Duurzaam Nederland is de Deltawerken van deze generatie. Hoe je in 30 jaar de hele energievoorziening, infrastructuur, woon- en leefomgeving en economie verandert is een geweldige uitdaging. En toch lijken we nog steeds niet iedereen achter deze opgave geschaard te hebben, bleek ook weer tijdens het nationale duurzaamheidsdebat in Groningen. Wij duurzaamheidenthousiastelingen zijn vaak onderdeel van het probleem; om dit te voorkomen stel ik deze vijf regels voor:
1. We gaan gezamenlijk vooruit met alle oplossingen
Te vaak zie ik in congressen, debatten, of gewoon aan de projecttafel waar het werk moet gebeuren dat duurzaamheidsprofessionals elkaar beconcurreren over wie het meeste gelijk heeft. Warmtenetten zijn een oplossing uit de vorige eeuw, je krijgt nooit iedereen mee in een all electric oplossing, warmtepompen maken te veel lawaai en waterstof is er nooit in voldoende mate. Klopt, allemaal, maar we zoeken niet één oplossing voor alles, we zoeken voor alles een oplossing. Laten we spreken over welke oplossing in welke situatie past. Met tien oplossingen op tien plekken hebben we honderd stappen gezet. Dat moet de mindset zijn; we hebben alle oplossingen nodig!
2. We stellen doelen die energie geven om te willen versnellen
49% CO2 reductie in 2050, klimaatneutraal 2030, volledig duurzaam. Overheidsdoelstellingen lijken zo ver mogelijk weg en zo ongrijpbaar mogelijk te moeten zijn. Het is de beste manier om sceptici munitie te geven en professionals aan te zetten talloze rapporten te produceren. Gelukkig stuurde minister Wiebes vrijdag een prachtige brief over de start van het Klimaatakkoord. Het gaf mij weer hoop over dit kabinet. In de brief worden heldere ambities voorzien van krachtige kaders met begrip van de complexiteit. Mooi. Met een ambitieus tijdspad (voor de zomer) worden concrete en realistische plannen gezocht (de slaagkans moet meegenomen worden in de onderbouwing, dus geen wensdenken) die korte termijn acties bevatten, in perspectief van het uiteindelijke doel (ingrepen die nu niet rendabel zijn, maar op langere termijn wel de beste keuze zijn, krijgen de voorkeur). Dat geeft richting, dat geeft focus. Zo komen we in versnelling! Zullen we dat voortaan altijd zo doen?
3. Als criticaster komen we met een beter plan
Afgelopen vrijdag in het nationale duurzaamheidsdebat was het weer raak: “Tesla’s rijden ook op grijze energiemix” spuwde een duurzaamheidsmens van de oude stempel in de microfoon. Dat moet toch een van de succesvolste gesponnen verhalen van de olie-lobby zijn… In een domein als de onze, waarin nog elke dag inzichten opgedaan worden, hebben we kritische geluiden nodig. Zo ben ik groot fan van dit onorthodoxe standpunt van inspirator (en doener) Jan Willem van de Groep.
Laten we plannen, voornemens en acties zoveel mogelijk openlijk delen, zodat we ze met collectieve kennis kunnen verbeteren, maar reageer alsjeblieft alleen met een verbetervoorstel. Zie nogmaals de brief van minister Wiebes: “Het kabinet is uiteraard nooit doof voor eventuele aantoonbaar betere ideeën om de opgave te realiseren. Maar de uitgangspunten uit het Regeerakkoord kunnen pas onderwerp van gesprek worden als die aantoonbaar betere ideeën daadwerkelijk op tafel liggen”. Kortom, criticasters welkom, maar kom met een beter voorstel, of denk vast na over de oplossing voor het probleem dat we volgens jou creëren. Wij gaan aan de slag, stappen zetten, doen. Het is tijd! Vooruit met die geit!
4. We vermoeien het publiek niet met ‘duurzaam’, maar met gezond, comfortabel en cool
‘Wat vind je te fijn om niet te willen opgeven voor duurzaamheid’, werd mij als panellid afgelopen vrijdag gevraagd. Lieve mensen, laten we ‘duurzaamheid’ niet zien als iets wat synoniem staat aan discomfort, afzien en op een houtje bijten. Kunnen we de focus leggen op de ondernemerskansen, de creativiteit en bewust zijn dat we de wereld mooier, schoner, eerlijker, gezonder en energieker maken? In Amsterdam struikel je over vegan foodstores, sapstalletjes en retro-retailers. Niet omdat het moet, maar omdat het leuker en beter is. Als wij op die manier gaan denken, krijgen we niet alleen koplopers, maar ook de volgers en massa mee…
5. We accepteren dat we fouten maken
De opgave is bekend, maar wat is de ideale oplossing? Woningcorporaties, gemeenten en bedrijven laten zich verlammen niets te doen, of beperken zich tot kleine stapjes omdat ze niet zeker zijn of de gekozen route tot het ultieme einddoel leidt. Ik kan je een ding beloven; niks leidt tot het ultieme einddoel. Alles wat je in de supermarkt koopt, heeft ook te veel zout, suiker en/of additieven er in. Houdt dat in dat je stopt met eten? Nee, je accepteert het en ondertussen spaar je moestuintjes van de AH in de hoop dat je ooit het voedsel-Walhalla in je eigen achtertuin tot stand brengt.
Geachte stakeholders; doe dat wat bijdraagt aan de oplossing. Soms groot, soms klein, maar beweeg! Het is een illusie te denken dat we naar een ultiem eindbeeld werken. Over 30 jaar als we ‘klaar’ zijn (?!), zijn er – dankzij onze keuzes, maar ook ondanks onze keuzes – weer nieuwe opgaven aan te pakken. En een nieuwe generatie die klaar staat om daar haar tanden in te zetten. Wij hebben onze Deltawerken, laten we hen straks ook iets gunnen..!
Dit stuk is geschreven door Leonie van der Steen, directeur van Squarewise.
Lees ook: Hoe milieu, duurzaamheid en transitie samen een nieuwe economie maken.
