Nieuwe gegevens laten zien dat de opwarming van de Noordpool maar liefst tot zeven keer sneller gaat dan het mondiale gemiddelde. Geen van de modellen die voor het voorspellen van de gevolgen van klimaatverandering worden gebruikt heeft dat voorzien. Wat kunnen de gevolgen voor ons zijn?
De opwarming doet zich voor in de noordelijke Barentszzee, een regio waar snel stijgende temperaturen vermoedelijk leiden tot een toename van extreem weer in Noord-Amerika, Europa en Azië. Volgens de onderzoekers is de opwarming in dit gebied een "vroege waarschuwing" voor wat er in de rest van het Noordpoolgebied kan gebeuren.
Uit de nieuwe cijfers blijkt dat de gemiddelde jaartemperatuur in het gebied het hele jaar door met 2,7°C per decennium stijgt, met bijzonder sterke stijgingen in de herfstmaanden tot 4°C per decennium. Dit maakt de Noordelijke Barentszzee en haar eilanden tot de snelst opwarmende plek op aarde die bekend is.
Gewoonweg schokkend
De laatste jaren zijn in het Noordpoolgebied temperaturen gemeten die ver boven het gemiddelde liggen, en doorgewinterde waarnemers hebben de situatie beschreven als "gek", "vreemd" en "gewoonweg schokkend". Sommige klimaatwetenschappers hebben gewaarschuwd dat de ongekende gebeurtenissen een teken kunnen zijn van een snellere en meer abrupte klimaatafbraak.
Het was al bekend dat de klimaatcrisis de opwarming van de Noordpool drie keer sneller doet verlopen dan het wereldgemiddelde, maar uit het nieuwe onderzoek blijkt dat de situatie op sommige plaatsen nog extremer is.
Albedo effect
Zee-ijs is goed in het weerkaatsen van zonlicht, maar smelt weg. Daardoor kan de oceaan eronder, die donkerder is, meer energie absorberen. Het verlies van zee-ijs betekent ook dat het niet langer het vermogen van warmer zeewater beperkt om de Arctische lucht op te warmen. Hoe meer ijs verloren gaat, hoe meer warmte zich ophoopt, waardoor een terugkoppelingslus ontstaat. Dat proces wordt ook het albedo effect genoemd. Dat kan leiden tot kantelpunten in klimaatverandering, waarover Duurzaamnieuws al eerder schreef.
"We hadden een sterke opwarming verwacht, maar niet op de schaal die we hebben gevonden," zei Ketil Isaksen, senior onderzoeker bij het Noorse Meteorologisch Instituut en die het werk leidde. "We waren allemaal verrast. Van wat we weten van alle andere observatiepunten op de aardbol, zijn dit de hoogste opwarmingspercentages die we tot nu toe hebben waargenomen."
"Deze studie toont aan dat zelfs de best mogelijke modellen de snelheid van de opwarming van de Barentszzee hebben onderschat."
Dr Ruth Mottram
"De bredere boodschap is dat de terugkoppeling van smeltend zee-ijs nog hoger is dan eerder is aangetoond," zei hij. "Dit is een vroegtijdige waarschuwing voor wat er in de rest van het Noordpoolgebied gebeurt als dit smelten doorgaat, en wat er in de komende decennia hoogstwaarschijnlijk zal gebeuren." De wetenschappers van de wereld hebben in april gezegd dat onmiddellijke en diepe reducties van de koolstofuitstoot en andere broeikasgassen nodig zijn om de klimaatnoodsituatie aan te pakken.
"Deze studie toont aan dat zelfs de best mogelijke modellen de snelheid van de opwarming van de Barentszzee hebben onderschat," zei Dr Ruth Mottram, klimaatwetenschapper aan het Deens Meteorologisch Instituut.
Het onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Scientific Reports, is gebaseerd op gegevens van automatische weerstations op de eilanden Svalbard en Franz Josef Land. Tot nu toe waren deze niet door het standaard kwaliteitscontroleproces gegaan en openbaar gemaakt.
Meer extreem weer door opwarming van de Noordpool
Isaksen zei dat de nieuwe informatie over de opwarmingssnelheden in het gebied zou helpen bij onderzoek door andere wetenschappers naar de manier waarop veranderingen in het noordpoolgebied van invloed zijn op extreem weer in dichtbevolkte gebieden op lagere breedtegraden. Er zijn aanwijzingen dat de snelle opwarming de straalstroomwinden verandert die de pool omcirkelen en het extreme weer beïnvloeden.
"Het verlies van zee-ijs en de opwarming van de Barentszzee in het bijzonder zijn in eerder werk geïsoleerd als zijnde bijzonder relevant voor veranderingen in de atmosferische circulatie in de winter, die in verband worden gebracht met extreem winterweer," aldus prof. Michael Mann, van de Pennsylvania State University, VS. "Als dit mechanisme juist is, en daar is enige discussie over, dan is dit weer een andere manier waarop klimaatverandering bepaalde soorten extreem weer zou kunnen doen toenemen [en die] niet goed wordt weergegeven door de huidige modellen."
