De beweging om werk naar het verre Oosten uit te besteden lijkt om te keren, onder druk van aldaar stijgende lonen en van de stijgende transportkosten. Nederlandse gemeenten proberen daar nu nog wat versnelling in te brengen door het subsidiëren van nieuwe banen voor werknemers uit sociale werkplaatsen, waarvoor ze zelf geen geld meer hebben.
De beweging, die ‘reshoring is gedoopt - als tegenovergestelde van offshoring, het overzee uitbesteden van werk - lijkt het gelijk aan te tonen van criticasters die al vroeg beweerden dat, mede onder invloed van duurzame motieven, de Aziegangers snel zouden terugkeren. Maar schieten we daar iets mee op?
Het lijkt zo aandoenlijk als een multinational terugkeert op de eerder genomen beslissingen om de lokale productie in eigen land op te doeken ten faveure van goedkope loonlanden, waar de winsten kunnen worden opgeschroefd onder omstandigheden die een werkgever in eigen land strafvervolging wegens uitbuiting en / of milieucriminaliteit zou opleveren. Zie je wel!
Zowel in eigen land (Philips keert terug naar Drachten) als in de VS (Lenovo -voormalig IBM- opent er weer een fabriek) zien we de voorbeelden. En ook de voorgeschiedenissen zijn vergelijkbaar. Voor het vertrek werden er veel meer mensen ontslagen dan er nu weer een baan kunnen vinden. Het overgrote deel van de terugkerende productie is geautomatiseerd. Met als gevolg dat de vestigingsplaats van de nieuwe fabriek nauwelijks profiteert van de terugkomst van de spijtoptanten.
Het is dan ook volstrekt naïef om te denken dat deze bedrijven hun beslissingen herzien op basis van morele en of duurzame uitgangspunten. Het enige motief is winst, in harde euro’s wel te verstaan. En alleen de onderneming profiteert.
Toen de uitbestedinggolf begon was olie goedkoop, het verschil in arbeidskosten extreem groot en waren er maar weinig harde dollars en euro’s nodig om miljoenen yuans te investeren. En om de hoop levend te houden dat duurzaamheid er toch nog iets mee te maken heeft: van maatschappelijk verantwoord ondernemen hadden ze in de boardrooms nog nooit gehoord.
Dus werden er miljoenen werknemers de laan uit gestuurd omdat de som van loonkosten elders plus de transportkosten plus de rest van de sores meer winst opleverde voor de aandeelhouders en grotere bonussen voor het management
Nu is de olie duur, de yuan sterk, het verschil in arbeidskosten wordt steeds kleiner en zijn er steeds minder goedkope dollars nodig om een leger van steeds effectievere robots te kopen. Bovendien wordt de druk van consumenten steeds groter om verantwoord te produceren.
Dus worden er miljoenen werknemers (nu in Azie) de laan uit gestuurd omdat de som van de uitgespaarde transportkosten plus het voorkomen van sores rond arbeidsomstandigheden plus de uitgespaarde loonkosten vanwege verregaande automatisering meer winst opleveren voor de aandeelhouders en grotere bonussen voor het management.
Ondertussen lachen de managers zich een breuk over die domme gemeentes die hun laatste centen komen inleveren om dit proces nog een tandje te versnellen.
Natuurlijk rekenen de ambtenaren op grote sommen aan leges die zo’n vestiging van een multinational voor hun gemeente oplevert, en nog een aardig staartje aan vervolgbelastingen, die de subsidies deels compenseren. Maar als de subsidie op is verdwijnen de banen als sneeuw voor de zon, om ingeruild te worden tegen de volgende generatie nog goedkopere en snellere robots
Wanneer je dat afzet tegen het rendement van investeren in lokaal duurzaam ondernemend mkb, waarvan de winst ook voor het overgrote deel weer in de eigen regio wordt besteed (en niet verdwijnt in de anonieme zakken van verre aandeelhouders) en dus lokaal nieuwe banen oplevert, dan is duurzaamheid plotseling de held van het verhaal en de redder van de lokale economie. Dan verdient de gemeente een veelvoud van de leges van die enkele investering, aan bespaarde uitkeringen van mensen die nu banen krijgen en die banen ook houden. Nog afgezien van de besparingen op zorg- en maatschappelijke kosten die samenhangen met hoge werkloosheid.
Het subsidiëren van reshorende multinationals brengt gemeenten alleen maar verder van huis.