Het gaat beter met de economie, daar proberen analisten en politici ons de laatste maanden luidruchtig van te overtuigen. Maar op een onstuimige maandag in augustus werpt een nieuwe crisis zijn schaduw hardhandig vooruit. Of is het alleen maar een nieuw hoofdstuk in een oud spookverhaal?
Met het onderuitgaan van de koersen buitelen de commentatoren over elkaar heen met verklaringen. Het is China, het is de olie, het is alles wat vorige week nog de reden was van de aantrekkende groei. Maar wat de oorzaak deze keer ook mag zijn, feit is dat we in Nederland van de vorige crisissen niets hebben geleerd en gewoon door zijn gegaan met ons steeds afhankelijker te maken van de speculatieve financiële sector die ons al eerder onderuit haalde.
Cijfers illustreren dat: naast de reguliere financiële sector zoals banken, verzekeraars en pensioenfondsen kent Nederland de zogenaamde BFI’s, bijzondere financiële instellingen. Dat zijn de brievenbusbv’s van buitenlandse investeerders die daarmee de fiscus ontlopen. Een deel zijn ook zogenaamde schaduwbankiers, financiële instellingen die enorme hoeveelheden geld heen en weer schuiven zonder enige vorm van toezicht.
Hun balanstotaal bedroeg in 2013 rond 3500 miljard euro. Een bedrag dat sinds de crisis bijna verdubbeld is, in plaats van afgenomen. Ter vergelijk: het balanstotaal van reguliere en gecontroleerde banken in Nederland bedroeg ca 2500 miljard.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan met een donatie. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
De totale financiële sector in Nederland is goed voor bijna 10% van de economie. Daarmee is Nederland in de EU een van de landen met de hoogste afhankelijkheid van de financiële sector en die afhankelijkheid neemt tot op de dag van vandaag alleen maar verder toe. Meer dan 40% van al dat vermogen is belegd in aandelen. De gevolgen van speculatief beleggen raken onze economie dus hard.
Op de achterkant van een bierviltje gerekend betekent een dagje als maandag 24 augustus, met 5% koersverlies, een deuk van 0,2% in de economische groei. Overigens was de koersval in de 14 dagen tussen 10 en 25 augustus, dus inclusief de ‘opleving’, bijna 13%. In dat tempo geld verliezend ben je in welgeteld 116 dagen door je hele vermogen heen.
Dat is dan alleen de directe schade. In het kielzog vallen bedrijven om, omdat hun beurswaarde zover keldert dat daarmee de dekking voor hun financiering verzwakt. Die bedrijven sleuren weer leveranciers mee. De ontslagen werknemers worden naar de overheid doorgeschoven voor hun uitkering. En die overheid komt daarvoor geld tekort, omdat een groot deel van de bedrijven die aan de basis van alle ellende staan (zoals de BFI’s) geen belasting afdragen.
Dat is probleem nummer een. Probleem nummer twee is dat we tussen de wielen komen van wat in sommige kringen al een tijd lang als de derde wereldoorlog wordt beschouwd. Een oorlog die niet langer met (alleen) wapens wordt gevoerd, maar steeds meer met geld, olie en informatie. Maar ook een oorlog die wordt gevoerd door een generatie politici die geen voorstelling hebben van de complexiteit van de wereld van dit moment en die aan alle kanten worden ingehaald door de briljante koppen die de financiële graaiers overal wegkopen. Terwijl de grote machtsblokken bezig zijn met elkaar en zichzelf in de voeten te schieten, maken de geldschieters historisch grote winsten door iedereen tegen elkaar uit te spelen.
Roepen dat ze daarmee moeten stoppen zal niet veel uithalen. En hopen op verandering terwijl we op de zelfde voet doorgaan is ook nogal naïef. Het hele systeem is terminaal ziek. Als het een huisdier was zou je het zachtjes laten inslapen.
Onze beste kans ligt in het loslaten van de instrumenten die dat zieke systeem kenmerken en in stand houden. Ziek geld als eerste, vervang het door gezond, rentevrij en op lokale waardecreatie gebaseerd geld. Als iedereen waarde kan creëren verdeelt welvaart zich als vanzelf eerlijk. Erken de waarde van zaken die niet in geld zijn uitgedrukt, zoals inzet, aandacht, kennis, zorg. Bestuur en beslis waar je problemen echt kunt oplossen, op lokaal niveau, in de gemeenschappen. Spreiding en diversiteit zijn natuurlijke tegenkrachten van centralisatie en concentratie
De weg daar naartoe is de weg van transitie; van gecoördineerde overgang naar een maatschappij van menselijke maat en waarde. Her en der zijn daar al resultaten van te zien. Maar misschien is er nog een flinke klap nodig om die strijd vol op gang te brengen. Want zonder slag of stoot zal het, linksom of rechtsom, niet gaan.
Peter van Vliet
