Het Living Planet Report 2024 van het Wereld Natuur Fonds waarschuwt voor een ‘systeem in gevaar’ nu de wereld gevaarlijke, onomkeerbare kantelpunten nadert. Die worden veroorzaakt door natuurverlies en klimaatverandering.
Er is een rampzalige daling van 73% in de gemiddelde omvang van waargenomen populaties van wilde dieren in slechts 50 jaar (1970-2020), volgens het Living Planet Report (LPR) 2024 van het Wereld Natuur Fonds (WWF). Het rapport waarschuwt dat, nu de aarde gevaarlijke kantelpunten nadert die grote bedreigingen voor de mensheid vormen, er de komende vijf jaar een enorme collectieve inspanning nodig zal zijn om de gecombineerde crises van klimaatverandering en natuurverlies aan te pakken.
De Living Planet Index (LPI), verstrekt door de Zoological Society of London (ZSL), omvat bijna 35.000 populatietrends van 5.495 soorten tussen 1970 en 2020. De sterkste daling is te zien in zoetwater-ecosystemen (-85%), gevolgd door terrestrische ecosystemen (-69%) en vervolgens mariene ecosystemen (-56%). Habitatverlies en degradatie, voornamelijk veroorzaakt door ons voedselsysteem, zijn de meest gerapporteerde bedreigingen voor wilde diersoorten wereldwijd, gevolgd door overexploitatie, invasieve soorten en ziektes. Klimaatverandering vormt een extra bedreiging voor populaties in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, waar een afname van gemiddeld 95% is waargenomen.
De afname van populaties van wilde dieren kan worden gezien als een vroege waarschuwing voor het toenemende risico van uitsterving en het verlies van gezonde ecosystemen. Wanneer ecosystemen worden aangetast, kunnen ze ophouden de voordelen te bieden waarvan de mens afhankelijk is, zoals schone lucht, water en gezonde bodems voor voedsel. Bovendien kunnen ze kwetsbaarder worden voor kantelpunten, het moment waarop een ecosysteem een kritisch drempelniveau overschrijdt en onomkeerbare veranderingen ondergaat.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan als ondersteunend lid. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Wereldwijde kantelpunten, zoals het afsterven van het Amazonewoud en de massale sterfte van koraalriffen, zouden verwoestende gevolgen hebben die veel verder reiken dan de onmiddellijke regio. Dit zou gevolgen hebben voor de voedselzekerheid en het levensonderhoud van vele gemeenschappen. De waarschuwing komt op een moment dat de branduitbraken in het Amazonegebied hun hoogste niveau in 14 jaar hebben bereikt en een vierde wereldwijde massale koraalverbleking dit jaar werd bevestigd.
Natuur slaat alarm
Dr. Kirsten Schuijt, directeur-generaal van WWF International, zei: “De natuur slaat alarm. De verbonden crises van natuurverlies en klimaatverandering drijven wilde dieren en ecosystemen tot hun uiterste, met gevaarlijke wereldwijde kantelpunten die de levensondersteunende systemen van de aarde kunnen beschadigen en samenlevingen kunnen destabiliseren. De catastrofale gevolgen van het verlies van enkele van onze meest kostbare ecosystemen, zoals het Amazonewoud en de koraalriffen, zouden overal ter wereld worden gevoeld.”
Enkele van de soorten die in de LPI worden gevolgd, omvatten een daling van 57% in het aantal nestelende vrouwelijke karetschildpadden tussen 1990 en 2018 op Milman Island in het Great Barrier Reef in Australië, en een afname van 65% in de roze rivierdolfijnen van de Amazone en 75% van de kleinere tucuxi tussen 1994 en 2016 in het Mamirauá-reservaat in Amazonas, Brazilië. Vorig jaar stierven meer dan 330 rivierdolfijnen in slechts twee meren tijdens een periode van extreme hitte en droogte.
De index toont echter ook enkele populaties die zijn gestabiliseerd of toegenomen dankzij effectieve natuurbeschermingsinspanningen, zoals een toename van de populatie berggorilla’s van ongeveer 3% per jaar tussen 2010 en 2016 in de Virungabergen in Oost-Afrika, en de terugkeer van Europese bisons in Centraal-Europa. Maar geïsoleerde successen zijn niet voldoende.
Landen hebben al ambitieuze wereldwijde doelen afgesproken om het natuurverlies te stoppen en om te keren (het Global Biodiversity Framework), de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5ºC (het Klimaatakkoord van Parijs) en armoede uit te roeien (de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN). Maar het Living Planet Report stelt dat de nationale toezeggingen en de acties ter plaatse verre van voldoende zijn om de doelstellingen voor 2030 te halen en gevaarlijke kantelpunten te vermijden.
De komende internationale biodiversiteits- en klimaattoppen – COP16 en COP29 – zijn een kans voor landen om in te spelen op de schaal van de uitdaging. WWF roept landen op om ambitieuzere nationale natuur- en klimaatplannen te maken en uit te voeren (NBSAP’s en NDC’s) die maatregelen bevatten om wereldwijde overconsumptie te verminderen, zowel binnenlands als geïmporteerd biodiversiteitsverlies te stoppen en terug te draaien, en emissies te verminderen – alles op een eerlijke manier.
Dringende oproep tot actie
WWF dringt er bij regeringen op aan om meer publieke en private financiering vrij te maken om actie op grote schaal mogelijk te maken en om hun klimaat-, natuur- en duurzame ontwikkelingsbeleid en -acties beter op elkaar af te stemmen. Zowel overheden als bedrijven moeten snel stoppen met activiteiten die negatieve gevolgen hebben voor biodiversiteit en het klimaat, en financiering omleiden van schadelijke praktijken naar activiteiten die zullen bijdragen aan de wereldwijde doelen.
Dr. Kirsten Schuijt voegde toe: “Hoewel de situatie wanhopig is, zijn we nog niet voorbij het punt waarop er geen weg terug is. We hebben wereldwijde overeenkomsten en oplossingen om de natuur tegen 2030 op weg naar herstel te brengen, maar tot nu toe is er weinig vooruitgang geboekt en ontbreekt het aan urgentie. De beslissingen die worden genomen en de acties die de komende vijf jaar worden ondernomen, zullen cruciaal zijn voor de toekomst van het leven op aarde. We hebben de macht – en de kans – om de koers te veranderen. We kunnen onze levende planeet herstellen als we nu in actie komen.”
Noodzaak van meer ambitie
Dr. Andrew Terry, directeur van Conservation and Policy bij ZSL, zei: “De Living Planet Index benadrukt het voortdurende verlies van populaties van wilde dieren wereldwijd, en deze dunner wordende levensboom brengt ons in gevaar om gevaarlijke kantelpunten te bereiken. We zitten niet vast aan dit verlies. We weten wat we moeten doen en we weten dat de natuur, als ze de kans krijgt, zich kan herstellen – wat we nu nodig hebben is meer actie en ambitie. We hebben vijf jaar om de internationale toezeggingen te halen om de natuur tegen 2030 te herstellen. Wereldleiders zullen binnenkort bijeenkomen voor COP16, en we moeten sterke reacties van hen zien en een dringende opschaling van middelen om die toezeggingen na te komen en ons terug op het pad naar herstel te brengen.”
