[ Update ] De overheid kan en moet de Eemshavencentrale, Maasvlaktecentrale en Centrale Rotterdam zo snel mogelijk sluiten. Dat stelden Natuur & Milieu, Greenpeace en het Longfonds begin 2019. Sluiting van de steenkolencentrales vermindert per direct de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 9 megaton. Dat blijkt uit de studie ‘Effecten van sluiting drie extra kolencentrales’ van onderzoeksbureau CE Delft, naar het dichtdoen van de centrales op 1 januari 2020. Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van sluiting van deze drie centrales werd niet eerder zo uitvoerig gedaan.
Inmiddels heeft het kabinet besloten om de elektriciteitsproductie van drie overgebleven kolencentrales in de Eemshaven en op de Maasvlakte nog dit jaar fors te verlagen om de CO2-uitstoot te verminderen. Het kabinet gaat daarover in onderhandeling met de eigenaren Riverstone en RWE. Sluiting van één van die centrales ligt ook nog op tafel. Afhankelijk van de kosten zal het kabinet dus kiezen voor een combinatie van sluiting en afschalen.
Het afschalen en sluiten van kolencentrales is de belangrijkste maatregel waartoe het kabinet heeft besloten om aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Uit recente berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat Nederland dit vonnis niet gaat halen zonder stevige maatregelen. ‘De overheid moet zo snel mogelijk aan de slag. Daarom hebben wij onderzoek laten doen naar wat sluiting van kolencentrales betekent. Uit de resultaten blijkt: sluiting is winst voor klimaat, volksgezondheid en het huishoudboekje van de staat. Nog langer doormodderen met kolen is niets anders dan heel schadelijke struisvogelpolitiek’, aldus Rob van Tilburg, directeur Programma’s bij Natuur & Milieu.‘De aangekondigde vervroegde sluiting van de Hemweg kolencentrale was een goede eerste stap. Dit onderzoek laat zien dat drie andere kolencentrales ook dicht kunnen. Sluiting is haalbaar, betaalbaar en effectief’, concludeert Joris Thijssen, directeur van Greenpeace.
Klimaatwinst binnen en buiten Nederland
De Kolenwet, die momenteel bij de Tweede Kamer ligt, bepaalt nu nog dat de centrales tot 2030 steenkool mogen blijven stoken. Stoppen met kolenstook in 2020 levert daarentegen onmiddellijk een CO2-reductie op van 9 megaton per jaar. Deze uitstoot komt overeen met de uitstoot van bijna 2,7 miljoen benzineauto’s, of de helft van de Nederlandse veestapel. Het gaat bovendien om een netto vermindering van de uitstoot: de onderzoekers hebben de vervanging van kolencentrales door aardgascentrales verrekend. Het is bij sluiting van de kolencentrales waarschijnlijk dat de Nederlandse import van elektriciteit tijdelijk toeneemt. Toch blijft de klimaatwinst ook vanuit internationaal perspectief overeind, met een vermindering van 5 megaton broeikasgassen in Noord-West Europa.
Schone longen
Sluiting betekent daarnaast veel schonere lucht voor omwonenden. Onderzoek van de Europese milieuorganisatie Sandbag (2018)[1]becijferde dat sluiting van deze drie centrales leidt tot een vermindering van 92 vroegtijdige sterfgevallen per jaar. Het scheelt een verlies van 25.437 werkdagen, als gevolg van een zieke beroepsbevolking. ‘De lucht die we inademen in Nederland, is op de meeste plekken ongezond,’ zegt Michael Rutgers, directeur van het Longfonds. ‘Dat is onacceptabel. Het Longfonds wil gezonde lucht voor iedereen. In Nederland hebben we 1,2 miljoen longpatiënten en zij hebben dagelijks veel last van ongezonde lucht. Daarom willen wij dat alle bronnen van schadelijke lucht worden aangepakt, dus ook de kolencentrales. Er zijn gezonde alternatieven die we graag stimuleren,’ aldus Rutgers.
Het licht blijft aan
Ook de leveringszekerheid van stroom is onderzocht. De onderzoekers stellen: ons land heeft voldoende importmogelijkheden om de wegvallende elektriciteitsproductie van de kolencentrales te compenseren. Daarnaast kunnen gascentrales die nu niet in werking zijn, worden ingeschakeld om aan de vraag naar elektriciteit te voldoen. De gascentrales stoten de helft minder CO2 uit en geven veel minder luchtverontreiniging dan kolencentrales.
De rekening
De drie centrales mogen biomassa bijstoken. Daarvoor heeft de overheid 1,9 miljard euro aan subsidie gereserveerd. CE Delft heeft berekend dat wanneer de centrales in 2020 worden gesloten, de overheid op zijn minst 1,2 miljard euro bespaart doordat zij de subsidie niet meer hoeft uit te keren. Het verlies aan inkomsten voor de eigenaren van de centrales wordt door CE Delft geschat op 2 miljard. Sluiting van de kolencentrales is zo de goedkoopste maatregel om CO2 te besparen. Bij sluiting van de kolencentrales vanaf januari stijgt de elektriciteitsrekening voor huishoudens met ongeveer 2 procent. Wanneer de politiek ervoor kiest om dit rechtstreeks door te berekenen aan burgers, komt dit neer op gemiddeld 15 euro per huishouden per jaar.
