Dit jaar lag de focus van Wereld Toerismedag op toerisme als bron van werkgelegenheid, in het bijzonder voor vrouwen, jongeren en mensen buiten de steden. Tegelijk hamert de Wereld toerisme-organisatie van de VN op het belang van aanpassing aan de nieuwe technologieën in de toeristische sector. Een tweede Thomas Cook willen ze liever niet meemaken.
In zijn officiële toespraak voor World Tourism Day legt de secretaris-generaal van de Wereld toerisme-organisatie (UNWTO) de nadruk op de kracht waarmee toerisme banen kan creëren.
“Toerisme kan mensen overal ter wereld een betere toekomst bieden”, zei Zurab Pololikashvili. “Wereldwijd is de toerismesector een van de voornaamste bronnen van werkgelegenheid. Miljoenen banen zijn ermee verbonden en hele economieën zijn erop gebaseerd, zowel op lokaal als landelijk niveau”.
India, een land met een enorm potentieel voor toerisme, is het gastland voor de viering van Wereldtoerismedag dit jaar. Prahlad Singh Patel, de Indiase minister voor Toerisme stelt dat “de toerismesector niet enkel een motor is voor economische groei maar ook een efficiënt middel om de armoede te verlichten in de gemarginaliseerde segmenten van de gemeenschap.”
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan met een donatie. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
“Wij geloven dat er een direct verband is tussen toerisme en de ontwikkeling van de gemeenschap. We willen dat de lokale bevolking baat heeft bij de ontwikkeling van het toerisme in hun regio en daarom moeten we hen ook de nodige opleidingen en skills aanreiken.”
Reissector groeit sneller dan rest van economie
Toerisme genereert volgens de UNWTO zo’n 10 procent van alle banen wereldwijd. En de cijfers gaan jaarlijks in stijgende lijn; het jongste rapport van de organisatie meldt een sectorgroei van 4 procent in de eerste helft van 2019. Dat is meer dan de gemiddelde economische groei.
De cijfers zijn indrukwekkend. In Nederland zorgden toerisme en recreatie in 2017 al voor zo’n 82,1 miljard euro aan bestedingen en werk voor 761.000 mensen, stelt het online rapport Kerncijfers van NBTC en Holland Marketing. In België zijn in datzelfde jaar meer dan 38 miljoen overnachtingen geboekt volgens Statbel.
Europa blijft in absolute cijfers de meeste toeristen aantrekken (713 miljoen), maar relatief gezien zijn de grootste stijgers momenteel het Midden-Oosten (+8 procent) en Afrika (+6 procent). De gunstige economie en stijgende lonen, goedkope vluchten, technologische verandering, nieuwe businessmodellen en vlottere visa liggen aan de basis van de snelle groei de laatste jaren.
Ook de olieprijs heeft een impact op de prijs van de vluchten en de groei van het toerisme. De enige mogelijke obstakels die experts zien voor eenzelfde positieve evolutie de komende jaren zijn de onzekerheid over de Brexit, politieke spanningen en handelsconflicten die investeerders en reizigers kunnen doen afhaken.
Hoge tewerkstelling in reissector
Het uitgangspunt van de UNWTO is dat toerisme de welvaart in de wereld bevordert. Het is een van de onderdelen van de Duurzaamheidsdoelen (SDG’s): SDG 8 handelt over waardig werk en economische groei.
Bovendien hebben banen in het toerisme de kracht om rijkdom te herverdelen, stelt de organisatie. Niet alleen spenderen mensen uit rijkere landen hun geld in armere landen. Ook in het land zelf kan het toerisme voor een inkomen zorgen bij delen van de bevolking voor wie het vinden van een baan niet evident is, zoals vrouwen, jongeren en wie ver van de steden woont.
De tewerkstelling van vrouwen ligt met 60 procent hoger in de reissector dan de gemiddelde 43 procent over de hele economie bekeken. Het aantal vrouwelijke ondernemers is er met 36 procent groter dan gemiddeld (22 procent). Ook jongeren tussen 15 en 34 jaar zijn in het toerisme sterk vertegenwoordigd (47 procent) tegenover de gemiddelde 32 procent in andere sectoren.
UNWTO-secretaris-generaal Zurab Pololikashvili verwoordt het zo: “Toerisme is een katalysator voor gelijkheid en integratie. Op veel plaatsen geven banen in de reissector vrouwen, jongeren en mensen uit rurale gemeenschappen de kans om zichzelf en hun gezinnen te onderhouden en om te integreren in de bredere gemeenschap. Het potentieel van toerisme wordt nu pas duidelijk: het is niet alleen een bron van werkgelegenheid maar ook een drijvende kracht achter gelijkheid en duurzame ontwikkeling. De reissector biedt kansen op waardig werk en draagt bij tot het ontwikkelen van de professionele vaardigheden.”
Laag loon en onvoorspelbaar werkrooster
Wereldtoerismedag vestigt ook de aandacht op pijnpunten die de toerismesector kent, ondanks de opportuniteiten. Eén daarvan is de loonkloof: in het toerisme worden vrouwen gemiddeld 20 tot 25 procent lager betaald dan mannen in gelijkaardige functies, meldt UNWTO. Vaak belanden vrouwen en jongeren ook in tijdelijke banen of in deeltijds werk. Dat leidt vaak tot een gebrek aan sociale zekerheid, een lager en onvoorspelbaar inkomen en minder goede arbeidsomstandigheden.
Doordat toerisme seizoensgebonden banen biedt, met onregelmatige werkuren en onvoorspelbare werkroosters, is het voor de werknemers een hele uitdaging om werk en gezin te combineren. Voor anderen biedt dit dan weer juist de kans om twee banen te combineren.
Komen er nog meer Thomas Cooks?
In het licht van de faling van de Britse touroperator Thomas Cook komt het belang van goed beheer en voortdurende aanpassing naar voren. Ook de secretaris-generaal benadrukt dit. “Aangezien nieuwe technologieën de manier waarop we reizen veranderen, moeten we ook onze manier van werken aanpassen”, zegt hij.
“Toerisme speelt een voortrekkersrol bij het voorzien van de juiste skills en kennis voor de banen van de toekomst. Die creativiteit en de samenwerking met partners uit de technologische sector en de academische wereld, kan de creatie van meer en betere banen verzekeren.”
UNWTO adviseert beleidsmakers om de mismatch aan te pakken tussen de reële vaardigheden die nodig zijn in de toeristische sector en degene die op school worden geleerd. Dat impliceert een holistische aanpak en een intensere samenwerking tussen alle betrokkenen in de publieke en privésector.
Online
Marktonderzoeken zoals die van Phocuswright signaleren al langer dat de online boekingskanalen enorm aan belang winnen, in het nadeel van de traditionele reiskantoren.
Steeds meer reizigers boeken online, vaak via hun smartphone, en worden beïnvloed door online reviews. Jonge reizigers laten zich leiden door Instagram, Pinterest en foto’s en video’s van hun vrienden en reismerken op social media. De hele reisindustrie, van hotel, regio tot touroperator, heeft er dus belang bij daarop in te spelen.
“Digitalisering, nieuwe businessmodellen, goedkoper transport en sociale veranderingen blijven onze sector veranderen, dus zowel de bestemmingen als de bedrijven moeten zich aanpassen als ze competitief willen blijven”, stelde Pololikashvili al begin dit jaar bij de prognoses voor het toerisme in 2019.
Impact van klimaatvriendelijk reizen
De impact van nieuwe milieumaatregelen kunnen in de toekomst invloed hebben op het toerisme. Daarover rept de UNWTO momenteel niet. Zal het aantal internationale toeristen, dat nu rond de 1,4 miljard ligt volgens hun World Tourism Barometer, in stijgende lijn blijven gaan? Milieuverenigingen zoals Bond Beter Leefmilieu adviseren alvast toeristen om niet elke zomer het vliegtuig te nemen. Greta Thunberg en de klimaatbeweging kunnen van invloed zijn en de focus leggen op toerisme dichter bij huis.
Een economisch drama hoeft een verschuiving naar slow tourism met een kleinere ecologische voetafdruk echter niet te zijn. De meeste overnachtingen in België en Nederland worden nu al geboekt door eigen inwoners en die van in de buurlanden. Dat geldt voor veel bestemmingen.
De spreiding van toeristen om lokale overlast te vermijden is momenteel het grootste aandachtspunt voor de UNWTO. Overtourism is immers een heet hangijzer in steden als Venetië, Amsterdam en Barcelona. “Het groeiende toerisme brengt verantwoordelijkheden mee”, benadrukt Pololikashvili. “We moeten verder investeren in innovatie, digitale transformatie en opleiding om de gunstige effecten van toerisme te verzekeren, en tegelijk de impact ervan op het milieu en de gemeenschap te temperen door een beter beheer van de toeristenstroom.”
De volgende UNWTO-vergaderingen in Kazakhstan (9 tot 12 oktober) en Guilin, China (17 tot 19 oktober) zullen handelen over stedelijk toerisme en het omgaan met massatoerisme.