António Guterres, de secretaris-generaal van de VN, waarschuwde al dat de optimistische berichten op COP26 een illusie waren en leiders meer moeten doen om de broeikasgassen terug te dringen. India bijvoorbeeld, de op twee na grootste uitstoter ter wereld, heeft een doelstelling van netto nul tegen 2070, wat veel te laat is om de temperatuurstijging te beperken tot 1,5°C.
In het VN-proces wordt aan landen zelf gevraagd om hun nationale bijdragen (NDC's) samen te stellen. Hierin kan het onderscheid tussen gebruik van bepaalde energievormen worden verdoezeld of helemaal niet worden vastgelegd. Zoals steenkool.
Niet verbazend, kwam een grote golf van activiteit in week één van de Britse gastheren, die een reeks belangrijke aankondigingen en deals orkestreerden over bossen, financiën en steenkool. Zo probeerden ze om een stroom van positief nieuws op gang te brengen. Maar wat was dat nieuws nu echt waard?
"Cash, kolen, auto's en bomen ( Cash, coal, cars and trees) - om de wereld op 1,5 ° C te houden" was de pakkende mantra die eerder dit jaar werd werd geïntroduceerd. Steenkool speelt daarbij een sleutelrol.
Gedoe om fossiel
Eerder dit jaar stemde de G7 al ermee in om de buitenlandse financiering van steenkool stop te zetten. Die actie werd voortgezet tijdens COP26 door twintig landen, waaronder de VS, Canada, Groot-Brittannië, verschillende EU-lidstaten en de Europese Investeringsbank (en na wat gedoe ook Nederland), om tegen eind 2022 geen buitenlandse projecten rond fossiele energie meer te financieren indien de CO2 niet wordt opgevangen.
Maar dat zegt niets over het opzetten van nieuwe kolencentrales in eigen land door deze landen – dat kunnen ze nog steeds. En het zegt niets over de particuliere sector – banken kunnen nog steeds steenkool financieren, zelfs als ze het andere grote financiële initiatief van de week hebben ondertekend, de Glasgow Financial Alliance for Net Zero (GFANZ), naar verluidt een bedrag van $ 130 biljoen pact met 450 banken om hun portefeuilles tegen 2050 naar netto nul te brengen. Overigens wordt waarschijnlijk slechts een klein deel daarvan op korte termijn voor groene doeleinden gebruikt.
En het zegt niets over het nakomen van de afspraken. In de VS zijn gedurende 12 van de afgelopen 22 jaar Republikeinse regeringen aan de macht geweest met presidenten die vijandig staan tegenover klimaatactie en dat zou binnenkort weer kunnen gebeuren.
Ook waren er landen die aankondigden om het gebruik van steenkool daadwerkelijk uit te faseren. Maar die aankondiging is misschien minder krachtig dan het eerst leek: Polen en Vietnam zijn grote gebruikers van steenkool, maar Egypte, Chili en Marokko zijn kleine gebruikers. Egypte gebruikt bijvoorbeeld slechts 0,1% van de kolen in de wereld.
Uiteindelijk zijn slechts 18 landen het er daadwerkelijk over eens om steenkoolstroom uit te faseren, en 15 van 's werelds grootste steenkoolgebruikers zijn er niet bij.
Let hier ook goed op de data voor uitfasering. De jaren 2030 voor grote economieën is te laat - ze zouden steenkool in het komende decennium moeten uitfaseren om een 1,5C-doelstelling mogelijk te maken. Duitsland mikt bijvoorbeeld op 2038 voor de uitfasering van kolen – veel te laat, zeggen experts. En de jaren 2040 zijn misschien nog wel houdbaar voor sommige ontwikkelingslanden, maar wie zijn ontwikkelingslanden?
Polen als ontwikkelingsland
Het blijkt dat zelfs Polen zichzelf als een ontwikkelingsland beschouwt, ondanks dat het de 21e grootste economie ter wereld is qua BBP. En Polen zal steenkool tegen 2049 uitfaseren. Technisch gezien betekent dit dat het tegen 2050 een netto-nuluitstoot kan bereiken. Maar als alle landen dat zouden doen, bereiken we de 1,5C-doelstelling nooit.
De kolenaankondigingen waren niet het enige controversiële nieuws vorige week. De aankondiging van 130 landen om de ontbossing te stoppen, werd ontkracht door Indonesië dat niet van plan leek het doel af te dwingen. Verschillende waarnemers wezen op een gelijkaardig akkoord in 2014, dat ook niet tot een afremming van de ontbossing heeft geleid. Bovendien gaat het verdrag pas in 2030 in en geeft het landen de kans om voor die datum nog extra te kappen.
En meer dan 80 landen kondigden op initiatief van de Europese Unie en de VS aan hun methaanuitstoot met 30% te verminderen tegen 2030, ten opzichte van 2020. Methaan is na CO2 de tweede oorzaak van de opwarming, maar heeft een groter potentieel dan CO2. Daardoor kan een beperking van de methaanuitstoot helpen om de doelstellingen van Parijs te halen. Maar de beperking geldt vooral voor de uitstoot die wordt veroorzaakt bij productie en transport van olie en gas. En grote landen als China, India en Australië doen niet mee.
Mohamed Adow, directeur van de in Nairobi gevestigde denktank Power Shift Africa, vatte de frustratie van velen samen voor The Guardian: “Deze week is er een stroom van aankondigingen uit het VK die voorpaginanieuws kunnen genereren, maar het beoordelen van hun werkelijke waarde is enorm moeilijk, vooral door de snelheid tijdens een Cop vergadering. Boris Johnson is bekritiseerd 'voor regeren middels persberichten', wat zich nu lijkt uit te breiden tot het beleid van de VN-klimaattop. Deze aankondigingen zijn eye-candy, maar de suikerstoot die ze bieden, zijn lege calorieën."
Photo by Tim Dennell on Foter
