[ Update peilingen Tweede Kamer ] Ineens was hij er: de lang verwachte regeringscrisis. Geert Wilders trok ‘zijn’ PVV ministers terug uit het kabinet in een actie die door minister Keijzer als verraad van Nederland werd omschreven. Over de diepere gronden van die actie wordt druk gespeculeerd. Laten we er eentje toevoegen: Wilders wilde een afgang van de PVV voor zijn, door het ultieme falen van dit kabinet in de schoenen van de coalitiepartners te schuiven, en zo een neergang in de peilingen te stoppen. De kans lijkt echter groter dat hij wordt afgerekend op zijn kamikaze-actie, als het niet door de kiezer is, dan wel door de politiek, die niet langer bereid lijkt om met de extreem rechtse eenmanspartij in zee te gaan.
In deze peilingen is het effect van de crisis nog niet meegenomen. Ze laten wel zien dat de PVV telkens een zeteltje terugloopt; van de 49 zetels van een jaar geleden zijn er nog maar 29 over, terwijl GroenLinks/PvdA nu langszij is gekomen. De NSC, niet langer van Pieter Omtzigt, is inmiddels vrijwel alle steun kwijt en krijgt die niet terug. De partij van Omtzigt is een spookpartij geworden met nog 1 virtuele zetel, en de BBB is meer dan gehalveerd.
De coalitie staat nu op 60 zetels, een brede linkse coalitie van GroenLinks/PvdA, CDA, D66, PvdDieren, SP, Denk, Volt en CU kan nu op 79 zetels rekenen. En ondanks dat de VVD ook deel uitmaakt van het huidige regeringsdebacle, staat die partij toch ook op winst.
Nederland krabt zich steeds harder achter de oren over een kabinet dat geen beslissingen neemt en onderling overhoop blijft liggen. Met daar overheen de holle tegenwoorden van Geert Wilders is de schijnvertoning kompleet.
Tevredenheid kabinet flink gedaald
De tevredenheid met het kabinet Schoof is wederom afgenomen, meld Ipsos I&O. In juni vorig jaar was nog 39 procent van de kiezers tevreden met het kabinet, in september was dat 33 procent. Inmiddels is dit gezakt tot minder dan een kwart. 77% van de kiezers zijn nu ontevreden, het diepste punt sinds tien jaar, volgens Ipsos.
Dat echter het zetelverlies van de coalitie niet veel groter is, komt door de ideologische positionering van dit kabinet en de Nederlandse kiezer, schrijft Ipsos. De voorgaande kabinetten waren midden-kabinetten, waarin centrumlinkse en centrumrechtse partijen samenwerkten. In zo’n samenwerking is het voor ontevreden coalitiekiezers eenvoudig om uit te wijken: links en rechts zijn dan voldoende alternatieven. Het huidige kabinet Schoof heeft een duidelijke rechtse signatuur waardoor er minder uitwijkmogelijkheden zijn. Op rechts zijn er geen electorale uitdagers van betekenis en partijen op links staan te ver van de coalitiekiezer af.
Veel kiezers hadden al geen vertrouwen in het gerommel met bewindspersonen die niet geheel van onbesproken gedrag zijn. Een belangrijke reden voor ontevredenheid is ook het gebrek aan daadkracht en resultaat, en de voortdurende ruzies tussen bewindspersonen onderling.
Recente peilingen
| Peil.nl | Ipsos I&O | eenvandaag | gemiddeld | Tweede Kamer 23 | |
| datum | 30-5-2025 | 12-5-2025 | 27-5-2025 | ||
| PVV | 31 | 29 | 28 | 29 | 37 |
| VVD | 25 | 26 | 30 | 27 | 24 |
| BBB | 2 | 4 | 2 | 3 | 7 |
| NSC | 1 | 1 | 2 | 1 | 20 |
| GL / PvdA | 30 | 28 | 28 | 29 | 25 |
| D66 | 8 | 12 | 10 | 10 | 9 |
| CDA | 18 | 17 | 18 | 18 | 5 |
| SP | 7 | 6 | 8 | 7 | 5 |
| Volt | 4 | 3 | 3 | 3 | 2 |
| PvdDieren | 4 | 6 | 5 | 5 | 3 |
| SGP | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| Denk | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 |
| FVD | 5 | 4 | 3 | 4 | 3 |
| CU | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| JA21 | 4 | 4 | 3 | 4 | 1 |
| Coalitie | 59 | 60 | 62 | 60 | 88 |
| links | 78 | 79 | 79 | 79 |
Betrouwbaarheid peilingen
De peilingen voor de verkiezingen van 2023 hebben de winst van de PVV geen van alle zien aankomen.
Bij de vorige verkiezingen in 2017 was die betrouwbaarheid redelijk hoog. Vooral het gemiddelde van alle peilingen, weergegeven door de peilingwijzer, gaf een goede indicatie. Belangrijkste afwijkingen in 2017 waren het onderschatten van de VVD en het overschatten van de uitslag voor GroenLinks.
Interessant om te vermelden is dat de peiling van Eenvandaag, die het hoogste zetelaantal voorspelde voor de VVD, er de vorige verkiezingen nog ruim onder zat. Overigens leek de aanhang van Rutte parallel te lopen met de hoeveelheid publiciteit die hij in de media toebedeeld kreeg als gevolg van de coronacrisis, niet op basis van de waardering daarvoor. Aanwijzing daarvoor waren de terugval gedurende de zomervakantie (2021), en de stijging daarna in de peilingen, ondanks de toenemende kritiek op het beleid.
Wat is een politieke peiling
Politieke peilingen vertalen individuele meningen van burgers naar een collectief beeld van de publieke opinie. Als dit op een gebrekkige en vertekende wijze gebeurt, ontstaat een misleidend beeld dat afwijkt van de werkelijke opvattingen van de bevolking. Dat komt doordat peilingen werken met een steekproef. Dat is een kleine groep mensen waarvan wordt verondersteld dat de gemiddelde samenstelling representatief is voor de bevolking als geheel. De samenstelling van de steekproef en de manier van vragen stellen zijn belangrijk voor de uiteindelijke kwaliteit.
Hoe werken politieke peilingen
Peilingen kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd. Ze worden georganiseerd door gespecialiseerde bureau’s. Sommige daarvan beschikken over zogenaamde panels. Dat zijn bestanden van deelnemers die zich hebben aangemeld om aan peilingen 2e kamer mee te werken. Die worden op diverse kenmerken geselecteerd, zodat een representatieve weergave van de bevolking ontstaat. Vragen van een peiling worden telkens onder een deel van het panel uitgezet.
Een andere manier is om voor elke peiling nieuwe mensen spontaan te benaderen met een vraag om deelname. Door de verschillen in aanpak ontstaan er ook verschillen in de peilingen van de verschillende organisaties. Zo scoort de VVD doorgaans lager in de peilingen van Maurice de Hond, dan bij de anderen.
De Peilingwijzer geeft een overzicht van het gemiddelde van alle peilingen van Eenvandaag, Ipsos I&O en Maurice de Hond.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
