Modegigant Inditex, eigenaar van het merk Zara, presenteert zich als een transparant bedrijf dat naar eigen zeggen het grootste belang hecht aan alle mensen die betrokken zijn bij hun kleding. Onderzoek van Schone Kleren Campagne, samen met de Zwitserse en Franse zusterorganisaties uit het internationale Clean Clothes Campaign netwerk, legt de omstandigheden bloot waarin een hoodie van Zara werd geproduceerd en onthult wat er achter de schermen gebeurt: mager loon, buitensporige uren en precaire contracten.
Dit alles door de enorme druk die Inditex op zijn leveranciers uitoefent om hun prijzen te verlagen. Daardoor vergroot Inditex zijn eigen winsten. De arbeid(st)ers in de productieketen betalen de prijs. Volgens berekeningen die zijn gemaakt in samenwerking met het Franse onderzoeksbureau Bureau d'Analyse Sociétale pour une Information Citoyenne (BASIC) maakt het bedrijf twee keer zoveel winst per hoodie als alle mensen die betrokken zijn bij de productie verdienen.
Om de mooie woorden van Inditex op de proef te stellen onderzocht de Zwitserse partner Public Eye een hoodie uit de collectie 'Join Life' van Zara – Inditex’ 'duurzame' mode-lijn. De hoodie draagt de veelbelovende slogan: “R-E-S-P-E-C-T: find out what it means to me” (‘ontdek wat dit voor mij betekent’). Dit is een verwijzing naar de gelijknamige hit van Aretha Franklin uit 1967.
Besloten werd om de toeleveringsketen voor dit kledingstuk te onderzoeken, helemaal tot aan de fabrieken in Turkije. Ons veldonderzoek maakte duidelijk dat Inditex enorme druk uitoefent op leveranciers om de prijzen te verlagen: de fabriek die belast was met het in-elkaar naaien van de 20.000 hoodies - verkocht voor rond de € 27,= in West-Europa - kreeg zelf slechts omgerekend € 1,53 per item, en het bedrijf datde slogan op de hoodie afdrukte kreeg 9 cent per print betaald. Om de eindjes aan elkaar te knopen zijn fabriekseigenaren gedwongen om hun personeel minder dan een ‘leefbaar loon’ te betalen.
Volgens informatie zouden werknemers 2000-2500 Turkse lira per maand verdienen (€ 310 – 390). Dit is slechts een derde van wat volgens Schone Kleren Campagne nodig is voor een ‘leefbaar loon’ (6.130 lira) in Turkije. En dat terwijl de gedragscode van Inditex stelt dat leveranciers salarissen moeten betalen die "voldoende zijn om in ieder geval te voorzien in de basisbehoeften van werknemers en hun gezinnen en andere behoeften die als redelijke aanvullingen kunnen worden beschouwd."
Eén van de kledingfabrieken waar de hoodie werd gemaakt zou vaak 24 uur per dag in bedrijf zijn om orders snel te kunnen leveren. Hierbij werken de arbeidsters volgens diverse bronnen in slechts twee ploegendiensten. Dit zou betekenen dat het personeel ‘s nachts 12 uur lang moet werken, een praktijk die in strijd is met zowel de gedragscode van Inditex als de Turkse wet. Die laatste bepaalt dat nachtwerk niet meer dan 7,5 uur mag duren. Verder zouden veel van de werknemers in één van de fabrieken werken met dagcontracten, zonder de garantie dat ze de volgende dag weer werk hebben. Bijna iedereen die gevraagd werd weigerde om met naam genoemd of geciteerd te worden uit angst hun leveringscontracten of banen te verliezen.
Aangezien het fast-fashionbedrijf geen gegevens onthult over de hoogte van de lonen van arbeid(st)ers en de verdiensten van leveranciers, heeft Schone Kleren Campagne een eigen gedetailleerde berekening gemaakt. Volgens deze berekeningen verdient Inditex €4,20 per hoodie, wat ongeveer twee keer zoveel is als alle betrokkenen bij de productie verdienen (€ 2,08) - van de katoenvelden in India, de spinnerij in Kayseri in centraal Turkije, tot de fabrieken in Izmir.
“Er is een alternatief voor het betalen van mager loon,” zegt Suzan Cornelissen van Schone Kleren Campagne.“Voor slechts €3,62 per artikel meer zou een leefbaar loon gegarandeerd zijn voor alle mensen die bij de productie betrokken zijn. Inditex, die in 2018 een recordwinst behaalde van 3,44 miljard euro, zou de rechten van de arbeidsters die bijdragen aan hun succes moeten respecteren en eindelijk aankoopprijzen gaan betalen die een leefbaar loon mogelijk maken.”
