De Europese Unie heeft een akkoord bereikt om luchtvaartmaatschappijen te verplichten om een groter aandeel schonere brandstoffen, saf, te gebruiken in hun vliegtuigen. Volgens waarnemers gaat het om een belangrijke stap om de klimaatimpact van de sector te drukken.
Onderhandelaars van het Europese parlement en vertegenwoordigers van de lidstaten bereikten op dinsdagavond laat een akkoord over een nieuwe wettekst.
Onder de nieuwe wet - genaamd ReFuelEU - moeten alle vluchten die vanop een luchthaven binnen de EU vertrekken, verplicht een minimumaandeel aan groene brandstoffen (zogenaamde SAF ’s) in de tank hebben. Vanaf 2025 gaat het om 2 procent, tegen 2030 stijgt het naar 6 procent om 70 procent te bereiken tegen 2050.
Sector verduurzamen
Volgens schattingen is de sector verantwoordelijk voor ongeveer 2,5 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Maar dat cijfer is slechts een deel van het verhaal: de totale klimaateffecten zijn een pak groter door onder meer condensatiestrepen, en de luchtvaart groeit razendsnel.
De sector zoekt dan ook naar manieren om te verduurzamen, maar de meeste lijnvliegtuigen zijn te zwaar om de transitie naar elektrisch vliegen te maken. Daarom kijken luchtvaartmaatschappijen vooral naar schonere vliegtuigbrandstoffen, aangeduid met de overkoepelende term SAF ’s (sustainable airplane fuels).
De meest opvallende bepaling in het gisteren bereikte akkoord is dat er ook wordt ingezet op synthetische brandstoffen, oftewel e-kerosine. Dat is volgens experts het enige type SAF dat kan opgeschaald worden op een duurzame manier en toch voldoet en de energievereisten van de luchtvaartsector.
De onderhandelaars zijn het eens geworden over een verplichte doelstelling van 1,2 procent synthetische brandstoffen tussen 2030 en 2031 en 2 procent tussen 2032 en 2035. Dat is een sterke stijging ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie, dat slechts 0,7 procent tussen 2030 en 2035 bedroeg. Waarnemers spreken van “een belangrijke overwinning voor het Europees Parlement”.
E-kerosine en biobrandstoffen
E-kerosine is namelijk een veelbelovende SAF, volgens denktank Transport & Environment (T&E). Het wordt gemaakt op basis van groene waterstof (gemaakt met duurzaam opgewekte elektriciteit) in combinatie met CO2. Het interessante aan e-kerosine is dat het potentieel heeft om grote emissiereducties te realiseren, zonder dat het een grote impact heeft op landgebruik.
In het akkoord zijn de onderhandelaars het ook eens geraakt over wat een “duurzame vliegtuigbrandstof” inhoudt. Verschillende controversiële brandstoffen zijn uit de tekst gehaald, zoals biobrandstoffen op basis van voedingsgewassen en bijproducten uit palmolie. De productie van die stoffen legt namelijk beslag op grote stukken land, waardoor ze concurreren met de voedselproductie.
Toch hebben ook enkele problematische brandstoffen het gehaald die duurzaam noch schaalbaar zijn, vindt T&E. Zo tellen brandstoffen op basis van dierenvetten en gebruikte bak- of frituurolie mee. Beide zijn nochtans beperkt beschikbaar. Als de luchtvaartmaatschappijen massaal inzetten op dit type SAF, zal de vraag groter zijn dan wat in de EU zelf op een duurzame manier kan geproduceerd worden. Dan is het mogelijk dat er meer dieren geslacht worden om dierenvetten te produceren, of dat er geïmporteerd wordt vanuit derde landen, wat het risico op fraude vergroot. In dat laatste geval bestaat ook het risico dat er palmolie gebruikt wordt als substituut voor dierenvetten.
Sterkere garanties
Toch wordt het akkoord over het algemeen positief onthaald door milieu-organisaties en waarnemers.
“Deze overeenkomst biedt luchtvaartmaatschappijen de zekerheid dat synthetische kerosine goedkoper en op grote schaal beschikbaar zal worden”, zegt Matteo Mirolo, luchtvaartexpert bij T&E. “De opmars van SAF's kan nu beginnen, maar er is nog meer werk aan de winkel.”
Voordat ReFuelEU kan bijdragen tot een daadwerkelijke verduurzaming van de luchtvaart, moeten er volgens Mirolo steunmaatregelen komen voor de producenten van synthetische kerosine. Ook moeten er sterkere garanties komen dat er geen niet-duurzame biobrandstoffen in vliegtuigtanks sluipen.
