Al tientallen jaren strijden milieuorganisaties en beroepsvissers over het gebruik van de Noordzee. Met de Brexit-beperkingen, het verbod op pulsvissen en de kosten voor verduurzaming is een toekomst als beroepsvisser steeds moeilijker voor te stellen. Toch werken er door het hele land mensen aan nieuwe oplossingen voor de sector. VPRO Tegenlicht onderzoekt of er een toekomst mogelijk is waarin iedereen tevreden is: genieten van een lekkerbekje én van een gezonde Noordzee?
Wetenschappers maken zich zorgen over de kabeljauw en de tong, twee van de Noordzeevissen die we het liefst eten. Ook met de haai en de rog – soorten die van origine in de Noordzee thuishoren – gaat het al lange tijd niet goed. Er wordt geschat dat de huidige Europese visbestanden op een tiende van hun grootte uit 1900 zitten. Onderzoekers wijzen naar de commerciële visserij als één van de oorzaken. Het verband is terug te zien: nu steeds meer vissers hun beroep opgeven, krijgt het visbestand weer wat ruimte om te groeien.
Een van de vissers die inziet dat het anders moet, is Louwe Post, is een Urker vispionier. Door middel van data wil hij de visserij radicaal veranderen. Smart fishing noemt hij het: hij hing zijn visserskotter vol met sensoren en koppelt data over temperatuur, windrichting en de maanstanden aan, bijvoorbeeld, Chinese vakantiedagen. Zo weet hij precies wat de vis én wat de markt doet. Zo kan hij niet alleen energiezuinig vissen, maar ook alleen de vis uit de zee halen waar echt vraag naar is.
Scheepsarchitect Walter van Harberden ontwerpt zuinige scheepsmodellen, gestroomlijnd als dolfijnen, klaar voor de overstap naar waterstof. En ook ingenieur Harmen Klein Woolthuis, de man die ervoor zorgde dat de veelbesproken pulsvisserij grote vlucht kon nemen, zit weer achter zijn tekentafel. Hij droomt van een oplossing voor het ‘bijvangst-probleem’: een visnet uitgerust met een secuur echoapparaat dat moet voorkomen dat er ooit nog te jonge visjes, zoogdieren en vissen van de verkeerde soort in de netten belanden.
Maar zullen de innovaties er niet voor zorgen dat vissers uiteindelijk efficiënter de zee kunnen leegvissen? Welke toekomst ziet Eurocommissaris voor Milieu en Oceanen Virginijus Sinkevičius? Er geldt één ultiem criterium voor een gezonde Noordzee: pas als de vleet, een soort rog, terug is zitten we op het goede spoor, volgens marine-ecoloog Suzanne Poiesz. Of de vleet het gaat redden, hoe vissers daaraan kunnen bijdragen én daarvan kunnen profiteren, bespreekt Tegenlicht met de voorhoede van de visserij.
