Een energiecrisis, amper drie weken voor de klimaattop cop26 in het Schotse Glasgow. Daardoor vluchten landen terug naar fossiele bronnen voor hun energieproductie. Tekorten en prijsexplosies zijn de antwoorden van de markt op snel economisch herstel na corona en op het falen van politiek leiderschap.
China voert de productie door kolencentrales drastisch op na flinke stroomtekorten. Landen in de Europese Unie komen in opstand tegen de ambitieuze Green Deal en de Amerikaanse president Joe Biden wil dat de OPEC-landen de olieproductie opvoeren. De strijd tegen klimaatverandering lijkt het af te leggen tegen de energiecrisis, meldt CNN.
Die energiecrisis komt precies op het moment dat de winter er aankomt en de wereldeconomie sneller herstelt van de corona pandemie dan verwacht. Daardoor zetten landen energiebronnen in die direct beschikbaar zijn. Hernieuwbare bronnen zoals wind en zonne-energie kunnen niet voldoende leveren om aan de vraag te voldoen.
Maar een snelle terugkeer naar fossiele brandstoffen vertraagt ook de geleidelijke afschaffing van steenkool. Dat is een van de belangrijkste maatregelen tegen klimaatverandering.
Klimaatverandering tijdens een politieke puinhoop
Er zijn verschillende oorzaken voor de huidige energiecrisis. Stroom uit hernieuwbare energiebronnen bleef beneden de verwachtingen: in het VK en continentaal Europa was er minder wind dan normaal tijdens de zomer, dus werd er minder windenergie geleverd. In China zorgde minder regen voor minder energie uit de waterkrachtcentrales.
Ondertussen werd Rusland ervan beschuldigd de gasleveringen aan Europa te vertragen om zijn Nord Stream 2-gaspijpleiding sneller goedgekeurd te krijgen. Gazprom ontkende de beschuldiging vorige maand tegen CNN, maar op donderdag zei de Russische vice-premier Alexander Novak expliciet dat de gasprijzen zouden dalen als Berlijn het project zou goedkeuren. Chinese heeft maandenlang bergen kolen uit Australië in de havens laten liggen als antwoord op Australische steun voor onderzoek naar de oorsprong van het coronavirus. Nu heeft het land opdracht gegeven de productie van kolenstroom juist weer op te voeren.
Ook verschillende Europese landen geven nu aan dat fossiele brandstoffen moeilijk te stoppen zijn. Vorige maand heeft het VK een oude kolencentrale opnieuw in gebruik genomen om aan de elektriciteitsvraag te voldoen. En andere landen in de Europese Unie overwegen om kolen- en oliecentrales open te houden na hun voorgenomen sluitingsdatums om stroomonderbrekingen te voorkomen.
Het is een klap voor de aanzienlijke klimaatwinst die Europa vorig jaar boekte, toen hernieuwbare energie voor het eerst meer elektriciteit opwekte dan fossiele brandstoffen. In 2020 werd 38% van de elektriciteit geleverd door hernieuwbare energie, vergeleken met 37% door fossiele brandstoffen. Het heeft ook geleid tot een breuk in het EU-parlement. In het licht van de urgente crisis zeggen sommige leiders dat zonder een effectief actieplan op korte termijn om de stijgende energierekeningen voor consumenten tegen te gaan, ze de Green Deal van de EU niet zullen steunen.
Kadri Simson, Europees commissaris voor energie, zei daarentegen dat de Green Deal de "enige duurzame oplossing voor de energie-uitdaging van Europa" zou bieden en dat meer hernieuwbare energiebronnen en verbeterde energie-efficiëntie het antwoord op de crisis zijn.
In de VS woedt een crisis rond de stijgende benzineprijzen. Dat komt mede doordat sommige landen die moeite hebben om voldoende aardgas te krijgen, zich wenden tot olie om het gat in de stroomvoorziening te vullen. Ook de oproepen van Biden voor meer olie staan haaks op zijn klimaatagenda, waaronder het stimuleren van de markt voor elektrische voertuigen van het land.
Vooralsnog staan de marktontwikkelingen haaks op de klimaatplannen en voornemens. Sommige experts hopen op een soort schrikeffect, waardoor er ook snel meer geld vrijkomt voor investeringen in duurzame energie. Een andere mogelijke uitkomst is een sterke polarisatie tussen duurzame en fossiele landen, die de klimaatplannen zal verlammen.
