chemicaliën nodig om dit terug te winnen. Er komt dan een punt waarop het ecologisch en economisch gezien beter is om nieuw aluminium te winnen. Te veel recyclen is dus ook niet goed.
Hoewel er qua recycling in Europa nog veel te winnen valt, lopen we onvermijdelijk tegen de 80/20-regel aan. Er zijn vele manieren om deze tegenstelling het hoofd te bieden. Het is belangrijk dat we met z'n allen minder materialen gaan gebruiken. Dan gaat het vooral om schaarse materialen zoals metalen voor elektronica. Water of zand om te bouwen is er in overvloed.
We moeten ook slimmere materialen gaan gebruiken. Geen plastics uit schaarse fossiele bronnen maar uit biomassa. Tot slot kunnen we allemaal het verbruik van materialen beperken en producten slimmer ontwerpen. Dat kan ook veel plezier opleveren. Denk aan online-diensten zoals Spotify, die de productie van CD's enorm hebben teruggebracht. Of het delen van auto's of gereedschap.
Recycling blijft een onmisbaar onderdeel van onze circulaire economie. Maar slim gebruik van nieuwe materialen is minstens even belangrijk.
ECN maakte er een filmpje over:
In het kader van de Nationale Energieweek (3-10 oktober 2016) publiceert ECN elke dag een Stelling van de Dag. Onze experts belichten een aan energie gerelateerd thema. Vandaag is onderzoeker André van Zomeren aan het woord.
