Subsidies voor fossiele brandstoffen dwarsbomen Europees klimaatbeleid

In een nieuw rapport hebben experts van het Overseas Development Institute (ODI), Friends of the Earth (FoE) Nederland en Climate Action Network (CAN) Europa de nationale energie- en klimaatplannen van de EU-lidstaten geanalyseerd. In deze nationale plannen zouden de landen duidelijk moeten maken hoe ze willen omgaan met subsidies voor fossiele brandstoffen en wat ze eraan doen om die op termijn af te schaffen. 

Ondanks beloftes om het subsidiëren van fossiele brandstoffen te beëindigen, rapporteert geen van de EU-lidstaten over een duidelijke aanpak inzake subsidies voor fossiele brandstoffen, noch concrete plannen om deze uit te faseren.

Subsidies via belastingvoordeel 

De auteurs van het rapport ‘Fossil fuel subsidies in draft EU National Energy and Climate Plans: Shortcomings and final call for action’ ontdekten dat verschillende nationale energie- en klimaatplannen zelfs geen melding maken van hun subsidies terwijl uit vorig onderzoek van de Europese Commissie bleek dat alle EU-lidstaten tot op zekere hoogte het gebruik en/of de productie van fossiele brandstoffen subsidiëren.

Volgens de auteurs van het rapport beweren zes lidstaten (Bulgarije, Denemarken, Frankrijk, Hongarije, Nederland en Groot-Brittannië) dat er in hun land geen sprake is van subsidies voor fossiele brandstoffen, dit in tegenstelling tot wat het eerdere onderzoek uitwees. In het geval van Groot-Brittannië zou het zelfs gaan om 12 miljard euro via belastingvoordelen, meer dan eender welke andere lidstaat.

Nieuwe subsidies

Alle 28 EU-lidstaten zijn in het onderzoek meegenomen, naast Nederland ontkennen nog vijf andere landen (Bulgarije, Denemarken, Frankrijk, Hongarije en het Verenigd Koninkrijk) dat zij subsidies verlenen - terwijl zij dit feitelijk wel doen. Vijf lidstaten (Duitsland, Griekenland, Polen, Slovenië, en het Verenigd Koninkrijk) kondigen zelfs nieuwe fossiele subsidies aan. In totaal verlenen de lidstaten €55 miljard subsidie voor klimaatvervuilende brandstoffen.

Het rapport wijst erop dat dit in strijd is met de beloftes die tien jaar geleden werden gemaakt om subsidies voor fossiele brandstoffen te stoppen, en herinnert aan de noodzaak daarvan in het licht van de klimaatcrisis. 

Griekenland plant bijvoorbeeld een nieuwe subsidie om dieselverwarmingsketels te vervangen door ketels op basis van gas. Polen wil subsidies verlenen voor ondergrondse gasopslag en het gebruik van vloeibaar aardgas voor transport.

Huiswerk voor de lidstaten

Het rapport roept elke lidstaat op om alle bestaande subsidies voor fossiele brandstoffen te vermelden met behulp van een gemeenschappelijke definitie, en uitfaseringsplannen voor te leggen tegen het einde van dit jaar zoals vereist door de Europese wetgeving inzake de 2030-agenda over klimaat en energie.

“In 2009 heeft de EU het engagement uitgesproken om een einde te maken aan subsidies voor fossiele brandstoffen”, zegt hoofdauteur Laurie van der Burg van FoE Nederland. “Tien jaar later zit de wereld verwikkeld in een klimaatcrisis en blijven overheden hoge sommen geld van de belastingbetaler uitgeven aan fossiele brandstoffen, de grootste bron van klimaatverandering. Als de EU-overheden serieus zijn over klimaatactie, moeten ze hun beloftes omzetten in concrete actieplannen.” 

“De klimaatcrisis is deze zomer duidelijker geweest dan ooit met de vele hittegolven die ook slachtoffers hebben gemaakt”, zegt coauteur Ipek Gencsu van ODI. “De Europese regeringen hebben hun welwillendheid om actie te ondernemen laten zien, maar blijven toch miljarden investeren in vervuilende energiesystemen waardoor ze eigenlijk het tegenovergestelde doen van wat ze hebben beloofd. “

“De nationale klimaat- en energieplannen van overheden zijn een uitgelezen kans om de strategie om uit de vervuilende energie te stappen te laten zien”, zegt Markus Trilling van CAN Europe. “Landen hebben nog tot het einde van dit jaar om hun huiswerk op orde te krijgen. En gezien het feit dat de kloof tussen de doelstellingen zoals geformuleerd in het Akkoord van Parijs en de realiteit steeds groter wordt, benadrukken wij de urgentie daarvan.”