Dijken en dammen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan duurzame energie. Beheerders en andere overheden moeten dan wel met private partijen afspraken maken voor zulke multifunctionele energiedijken. Dit adviseert het onderzoek ‘De governance van energiedijken – Stapstenen en ontwikkelpaden voor de integratie van waterkeringen en duurzame energieproductie’ van bestuurskundigen van de Erasmus Universiteit Rotterdam voor het Europese onderzoeksproject ‘Energising Delta’s’.
Bij energiedijken gaat de waterveiligheid samen met de opwekking van duurzame energie, bijvoorbeeld met windmolens, zonnepanelen of turbines in de waterstroom. Maar omdat dijken en dammen beschermen tegen overstromingen en de zoetwatervoorziening moeten garanderen, wordt het opwekken van energie daarbij niet zomaar toegestaan. De bestuurskundigen onderzochten bestaande initiatieven rondom onder andere de Oosterscheldekering en de Afsluitdijk. Hoe kunnen overheid en markt samen deze innovatieve waterwerken mogelijk maken? Welke werkwijze en organisatievormen kunnen daarbij helpen?
Meer doen met een dijk
Projectleider dr. Arwin van Buuren: “De realisatie van een energiedijk hangt sterk af van de randvoorwaarden waarbinnen de waterbeheerder, zoals Rijkswaterstaat, moet opereren. Moet hij zich tot zijn kerntaak (veiligheid) beperken of wordt hij uitgedaagd om andere functies op het waterwerk toe te staan? Houdt hij daarbij vast aan standaardroutines of gaat hij actief op zoek mogelijkheden om meer te doen met de dijk?“
Regionale en nationale overheden moeten hun belangen verbinden en hun krachten bundelen om een energiedijk mogelijk te maken. Dan kunnen private partijen ideeën voor een energiedijk uitwerken. Zij moeten publieke randvoorwaarden over het gebruik, zoals het garanderen van ecologische waarden en de veiligheid, meenemen in hun ‘aanbiedingen’ aan de overheid. Van Buuren: “Deze publieke randvoorwaarden en het feit dat veel technologieën nog in de kinderschoenen staan, vraagt om creativiteit bij het vormgeven van de maatschappelijke business case: welke maatschappelijke belangen worden behartigd door de beoogde energiedijk en welke publieke en private financiers zijn in dat licht mogelijk?”.
Publiek Private Samenwerking in onderzoek
Bij het onderzoek stond samenwerking van bedrijven, technische en sociale wetenschappers centraal. De onderzoeksvragen werden in nauw contact met de bedrijven (zoals turbinebouwer Tocardo, Redstack en Antea Group) geformuleerd. In het rapport zijn zes governance modellen ontwikkeld, zes mogelijke manieren waarop een publiek-private energiedijk georganiseerd kan worden, en drie ‘road maps’, praktische aanvliegroutes voor initiatiefnemers van een energiedijk. Het onderzoeksproject werd gesubsidieerd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling; Kansen voor West en de Provincie Noord-Holland. De uitkomsten van het onderzoek zijn overhandigd aan Pavel Misiga, hoofd Water van DG Environment van de Europese Commissie.
Inmiddels verschenen:
