Van zonnebloemolie tot mondkapjes, en van medicijnen tot elektrische auto’s. De laatste jaren worden we met regelmaat geconfronteerd met tekorten, lange levertijden en stijgende prijzen op tal van producten. Als gevolg van geopolitieke spanningen, extremer weer en verschillende crises functioneren de lange, complexe internationale handelsstromen niet meer zo gesmeerd als voorheen. Met lege schappen tot gevolg. Hoe moeten we omgaan met lange internationale supply chains, die regelmatig onverwacht stilvallen?
Met de Vlaamse toekomstonderzoeker Yannick Dujardin duikt Tegenlicht in oorsprong en toekomst van de lange internationale toeleveringsketens die nu voor al die problemen zorgen. Sinds de sterke stijging van internationale handel in de jaren tachtig is het niet ongebruikelijk om onderdelen uit meer dan veertig landen aan te treffen in een product, maar het nadeel is dat een kleine verstoring de productie al in gevaar kan brengen. Is dat model nog toekomstbestendig?
Voor verschillende ondernemers niet. Zo heeft het Brabantse AllTapes zijn productie weer teruggehaald uit Azië, omdat de aanvoerlijnen te onzeker werden. En C&A produceert sinds kort weer spijkerbroeken in Mönchengladbach, een oude textielstad waar men de leegstaande fabrieken van weleer in ere probeert te herstellen.
Maar Europa is de afgelopen decennia zoveel productie kwijtgeraakt, dat we op een aantal gebieden zeer kwetsbaar geworden zijn voor elke verstoring van de aanvoer. Zo is het aantal fabrieken dat magneten maakt voor elektrische motoren -erg belangrijk voor de productie van bijvoorbeeld windmolens en elektrische auto’s-, sterk afgenomen onder druk van goedkope producten uit China. Een van de laatste Europese fabrieken, in het Sloveense Ljubljana, dreigt ook ten onder te gaan, waarmee de afhankelijkheid van landen als China niet zal verminderen.
Voor de Rotterdamse architect Césare Peeren is het al lang duidelijk wat er moet gebeuren: Veel meer zelf, en met veel meer hergebruik van materialen. In zijn eigen huis in Rotterdam, en zijn bouwprojecten, zoals Boschgaard, toont hij aan dat een modern, comfortabel leven goed mogelijk is met bestaande materialen en een grote mate van autarkie.
Want nu crisis op crisis volgt, van de oorlog in Oekraïne tot weer nieuwe lockdowns in China: de tekorten, hoge prijzen en slechte leverbaarheid van spullen zijn voorlopig nog niet voorbij.
Met: Césare Peeren, Architect en mede-oprichter Superuse, Benjamin Sprecher, assistent professor TU Delft, Yannick Dujardin, toekomstonderzoeker Erasmushogeschool Brussel.
VPRO Tegenlicht: Wat als de handel stilvalt?, maandag 6 juni, 20.25 uur, VPRO, NPO 2 en op zaterdag al online te zien via vpro.nl/tegenlicht
