[ update ] Het kabinet stelt een tijdelijk prijsplafond voor de gasprijs en elektriciteit voor. Doel is hoognodige verlichting voor de energierekening te bieden. Een gemiddeld gezin zou daarmee een korting op de energierekening van ca € 2500,- per jaar ontvangen.
Wat is er nieuw? Het is voor het eerst sinds lange tijd dat de overheid ingrijpt bij prijsvorming in de markt.
Waarom is dat belangrijk? Ingrijpen is noodzakelijk omdat de markt ontwricht is en tot een gasprijs en stroomprijzen leidt die consumenten en bedrijven niet op kunnen brengen. Niet ingrijpen zou tot desastreuze economische gevolgen leiden, waaronder massale probleemschulden.
Hoe werkt het? Het kabinet stelt een tijdelijk prijsplafond voor de gasprijs en elektriciteit voor. Doel is hoognodige verlichting voor de energierekening te bieden. Een gemiddeld gezin zou daarmee een korting op de energierekening van ca € 2500,- per jaar ontvangen. Dat schrijft het Ministerie van Financiën.
Definitieve vaststelling
Vanaf 1 januari 2023 geldt een prijsplafond op energie voor alle huishoudens en andere kleinverbruikers.
- Voor gas wordt het maximale tarief € 1,45 per kuub tot een verbruik van 1.200 kuub.
- Voor elektriciteit wordt het maximale tarief verlaagd tot € 0,40 per KWh en het maximale verbruik verhoogd tot 2.900 kWh.
- Voor het energieverbruik boven het plafond betalen huishoudens en andere kleinverbruikers het tarief zoals opgenomen in het energiecontract.
- Huishoudens die zijn aangesloten op een warmtenet gaan maximaal€ 47,39 per gigajoule warmte betalen.
- Huishoudens en andere kleinverbruikers ontvangen in november en december een vaste korting van € 190 per maand op de energierekening.
Tot welk verbruik het prijsplafond geldt en de uitvoering van het plafond voor warmtenetten wordt de komende tijd verder uitgewerkt. Omdat het prijsplafond niet goed aansluit bij huishoudens die gebruik maken van blokverwarming, waarbij meerdere huishoudens achter 1 aansluiting zitten, onderzoekt het kabinet ook of er alternatieve mogelijkheden zijn om hen in dezelfde mate te ondersteunen.
Eerder waren er vraagtekens: wat nu als je geen gas gebruikt, omdat je stadsverwarming hebt, of een warmtepomp die alleen maar stroom verbruikt. En hoe zit het met het verbruik van een elektrische auto?
Kritiek van de Consumentenbond en energiebedrijf
De Consumentenbond vindt dat de uitwerking beter moet. Het huidige voorstel doet niets voor huishoudens op een warmtenet en consumenten die met elektriciteit verwarmen (met een warmtepomp) hebben het nakijken.
Met het energieplafond betalen consumenten straks €1,50 voor een kuub gas, dat is €0,75 minder dan de gemiddelde prijs voor gas in januari 2022. Voor elektriciteit geldt een tarief van €0,70 per kWh, dat is echter €0,17 bóven de prijs in januari.
Warmtepomp uitzetten
Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond: ‘Wij vinden het een onbegrijpelijke keuze van het kabinet om vooral de gasprijs te drukken, maar de prijs voor stroom veel minder. Dit plan gaat regelrecht in tegen het beleid om consumenten te stimuleren van het gas af te gaan en over te schakelen op elektriciteit. Consumenten die fors hebben geïnvesteerd in bijvoorbeeld een (hybride) warmtepomp verbruiken immers veel meer stroom dan die 2400 kWh. Alle goede bedoelingen ten spijt, is het straks goedkoper om de warmtepomp uit te zetten en weer op gas te stoken. Dat is niet uit te leggen.’
Deze reactie kwam op de eerste voorstellen. De tarieven liggen nu iets gunstiger, maar compenseren het verbruik van een warmtepomp maar deels.
Warmtetarieven nog steeds gekoppeld aan de gasprijs
In de Miljoenennota staat niets over warmtetarieven. Die gelden voor warmtenetten en blokverwarming die vooral veel voorkomen in huurhuizen. Deze tarieven zijn, ondanks herhaaldelijke kritiek van de Consumentenbond, nog steeds gekoppeld aan de gasprijs. ‘De nu aangekondigde subsidie op de gastarieven verandert niets aan de hoge marktprijs voor gas. Dus de schieten de warmtetarieven voor 2023 omhoog. Ook hier moet een regeling voor komen.’
