Kunnen we met het klimaatakkoord onder het kussen rustig gaan slapen? Laten we dat plan even recht door zee onder de loep nemen.
Een noodsituatie aanpakken vereist twee bepalingen:
- Een scherpe doelstelling. Doel treffen moet impliceren dat de nood weg is.
- Een grote slagkracht. Alle middelen moeten inzetbaar zijn.
Dan constateer ik twee dingen:
1 De doelstelling is wazig en onveilig.
- Uit de ingrijpende aard van de hele exercitie blijkt dat erkend wordt dat we qua levensvoorwaarden voor een noodsituatie staan. De frase „98% CO2-uitstootvrij’ in de doel-uiting „In 2050 moeten we 98% CO2-uitstootvrij zijn’, getuigt daarvan. Als je daar op gaat koersen met zo‟n massieve economie, heb je duidelijk door dat je momenteel goed fout bezig bent, en zo doordoende naar de hel zal gaan.
- De tijd die je er over wilt doen, tot 2050, is veel te lang, vraag dat maar aan António Guterres, maar is voornamelijk ingegeven doordat je niet ziet hoe het zonder veel reorganisatie (en dus conflicten) sneller zou kunnen. Maar goed, deze onveiligheid kan opgelost worden door meer haast te maken.
- Oké, dan kom ik bij wazig. Dat is erger. Waarom is het doel niet kogelscherp? Het akkoord legt verantwoording af voor de uitstoot (= ±200 megaton CO2- equivalenten), die verbonden is aan hoe we in Nederland met spullen omgaan Maar de meeste spullen waar we hier mee omgaan en in werking zetten, komen uit het buitenland. Voor de uitstoot verbonden aan het maken van die spullen en verbonden aan het aanslepen, neemt het akkoord geen verantwoordelijkheid. En dat is absurd. Want dat belichaamt misschien wel drie kwart van de uitstoot waar we feitelijk de hand in hebben. Ook voor het afvoeren van onze export, en voor al onze internationale verplaatsingen, nemen we geen enkele verantwoordelijkheid. Het is gigantisch wat we daarmee de sky in blowen, maar heerlijk toch, we hoeven het niet mee te rekenen, de meester zegt het, en we wrijven ons als kinderen in de handjes.
- Zeggen de ingenieurs: “Die uitstoot van wat we importeren is te verantwoorden door het land wat produceert en levert”.
- Zeg ik: “Dan vergeet je één ding: Dat land moet dat verantwoorden omdat jij bestelt. Ongeacht of jij weet hoeveel uitstoot plaatsvindt in het gehele pad achter en tijdens dat productieproces, ben je initiërend medeplichtig aan dat gebeuren”.
- Hetzelfde geldt voor het wereldwijde transport. Ongeacht of iedereen afspreekt de uitstoot van dat transport niet mee te rekenen, blijf je verantwoordelijk voor jouw deel, naar rato van jouw gebruik, van de uitstoot van dat transport.
- Naar mijn inschatting beslaat het nu gehanteerde doel van het klimaatakkoord hooguit een kwart van de uitstoot waar Nederland via ons gezamenlijk handelen verantwoordelijk voor is. Dat doel is dus op voorhand hooguit een beginnetje. Leuk geprobeerd om je schoon te lullen, denk ik dan maar. Maar, hallo!, klimaat telt alles mee! Dus ophouden met sjoemelen en pim-pam-petten. Dit is oorlog! Wie de vijand qua volume onderschat, gaat plat.
2 De slagkracht dan.
Ik denk dat Claudia de Breij in haar NRC-column een heel belangrijk punt heeft aangesneden. Gaan we doorzeiken over draagvlak terwijl er een kind ligt te verzuipen in de vijver?
Even helder: We hebben een noodsituatie. De regering heeft de legitimiteit daarnaar te handelen, en ze heeft de bevoegdheid alle landelijke middelen daarvoor in te zetten. Uit naam van het doel (= acuut de nood opheffen) heeft ze het volledige mandaat om het primaire volksbelang (nl. veiligheid, voeding, reproductie) te laten prevaleren boven al het andere. Maar het is nog erger: Om die slagkracht effectief te maken moet ze op voorhand heel helder zijn over ieders inzet, en met name over het feit dat al degenen die het overheidshandelen actief traineren of tegenwerken, onder krijgstucht gaan vallen.
- Waarom is die helderheid essentieel. Omdat alleen via een dergelijke strikte organisatie en beslistheid het vertrouwen van het volk in de ingeslagen weg wordt opgewekt, en dus de cohesie groeit, en dus de slagkracht sterk wordt. De jeugd, de ouderen, iedereen moet aanvoelen dat het menens is, en dat het pad qua voornemen en beslistheid verzekerd is. Alleen op die basis willen mensen zich inzetten en zich zo nodig opofferen. Op het punt van meedoen moet de situatie kei en keihelder zijn.
- Het klimaatakkoord voorziet niet in een dergelijk op scherp zetten van onze onderlinge inzet. En iedereen denkt dus: “Het zal wel, maar gaat het werken?!”
Kortom:
Dit plan voldoet absoluut niet aan wat Gretha met mobilisatie bedoelt. Ik zie het als een warming-up. De inhoud is nog pet. Het heeft een schijnheilige hoofdtoon. Niets hoeft gereorganiseerd, alle economische en maatschappelijke functies moeten door kunnen gaan, we gaan er alleen een andere motor ingooien. Behalve kolen en een paar varkens wordt niets im Frage gesteld. Maar hoeveel boter moet je op je hoofd meesjouwen om enkele absurd uitstootzware Nederlandse economische activiteiten niet aan de paal te nagelen. Zoals de bloemen en planten im- en export; soja en mais import; kaas, eieren, vlees, melkpoeder export; de buitenlandse studenten-industrie; de verkeersomvang; internet en tv-channels; massatoerisme; afvalverbranding, raffinage, aluminium, kunstmest, chemie.
Onze totaal op luchtvaart en scheepvaart geschoeide Nederlandse economie zal aan haar terminals en havens in 2050 nog veel meer fossiel in schepen en vliegtuigen pompen als nu (= ±60 megaton CO2-equivalenten), vrees ik. En tegen dezelfde belachelijk lage prijzen? Madre mia! In wat voor wereld leven deze kapiteins. De situatie is gewoon zo hyperurgent dat we echt bijna al het onnodige overboord moeten gooien ~ of in ieder geval voorlopig stil moeten leggen ~ willen we ons land en ons leven redden. We zitten in een vrij hopeloze situatie, ik weet het. Vertel mij niks. Zie optie a in het artikel „Van koopkracht naar levenskracht‟ op afwendbaar.nl
Jac Nijssen