Gaat de circulaire economie nu echt doorbreken?

Wie op Google de zoekterm ‘circulaire economie’ (CE) intikt wordt in een onderdeel van een seconde getrakteerd op bijna een miljoen hits. Het lijkt wel alsof iedereen al circulair aan de slag is. Dat is natuurlijk nog lang niet zo. Het debat en de praktijk liggen nog fiks uit elkaar. Daarom begint er op 15 januari een heuse week van de CE, die iedereen die er nog niet van gehoord heeft, of wie er nog steeds niets mee doet, hopelijk wakker schudt.

Nu is wakker schudden één ding, van groter belang is wat al die wakkere ondernemers en bestuurders vervolgens gaan doen met hun kennis en inzicht. Want wat circulair ondernemen in de praktijk van het ondernemen betekent is nog verre van helder.

Dat blijkt ook uit de stroom van publicaties, rapporten en adviezen: gaat het over een nieuw economisch model? Over duurzaam ondernemen? Is de kern het efficiënter omgaan met grondstoffen? Of gaat het uiteindelijk gewoon om een nieuw jasje voor recycling? En hoe staat het eigenlijk met die circulaire economie in Nederland? Is het een debat van enkelen of zien we langzamerhand dat het denken over de vormgeving van een andere economie vaste grond aan de voet krijgt in de politiek en het bedrijfsleven?

Week van de Circulaire Economie

Aanstaande maandag op 15 januari 2018, bij het begin van de derde editie van de Week van de Circulaire Economie, worden in Voorburg in de oude Fokker Terminal de Transitieagenda’s Circulair Economie ten doop gehouden. Die agenda’s zijn de uitwerking van het Rijksbrede Programma Circulaire Economie (2016) dat in januari 2017 een vervolg heeft gekregen in het Grondstoffenakkoord (2017) en meer in het bijzonder de intentie-overeenkomst van dat akkoord om te komen tot transitieagenda’s voor de Circulaire Economie.

Het afgelopen jaar hebben een paar honderd mensen aan de hand van vijf centrale thema’s keihard gewerkt die transitieagenda’s vorm en inhoud te geven. Het belooft een grootse bijeenkomst te worden in aanwezigheid van de Minister van EZK en de staatsecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (I&W). