COP27, keuvelen over het klimaat in de achtertuin van Donald Trump’s favoriete dictator al-Sissi. Een mega klimaatconferentie van de Verenigde Naties in een land waar klimaatactivisten in de cel zitten. Het zou niet moeten kunnen. Maar in de wereld van 2022 kijkt bijna niemand er meer van op.
Vanaf 6 november wordt in de Egyptische badplaats Sharm el-Sheikh de klimaattop van de Verenigde Naties, Cop27, gehouden. Tienduizenden afgevaardigden – wereldleiders, ministers, afgezanten, benoemde bureaucraten, maar ook klimaatactivisten, NGO-waarnemers en journalisten strijken er als een zwerm sprinkhanen neer.
Ondertussen zit Alaa Abd El-Fattah – een van de bekendste klimaatactivisten die in hongerstaking is gegaan – in zijn cel omdat hij bezorgd is over overstromingen in Pakistan en extremisme in India en de ineenstorting van de munteenheid in het Verenigd Koninkrijk en de presidentskandidatuur van Lula in Brazilië.
Dat is beschamend, stelt Naomi Klein in The Guardian. Want terwijl Abd El-Fattah aan de wereld denkt, is het helemaal niet duidelijk dat de wereld die naar Egypte komt voor de klimaattop veel aan hem denkt. Of aan de naar schatting 60.000 andere politieke gevangenen achter de tralies in Egypte, waar naar verluidt aan de lopende band barbaarse vormen van marteling plaatsvinden. Of over de Egyptische mensenrechten- en milieuactivisten en kritische journalisten en academici die zijn lastiggevallen, bespioneerd en niet mogen reizen als onderdeel van wat Human Rights Watch Egyptes “algemene sfeer van angst” en “meedogenloos optreden tegen het maatschappelijk middenveld” noemt.
En natuurlijk zijn er de afspraken die worden gemaakt en de fondsen die worden toegezegd aan de armsten en zwaarst getroffenen. Maar deze zijn niet bindend, en zoals Greta Thunberg het zo treffend verwoordde, is veel ervan niet meer dan “Blah, blah, blah”.
Omslag
Met de komende COP27 klimaattop in Egypte is de balans omgeslagen. De gastregering van de conferentie is geen standaard liberale democratie met dubbele tong meer, zegt Mohammed Rafi Arefin, assistant professor of geography aan de University of British Columbia. Hij onderzocht de Egyptische milieupolitiek. Het is het meest repressieve regime in de geschiedenis van de moderne Egyptische staat Onder leiding van generaal Abdel Fatah al-Sisi, die in 2013 via een militaire staatsgreep de macht greep (en die sindsdien via schijnverkiezingen heeft vastgehouden), is het regime volgens mensenrechtenorganisaties een van de meest brute en repressieve ter wereld. Sinds het minder dan tien jaar geleden aan de macht kwam, heeft het meer dan twee dozijn nieuwe gevangenissen gebouwd.
Dat zou je natuurlijk niet zeggen van de manier waarop Egypte zichzelf in de aanloop naar de top aanprijst. Een promotievideo op de officiële website van Cop27 heet de afgevaardigden welkom in de “groene stad” Sharm el-Sheik en toont jonge acteurs – waaronder mannen met smerige baarden en kettingen die er duidelijk moeten uitzien als milieuactivisten – die genieten van niet-plastic rietjes en biologisch afbreekbare voedselverpakkingen terwijl ze selfies nemen op het strand, genieten van buitendouches en met elektrische voertuigen naar de woestijn rijden om op kamelen te rijden.
Sisi gebruikt de top om een nieuw soort realityshow op te voeren, waarin acteurs activisten “spelen” die opvallend veel lijken op de echte activisten die lijden onder martelingen in zijn snel groeiende archipel van gevangenissen. Deze top gaat veel verder dan het groenwassen van een vervuilende staat – het is het groenwassen van een politiestaat, zegt Klein. Hier lees je het hele stuk van Naomi Klein.
Cop27 zonder Greta?
De Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg heeft gezegd dat ze de Cop27 conferentie zal overslaan. Volgens haar is het alleen maar een forum voor greenwashing en zijn de COP conferenties niet echt bedoeld om het hele systeem te veranderen, maar om in plaats daarvan geleidelijke vooruitgang aan te moedigen.
Klimaatauteurs Felix Dodds en Chris Spence vinden dat Thunberg daarmee een vergissing begaat en hopen dat ze van gedachten verandert. Ze noemen hiervoor drie redenen: de kracht van diplomatie, de urgentie van de situatie en de rol van COP27 om mensen met macht en mensen met invloed bijeen te brengen. (Felix Dodds en Chris Spence nemen sinds de jaren negentig deel aan VN-milieuonderhandelingen. Ze schreven samen het boek Heroes of Environmental Diplomacy)
Diplomatie werkt
Greta Thunberg heeft gelijk, zeggen Dodds en Spence: veel internationale evenementen beperken zich tot “bla, bla, bla”, maar toch hebben de onderhandelingen van de Verenigde Naties over klimaatverandering veel meer bereikt dan velen beseffen.
Vóór het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 waren we bijvoorbeeld goed op weg naar een temperatuurstijging van 4 à 6 graden Celsius tegen het einde van de eeuw. Vandaag lijkt het erop dat we op schema liggen voor een geschatte 2,4 à 2,8 graden Celsius – als de huidige beloften worden nagekomen.
Hoewel dit nog steeds een verschrikkelijk scenario zou zijn, is het wel minder apocalyptisch dan de aanvankelijk nog hogere temperatuurstijging.
Zoals we ook in een eerder artikel schreven, hebben internationale onderhandelingen over klimaatverandering al best veel impact gehad, waardoor de transitie na twee eeuwen afhankelijkheid van fossiele brandstoffen is afgetrapt en we op zijn minst een kans hebben om op langere termijn duurzaamheid te bereiken. Slechts enkele dagen geleden voorspelde het Internationaal Energieagentschap dat de wereldwijde uitstoot in 2025 een piek zal bereiken voordat de daling zal worden ingezet. Bovendien voorspellen ze ook dat alle soorten fossiele brandstoffen zullen “pieken of een plateau bereiken”.
Zouden we wensen dat dit eerder was gebeurd? Absoluut. Maar toch laat het ook zien dat er vooruitgang wordt geboekt. Bovendien is er geen alternatief als het gaat over de aanpak van een mondiaal probleem van deze omvang. Geen enkel land, bedrijf of coalitie kan dit probleem alleen oplossen. We moeten allemaal samenwerken.
De urgentie vereist dat iedereen meedoet in de strijd
We zijn het volledig eens met Thunbergs oproep om iedereen te “mobiliseren” en betrokken te zijn bij de enorme uitdaging waar we voor staan. Veel mensen kiezen voor activisme, zetten hun regeringen onder druk om ambitieuzer te zijn, of passen hun gewoonten als consument of investeerder aan. Thunberg heeft ook volkomen gelijk dat de tijd dringt; de wetenschap vertelt ons dat de kans om de opwarming te beperken tot 1,5 graden Celsius snel aan het opdrogen is.
En net dit is waarom COP27 zo belangrijk is. Nu de tijd dringt, zal deze bijeenkomst in Egypte het uitgelezen moment zijn om te zien of toezeggingen die tijdens COP26, vorig jaar in Glasgow, zijn gedaan, ook worden nagekomen. Houdt de wereldwijde gemeenschap zich aan haar beloften of schiet ze tekort? COP27 geeft ons de gelegenheid om te evalueren, aan te dringen op meer urgentie en wereldwijde aandacht te vestigen op degenen die hun beloften nakomen en degenen die dat niet doen.
De beslissing in Glasgow om niet vijf jaar lang te wachten totdat regeringen verbeterde nationale klimaatplannen konden indienen, maar om alle landen te vragen hun plannen bij de start van COP27 bij te werken, is ook belangrijk.
In totaal hebben 39 naties nieuwe of bijgewerkte klimaatplannen gecommuniceerd, waaronder grote landen zoals Australië en India. Dit is natuurlijk niet genoeg, maar het is een begin. Op COP27 zou dezelfde oproep moeten weerklinken tegen COP28.
Invloed op wie macht heeft
Ten slotte bieden VN-klimaattoppen één keer per jaar de gelegenheid om met machtige politici in gesprek te gaan en aan te dringen op beslissingen over de klimaatdreiging. Nu de tijd zo kort is, mag niemand die dat proces kan beïnvloeden wegblijven.
Greta Thunberg heeft haar enorme invloed al laten zien. Ze heeft mensen tot actie geïnspireerd en politici kunnen overhalen om de klimaatkwestie serieuzer te nemen. Haar aanwezigheid op COP27 zou ongetwijfeld een verschil maken. Want Greta Thunberg heeft toegang tot leiders die anderen misschien niet hebben. Haar aanwezigheid kan een grote impact hebben.
Om deze redenen hopen we dat Greta Thunberg alsnog terugkomt op haar beslissing en haar invloed op COP27 ten volle zal gebruiken. Terwijl we dit schrijven, lijkt het erop dat een andere machtige figuur die eerder had uitgesloten om aanwezig te zijn, van gedachten verandert.
Met geen alternatieve, realistische manier om klimaatverandering aan te pakken dan het multilaterale systeem, dringen we er bij Greta Thunberg op aan om het voorbeeld van Rishi Sunak te volgen en deel te nemen aan de bijeenkomst. In feite zou al wie macht of invloed heeft naar Sharm -el-Sheikh moeten komen. Of zoals John F. Kennedy ooit zei: “Laten we nooit onderhandelen uit angst. Maar laten we ook nooit bang zijn om te onderhandelen”.
De werkelijkheid
Maar wat hebben de COP conferenties nu werkelijk opgeleverd? Dat het klimaat er zonder nog veel verder van slag zou zijn is een veelgehoord, maar niet te bewijzen argument. Wel aantoonbaar zijn de talloze niet nagekomen afspraken en de temperatuur die steeds verder oploopt. Ook aantoonbaar is dat er sinds het begin van de COP conferenties in 1990 er net zoveel CO2 in de atmosfeer is gepompt als in de hele menselijke geschiedenis daarvoor. Dat is nu niet bepaald een resultaat om trots op te zijn. Eerder om je ook daarvoor diep te schamen.