ActionAid publiceerde onderzoek naar de energietransitie en de bescherming van mensenrechten bij de productie van windturbines op zee. In dit rapport door SOMO in opdracht van ActionAid is gekeken hoe de windturbinefabrikanten risico’s op mensenrechtenschendingen in hun toeleveringsketens aanpakken. Om de transitie volledig duurzaam te maken moeten grondstoffen - zoals koper, kobalt, mangaan – in groene technologieën eerlijk worden gewonnen, in lijn met internationale richtlijnen voor mensenrechten. Van de 7 onderzochte fabrikanten in het rapport scoort maar één bedrijf een mager zesje, de rest een onvoldoende.
Dit rapport is een vervolgonderzoek op het onderzoek (1) gepubliceerd in januari 2018 dat liet zien dat de winning van grondstoffen als koper, mangaan en ijzer die in windturbines gebruikt worden, vaak gepaard gaat met milieuschade en mensenrechtenschendingen in ontwikkelingslanden. Zo heeft de bevolking in Zambia te lijden onder vervuiling van grond, water en lucht door de koperwinning en zijn er veel gevallen bekend van kinderarbeid bij de kobaltwinning in de Democratische Republiek Congo. Bovendien is bij de winning van veel grondstoffen, waaronder mangaan, geweld tegen vrouwen een groot probleem.
Sophie Kwizera, beleidsadviseur Just Transition bij ActionAid legt uit:
“Wij vinden het enorm belangrijk dat klimaatverandering wordt aangepakt en de stap naar een duurzame energievoorziening wordt gezet. Echt duurzaam wordt de transitie pas als er ook gekeken wordt naar mensenrechten in de ketens van de grondstoffen die gebruikt worden. Er is de afgelopen 2 jaar veel gepraat, het parlement heeft tot actie opgeroepen maar er zijn nauwelijks stappen gezet om mensenrechtenschendingen in de toeleveringsketen van windturbines aan te pakken. Vrijwillige richtlijnen hebben te weinig uitgehaald, daarom is wetgeving nodig.”
Checks op milieu en mensenrechten in de keten verplichten
In 2030 zal de Nederlandse productie van windenergie op zee vertienvoudigd zijn. ActionAid pleit voor wetgeving die het identificeren en aanpakken van mensenrechtenschendingen en milieuschade in grondstoffenketens verplicht stelt.
General Electrics (GE) scoort het beste in het onderzoek doordat zij moeten voldoen aan de Amerikaanse conflictmineralenwet die bedrijven verplicht om mensenrechtenschendingen tegen te gaan bij het winnen van 4 specifieke grondstoffen. Dat alleen GE onder de wet valt en stappen zet om mensenrechtenschendingen aan te pakken, laat zien dat wetgeving nodig is en vrijwillige maatregelen tekort schieten om een echt duurzame energietransitie te waarborgen.
De Europese conflictmineralenwetgeving, die in januari 2021 in werking treedt, is niet toereikend om de risico’s in de windturbineketens aan te pakken omdat de regels zich beperken tot het aanpakken van schendingen in de tin-, tantaal-, wolfraam- en goudketens. Ook grondstoffen zoals koper en kobalt, die cruciaal zijn voor de energietransitie, moeten hierbij meegenomen worden.
