Als het zoekgedrag op Google een voorspellende waarde heeft dan kunnen we de toekomst met vertrouwen tegemoet zien. Want het aantal zoekopdrachten naar het woord ‘crisis’ is na een hoogtepunt in maart volledig ingestort.
Al het andere lijkt alleen maar crescendo te gaan: de beurs, de goudprijs en de olieprijs gaan weer omhoog. Terwijl steeds meer mensen hun baan kwijtraken worden de rijken nog weer rijker. En het aantal coronabesmettingen en -doden stijgt tot ongeziene aantallen.
De wereld lijkt de weg kwijt. Een gevoel dat treffend wordt weergegeven door het consumenten- en het producentenvertrouwen, dat sinds april in een zwart gat lijkt te verdwijnen. Ondanks Google.
Dat veel duurzaamheidsdenkers in deze situatie een kans zien om de samenleving een flinke zet in de groene richting te geven is niet verwonderlijk. Immers, deze wanorde lijkt direct of indirect het gevolg van onhoudbaar, door economische motieven gestuurd en door groenen verguisd groeigedrag.
Want het is niet zozeer het coronavirus zelf dat ons in deze ellende heeft gestort, maar veel eerder het gedurende decennia halsstarrig negeren van de herhaalde waarschuwingen van experts, dat een pandemie als de huidige geen kwestie zou zijn of die zou gaan plaatsvinden, maar vooral wanneer. En omdat je voorbereiden op een crisis geen geld oplevert, hebben onze politici dat dus maar nagelaten.
Het verhaal van het klimaat vertelt een zelfde boodschap; Parijs is alweer 5 jaar geleden, en er is nog nauwelijks iets veranderd. Alle waarschuwingen ten spijt. Alleen groene hervormingen kunnen het tij nog keren, is het idee.
Of dat er nu van komt valt nog te bezien. Want als de crisis al een kans is, voor wie dan wel? De zwaarste klappen vallen bij de kleinste bedrijven en de zzp-ers, die volgens de laatste berichten nog nauwelijks van de aangekondigde steun kunnen profiteren. Ben je te groot om te mogen falen, dan kun je de extra miljoenen zonder veel moeite binnenharken. Daar kun je dan weer mooi wat bonussen en dividenden van uitkeren, of eigen aandelen van inkopen, waardoor je beurskoers nog weer wat extra miljoenen of miljarden bijtikt.
En een sterk uitgedund personeelsbestand doet wonderen voor je resultatenrekening, die na de afslanking van de kosten bij de minste opleving van de markt omhoog schiet. Tijdens de crisis wordt de efficiency zo ver opgeschroefd, dat een groot deel van de tijdelijk naar huis gestuurde werknemers daar permanent kan blijven.
Een duurzame economie steunt vooral op lokale bedrijvigheid. Dat zijn dus al die MKB bedrijfjes en zelfstandigen, die juist maar moeilijk aan steun kunnen komen. En als dat al lukt, zullen ze de aangegane leningen uiteindelijk weer terug moeten betalen, ondanks de verstikkende achterstand die ze hebben opgelopen.
Hun klanten zijn ondertussen in de watten gelegd door de grote internet platforms, die je spulletjes veilig en zonder dat je een mondkapje hoeft op te zetten, bij je thuis op de deurmat bezorgen. Zij zijn de winnaars, niet het winkeltje om de hoek.
Dat de CO2-uitstoot tijdens de crisis een dipje beleeft is natuurlijk mooi meegenomen voor het klimaat, al stelt het in tijd en omvang maar bitter weinig voor. En dat voordeeltje kan zomaar wegsmelten als gevolg van uitgestelde investeringen in nieuwe groene energie en productie.
Van andere verschuivingen hoeven we ook weinig groens te verwachten. Minder verkeer, maar meer thuiswerken en online shoppen vragen levert per saldo extra energievraag op. En extra capaciteit van datanetwerken kan ook mooi worden ingezet voor nieuwe controle om burgers in gezonde banen te leiden.
Ik zou bijna nog de tsunami aan inkomsten vergeten die de farma-industrie op zich af kan zien komen als er een vaccin of medicijn tegen covid wordt gevonden. En ze kan alvast warmdraaien op toenemende vraag naar bestaande middelen om de klachten van de miljoenen mensen te kunnen verzachten, die nu al in een maandenlang herstel terechtkomen.
Kortom, behalve een paar kleine groene sprietjes in de betonnen snelweg van het grootbedrijf en de financiële wereld zie ik nog weinig aanleiding om in deze crisis een kans voor duurzaam te zien. Zeker zolang bedrijven de volle vrijheid houden.
Een krachtig ingrijpen van de overheid zou het verschil kunnen maken. Harde voorwaarden stellen aan de megasteun. Alleen nog duurzame nieuwe investeringen. Meebetalen aan inkomensgarantie en zorg. Maar ja, wie zou daar nu op durven vertrouwen?
Peter van Vliet
PS: wie nog twijfelt moet dit bericht even lezen.