• Service
  • Over ons
  • Leden
  • Vacatures
  • Contact
Duurzaamnieuws
  • Home
  • Nieuws
  • Kort nieuws
  • Inzicht
  • Opinie
  • Klimaat
  • Economie
  • Vakantie
  • Corona
  • Kantelpunten
  • Zoek
  • Menu Menu

Varkens in nood – en trouwens de sector ook

3 juli 2016|doorGastauteur|ineconomie, nieuwe businessmodellen

varkensDat het slecht gaat in de varkenssector is eigenlijk geen nieuws. Al enige tijd wordt erover geschreven. Ik citeer enkele krantenartikelen: ‘Dolgedraaide varkensmarkt’ (NRC, 5 september 2015) en ’Die hetze tegen varkensboeren jaagt ze nog eens het land uit’ (NRC, 30 mei 2016). Afgelopen week werd een nieuwe episode toegevoegd: nu een plan om uit de malaise te komen.

De regiegroep Vitale Varkenshouderij, onder aanvoering van Uri Rosenthal, bracht een rapport uit waarin wordt gepleit voor betere ketensamenwerking en focus op export buiten Europa. In het licht van de kennis die vergaard is in transitiestudies is dit allemaal interessante kost. Bijvoorbeeld om eens de dynamiek te analyseren, die momenteel plaats vindt in deze sector.

Bij een transitie spelen processen een rol op drie verschillende structuurniveaus. Die processen beïnvloeden elkaar en co-evolueren in een onomkeerbaar traject. Frank Geels is een van de leidende academici die het framewerk van Multi-level Perspective heeft neergezet (o.a. Geels 2002, 2011, 2012). Het komt op het volgende neer. Op macroniveau zetten socio-politieke en economische factoren de gevestigde orde onder druk; op microniveau ontstaan baanbrekende innovaties die een alternatief bieden voor de problemen van het dominante systeem; op mesoniveau leiden interne problemen van het dominante systeem (het ‘regime’) tot destabilisatie. Er is sprake van institutionalisering van nieuwe initiatieven zodra de gevestigde orde daartoe gelegenheid geeft en zelf (geheel of gedeeltelijk) de-institutionaliseert, onder druk van socio-politieke en economische factoren. De processen op deze drie niveaus leiden tot verandering in denken, doen en organiseren in het systeem (Rotmans, 2012).

Terug naar de varkenssector. Het speelveld is – in grote lijnen – vrij overzichtelijk. Je hebt de ketenspelers, zoals veevoerbedrijven, varkenshouders, slachterijen, groothandels, retail, en kleinere spelers zoals speciaalzaken, fastfood ketens en restaurants. Er zijn faciliterende spelers zoals banken, agrarische universiteit en hogescholen, dierenartsen en de overheid. Bovendien zijn er sectorbehartigers zoals de LTO, vakbond voor varkenshouders en organisaties voor de vleessector en ook waardenbehartigers zoals Natuur&Milieu, Dierenbescherming, Varkens in Nood en Wakker Dier. En tenslotte zijn er de wetgevende politieke partijen.

De partijen die vinden dat het slecht gaat, hoor je het meest. Ten eerste gaat het over de economie: de varkensboeren en hun behartigers laten weten dat ze boos zijn op de supermarkten die hen met stunts dwingen onder de kostprijs te produceren. De Nederlandse supermarkten verweren zich door erop te wijzen dat circa 80% van het vlees wordt geëxporteerd. Maar die export valt nu juist tegen door het wegvallen van de Russische markt vanwege de boycot van Europese voedingsmiddelen. Varkensboeren vinden dat zij de dupe zijn van politieke schermutselingen en willen compensatie voor hun verlies, die het ministerie van Economische Zaken echter niet wil geven. De schulden van varkensboeren bij mengvoerleveranciers en banken lopen op. En terwijl andere schakels in de keten nog steeds geld verdienen, dreigen varkensboeren ten onder te gaan aan hun eigen overproductie. Die er toch al was, want de Europese afzetmarkt neemt af. Het regime piept en kraakt.

Maar de partijen die de (economische) macht hebben in dit regime houden zich op de achtergrond. Retailers manifesteren zich al jaren als de regisseurs van de keten, maar nu verandering noodzakelijk is om destabilisatie tegen te gaan, zijn ze niet thuis. Banken veroorzaken zelfs nog een sterkere lock-in in het systeem, in plaats van een oplossing te bieden. Met de druk op kostprijsverlaging worden steeds grootschaliger stallen gebouwd, en hebben boeren nog meer externe financiering nodig. Je kunt je afvragen hoe humaan het is om een boerengezin op te zadelen met een enorme schuld.

Ten tweede hoor je de milieubeweging, die aandacht vraagt voor de maatschappelijke gevolgen van de overproductie en – fundamenteler – de manier waarop varkens worden gehouden en het systeem werkt. Dierenwelzijn, mestoverschot, CO2-productie, antibioticagebruik, dierziekten, kiloknallers, om enkele prangende vraagstukken te noemen die door deze partijen op de agenda gezet worden om druk zetten op de regimespelers zodat verandering optreedt.

Maar wat er nog mist om een transitie mogelijk te maken, zijn de radicale innovaties, die als goede oplossingen opgenomen worden in het regime. Zo wordt via een reconfiguratie-traject verandering van het regime in gang gezet. Er wordt wel gesproken over een omslag van kwantiteit naar kwaliteit in de sector, maar er komt nog zo weinig van de grond. Kleinschalige initiatieven zijn er, zoals een differentiatie naar varkensras, meer sterren in het Beter Leven Keurmerk, een buitenvarken en directe levering aan consumenten. Maar de sector blijft geloven dat er geen verandering nodig is. Het rapport Vitale Varkenshouderij onderstreept dit idee. Met betere ketensamenwerking en het aanboren van een nieuwe markt buiten Europa gaan geen fundamentele veranderingen in de sector plaatsvinden.

De milieubeweging gaat nu de versnelling inzetten op de zogenaamde ‘eiwittransitie’ om de consument te bewegen om dierlijke eiwitten (uit vlees en zuivel) in te ruilen voor plantaardige. De consument wordt door diverse Ngo’s opgeroepen om vaker vleesloos te gaan eten. Als de reconfiguratie-route van de transitie niet werkt, bereiden zij zich kennelijk voor op de substitutie-route. Dan maar helemaal geen vlees meer. En zo gaat de sector ruziënd ten onder als ze niet oppast, en omdat ze niet werkt aan een echte oplossing, is de kans groot dat ze wordt voorbij gestreefd door partijen die het algemeen belang vertegenwoordigen en mobiliseren.

Hilde Engels ([email protected]) is PhD-student bij prof. Dr. Jan Jonker en onderzoekt het effect van samenwerking van bottom-up initiatieven op transities. De organisatie van deze samenwerking leidt tot nieuwe business modellen op regionale schaal.

1 antwoord
  1. Peter van Luttervelt zegt:
    8 juli 2016 op 22:08

    Interessant en zien we dit ook in andere sectoren die extreem export gericht zijn?

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

duurzaam nieuws en duurzame informatie op mastodon
  • Delen op Facebook
  • Delen op LinkedIn
  • Delen via e-mail
Goed dat je Duurzaamnieuws leest. Hier vind je breed inzicht in actuele ontwikkelingen rond duurzaamheid, klimaat en veiligheid. Dat bieden we onafhankelijk, zonder subsidies, overheidssteun of rijke aandeelhouders, maar vooral met hulp van bijdragen van onze lezers. We willen zo lang mogelijk onze informatie gratis aanbieden en voor iedereen toegankelijk houden, omdat het zo belangrijk is dat iedereen meedoet aan de omslag naar duurzaamheid en daar goed en eerlijk over geïnformeerd is.

Dit is een belangrijke tijd, waarin we de richting van de toekomst bepalen. Krijgen we klimaatverandering en de pandemie onder controle? Kunnen we onze veiligheid in stand houden? Nemen we de juiste maatregelen, ook voor een eerlijker samenleving? Als je kunt, is dit een mooi moment om ons te helpen. Steun ons als lid of donateur. Dank je wel.

Hier kun je lid worden.
En hier kun je doneren.



Wil je ons liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan hier aan voor de gratis nieuwsbrief.

Alvast bedankt - en blijf veilig en gezond!
Team Duurzaamnieuws

Nieuws

  • echte ongemakkelijke waarheid ipcc Syntheserapport IPCC: laatste kans om klimaat te redden20 maart 2023 - 17:12
  • Elektrische bus van VDL Recht op bereikbaarheid voor elke Nederlander, vindt kabinet19 maart 2023 - 13:51
  • Peter van Vliet Duurzaam De Week Door – 1118 maart 2023 - 12:43
  • vogelziekte plasticose Zeevogels ziek van plastic: plasticose12 maart 2023 - 10:45
  • PBL verkenning 2023 Ruimtelijke verkenning 2023: toekomst vraagt scherpe keuzes en samenhang van kabinet8 maart 2023 - 22:30

Inzicht

  • agro industrieZorgen groene subsidies voor meer protectionisme?19 maart 2023 - 14:19
  • plastic afval Wat kan ik daar nu aan doen?11 maart 2023 - 10:16
  • links rechts politiekPeilingen voor de Tweede Kamer: zet de BBB factor ook door in Den Haag?11 maart 2023 - 07:00

Opinie

  • nieuwe duurzaamheid houdt ons overeind We hebben een nieuwe duurzaamheid nodig4 januari 2023 - 17:01
  • ontmenselijking 2022 het jaar van ontmenselijking11 december 2022 - 11:00
  • Een sprong in de tijd9 november 2022 - 09:16
speedcomfort radiatorventilator

Duurzaamnieuws wordt mede mogelijk gemaakt door:

elektrischeautolease.nl - elektrische auto leasen

energie aanbiedingen
energie vergelijken

Service

  • Gratis nieuwsbrief
  • Lid worden
  • Doneren
  • Privacy policy
  • Blog
  • Mastodon

Rubrieken

  • Nieuws
  • Inzicht
  • Opinie
  • Info

Onderwerpen

  • Energie
  • Economie
  • Klimaat
  • Voeding
  • Hormoonverstoorders
  • Kantelpunten
  • Corona

Creative Commons-Licentie

CC uitsluitend van toepassing op tekst redactie. Overige content alle rechten voorbehouden aan auteurs / producenten.

Duurzaamnieuws, nieuws over duurzaamheid

is een uitgave van stichting iNSnet.

duurzaam nieuws en duurzame informatie op mastodon
duurzaam nieuws en duurzame informatie op facebook
duurzaam nieuws en duurzame informatie op twitter
duurzaam nieuws en duurzame informatie op rss
Wordt het mijn EU of de val van Brussel?Kabinet wijst nieuwe gebieden aan voor windparken op zee
Scroll naar bovenzijde

AVG Toestemmingen

Bij duurzaamnieuws.nl nemen wij uw recht op privacy serieus. Wij plaatsen enkele cookies die nodig zijn om onze website optimaal te laten functioneren. Onderstaand ziet u welke verplichte en optionele toestemmingen u ons verleent om uw persoongegevens te verwerken op deze website. Als u deze toestemmingen wilt intrekken klikt u op 'Vergeet mij' onderaan deze pagina.

Privacy verklaring | Sluiten
Instellingen