Onderzoek van Oxfam toont aan dat 1% van de bevolking nu meer bezit dan de rest van ons samen, en 62 mensen bezitten evenveel als de armste helft van de wereldbevolking. 5 jaar geleden stond deze teller nog op 388. Het Oxfam Novib rapport An Economy for the 1%, toont aan dat het vermogen van de armste helft van de wereldbevolking – ongeveer 3,6 miljard mensen – sinds 2010 met 1000 miljard US Dollar afgenomen is. Deze daling van 41% vond plaats ondanks het feit dat de wereldbevolking in die periode met ongeveer 400 miljoen mensen is toegenomen. Intussen is het vermogen van de rijkste 62 mensen met meer dan 500 miljard US dollar gegroeid naar 1760 miljard US dollar.
Hoewel wereldleiders steeds meer spreken over de noodzaak om deze ongelijkheid aan te pakken, is het gat tussen de rijksten en de rest van de wereld de afgelopen 12 maanden spectaculair gegroeid. De voorspelling van Oxfam Novib in 2015, vooraf aan vorige bijeenkomst in Davos dat 1% op korte termijn meer zal bezitten dan de rest van ons, kwam al vorig jaar uit en niet in 2016 zoals verwacht.
Farah Karimi, algemeen directeur Oxfam Novib: ‘Het is een schande dat armoede in stand wordt gehouden terwijl extreme ongelijkheid blijft toenemen. Een belangrijke oorzaak is het perverse belastinggedrag van extreem rijke mensen en internationale bedrijven. Regeringsleiders moeten politieke moed tonen en een einde maken aan de kwalijke rol van belastingparadijzen. Ook via Nederland kunnen bedrijven op grote schaal belasting ontwijken. Nederland moet met andere landen samenwerken en een einde maken aan belastingparadijzen. Dat levert essentiële belastinginkomsten op die nodig zijn om armoede en ongelijkheid te bestrijden.’
Naar schatting 7600 miljard US dollar aan privé vermogens is ondergebracht in belastingparadijzen – een twaalfde van alle particuliere vermogens. Indien deze vermogens niet meer verborgen blijven voor belastingdiensten, komt er elk jaar $190 miljard extra beschikbaar voor regeringen.
Geschat wordt dat zo’n 30 procent van al het Afrikaans vermogen in belastingparadijzen ondergebracht is. Dat scheelt elk jaar circa $14 miljard dollar aan belastingopbrengsten. Als dit extra budget gunstig verdeeld wordt over verschillende landen, kunnen daarmee jaarlijks 4 miljoen kinderlevens worden gered en voldoende leraren worden aangenomen zodat ieder Afrikaans kind naar school kan.
Negen van de tien World Economic Forum bedrijfspartners in Davos zijn actief in minstens één belastingparadijs en geschat wordt dat belastingontwijking door multinationals ontwikkelingslanden jaarlijks minstens $100 miljard kost. Bedrijfsinvesteringen in belastingparadijzen zijn tussen 2000 en 2014 bijna verviervoudigd.
'Het is van cruciaal belang dat het voor regeringen mogelijk wordt om verschuldigde belastingen te innen van bedrijven en individuen, anders zal de nieuwe belofte van wereldleiders van september vorig jaar, namelijk het uitbannen van extreme armoede in 2030, nooit gehaald worden,’ aldus Karimi.
Hoewel het aantal mensen dat in extreme armoede leeft tussen 1990 en 2010 gehalveerd is, is het gemiddelde jaarinkomen van de armste 10 procent sinds 1990 nauwelijks gestegen. Over de afgelopen kwart eeuw bedroeg de totale stijging van hun jaarinkomen minder dan 75 dollar. Als de economische ongelijkheid binnen landen tussen 1990 en 2010 niet toegenomen was, dan zouden er nog eens 200 miljoen mensen aan de armoede ontsnapt zijn.
Uit het nieuwe Oxfam Novib rapport komen ook andere belangrijke trends achter de steeds groter wordende economische ongelijkheid naar voren: het dalende aandeel van het nationaal inkomen dat naar werknemers gaat, dit geldt voor bijna alle rijke en arme landen. En het groeiende gat tussen de salarissen aan de top en die van onderkant van de arbeidsmarkt. Het merendeel van de laagstbetaalde arbeiders in de wereld is vrouw. Een andere trend is dat door grootschalige belastingontwijking overheidsbudgetten onder druk staan en op belangrijke onderdelen van publieke dienstverlening bezuinigd wordt. Overheden proberen dit op te vangen door het heffen of verhogen van indirecte belastingen, zoals BTW. Dit raakt vooral de laagstbetaalden.