Duurzame mensen houden van transparantie. Ze weten graag waar zaken vandaan komen en of ze op een eerlijke manier zijn ontstaan. Steeds meer mensen omhelzen die duurzame gedachte. Tegelijkertijd realiseren steeds meer mensen in de Europese Unie zich dat die unie verre van transparant is, niet eerlijk en steeds minder democratisch. Het is niet verwonderlijk dat de Engelsen, die al decennia een haat-liefde-verhouding hebben met de manier waarop de Europese gedachte wordt uitgevoerd, nu het voortouw nemen om er vanaf te komen.
Zie het als het begin van een vernieuwingsproces waar we alleen maar beter van kunnen worden. De brexit gaat niet voor totale instorting zorgen. Net zoals in 1989 de val van de muur werd veroorzaakt door burgers die hun vrijheid terugeisten, is de brexit in de kern een actie van burgers die zich bedrogen voelen, in dit geval door EU-technocraten.
Global Research, de Canadese denktank voor globalisering, analyseert de situatie scherp: " While it began as a progressive project for freedom and solidarity among the peoples of Europe, … the EU has developed into an anti-democratic, neoliberal technocracy with ever decreasing legitimacy and benefit for the people." (Wat ooit begon als een progressief project gericht op de vrijheid en solidariteit tussen volkeren heeft zich ontwikkeld tot een antidemocratische neoliberale technocratie die steeds minder legitiem is en burgers steeds minder voordeel biedt)
Overigens zijn niet alleen werk en zekerheid het slachtoffer van de economische groeidwang, ook milieu en klimaat vielen er aan ten prooi. Immers, de groeimachine werd aangedreven door goedkope fossiele energie, die de wereld steeds sneller opwarmde tot er plotseling hagelkogels uit de lucht vallen die behalve gaten in daken en ramen, ook gaten in de financiële huishouding slaan. De toenemende instabiliteit van politiek en klimaat gaan hand in hand.
Na Bastille en Berlijn kan ook de Brexit worden gezien als de start van een nieuwe politieke en sociale revolutie die mensen weer centraal stelt in de samenleving, in plaats van autoritaire elites.
Om dat doel te bereiken hoef je niet tegen Europa te zijn. Er is niets mis met het ideaal, in tegendeel zelfs. We hebben alleen andere bestuurders nodig om het uit te voeren. Bestuurders die we zelf kunnen kiezen en die transparant zijn over hun motieven.
Yanis Varoufakis heeft ervaring met dat huidige clubje en streeft met zijn nieuwe beweging Diem25 naar juist dat doel. Hij wil dat doen vanuit het huidige bestel. Ik geef dat weinig kans. Immers, als je misdaad wil bestrijden doe je dat ook niet als lid van de maffia.
Het is duidelijk dat het huidige Europese bestuur het Europese ideaal in de weg staat. Wat ooit begon als een "match made in heaven" is verworden tot (e)xit made in Brussels.
Terecht merkt Martin Winiecki van Global Research op dat we wel alert moeten blijven dat extremistische elementen de onvrede niet kapen om de democratie met hun intolerantie helemaal om zeep te helpen. Maar zonder een stevige trap tegen het zere been van de gevestigde orde komt er geen beweging. Die trap heeft het brexit-referendum gegeven.
Jeroen van der Veer noemt het vertrek van het Verenigd Koninkrijk zaterdag in het FD een mogelijke "blessing in disguise", refererend aan de mogelijk hervormingen die de brexit in de EU op gang brengt. Wees niet verbaasd als daar nog een paar exits voor nodig zijn.
Peter van Vliet