Verdubbeling elektriciteitsverbruik door elektrisch rijden
Energiebedrijf Zonneplan wijst er op ook de groep die elektrisch wil rijden wordt benadeeld. Zij worden min of meer gestraft voor deze milieubewuste keuze, doordat hun elektriciteitsverbruik ruimschoots boven het plafond komt te liggen. Uitgaande van 13.000 kilometer per jaar en een verbruik van 20 kWh per 100 kilometer komt je jaarlijkse elektriciteitsverbruik 2.600 kWh hoger te liggen, wanneer je je EV thuis oplaadt aan een eigen laadpaal. Dat is vrijwel gelijk aan het jaarlijkse stroomverbruik van een gemiddeld huishouden, waardoor de meeste huishoudens dus het hoge tarief betalen voor elke kWh waarmee zij hun elektrische auto opladen.
Rem op de energietransitie
De invoering van een prijsplafond op energie heeft zo een remmende werking op de energietransitie, zegt energiebedrijf Zonneplan. Het prijsplafond maakt de aanschaf van een warmtepomp of elektrische auto met eigen laadpaal een stuk minder interessant en remt zo de noodzakelijke energietransitie. Een algemene cap op ‘energie’ was slimmer geweest.
Bijvoorbeeld door een algemeen energieplafond in te voeren, dus zonder gas en elektra te scheiden. Een kuub gas staat gelijk aan ongeveer 10 kWh. 1200 kuub wordt dan dus 12.000 kWh. Tel daarbij de 2.400 kWh aan gemiddeld stroomgebruik op en een huishouden mag 14.400 kWh-equivalent aan energie per jaar gebruiken, om onder het prijsplafond te blijven. Dán wordt de overstap naar een (veel energie-efficiëntere) warmtepomp juist gestimuleerd.
Wat de overheid verder schrijft
Een voor volgend jaar voorgestelde verlaging van de energiebelasting gaat niet door wanneer het prijsplafond een feit is. Voordeel van een plafond is dat consumenten duidelijkheid hebben wat zij kwijt zijn aan hun energierekening bij een normaal of gemiddeld verbruik.
Uitwerking van het prijsplafond
Het verder uitwerken van de precieze details van een prijsplafond voor gasprijs en elektriciteit heeft de hoogste prioriteit van het kabinet en daarvoor is het in overleg met onder andere energiebedrijven en sociale partners.
Het kabinet zet in op meer maatregelen om burgers meer zekerheid te bieden en ervoor te zorgen dat mensen hun rekening kunnen blijven betalen. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om een deel (500 euro) van de energietoelage die voor volgend jaar was voorzien al dit jaar uit te keren, bovenop de 1300 euro die voor 2022 al was voorzien voor sociale minima.
Gemeenten krijgen daarnaast aanvullende middelen van het kabinet om mensen met geldzorgen snel hulp te kunnen bieden. Ook heeft het kabinet met energieleveranciers besproken dat er weer vaste contracten worden aangeboden in 2023.
Noodfonds
Verder komt er een gezamenlijk noodfonds van de overheid en energieleveranciers waarmee moet worden voorkomen dat kwetsbare huishoudens met een betalingsachterstand te grote schulden opbouwen. Mensen moeten perspectief houden op een schuldenvrije toekomst. Daarom moet de gemeentelijke schuldhulpverlening hen hulp kunnen (blijven) bieden. Het kabinet wil zoveel mogelijk voorkomen dat schuldregelingen worden opgezegd wanneer mensen niet langer aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen.
Ook bedrijven worden geconfronteerd met hoge energiekosten. Het tijdelijke prijsplafond zal ook gelden voor ondernemers die recht hebben op de belastingvermindering in de energiebelasting. Daarnaast wil het kabinet bedrijven helpen met liquiditeitsverstrekking en verduurzaming zodat zij beter zijn toegerust op de toekomst, door extra geld beschikbaar te stellen voor diverse groene aftrekposten. Verder is het kabinet bezig met de uitwerking van een specifiek pakket met ondersteuning voor het energie-intensieve mkb.
Kosten voor de overheid
De exacte kosten die een prijsplafond voor gas en elektriciteit met zich meebrengt worden nu geschat op ca 23 miljard euro. De verdere ontwikkeling van de energieprijs en het huishoudelijke energieverbruik zijn onder andere bepalend voor de kosten voor de overheid. Een reservering van 5,4 miljard euro in de Miljoenennota voor de verlaging van de energiebelasting wordt in eerste instantie aangewend.
Verder heeft de Europese Commissie voorstellen gedaan voor een inframarginale heffing waarbij overwinsten kunnen worden afgeroomd, naast een solidariteitsbijdrage van energieproducenten. Wat de opbrengsten hiervan precies kunnen zijn is nog niet duidelijk. Indien de opbrengsten onvoldoende zullen zijn, zal de resterende dekking in het voorjaar verder worden ingevuld.
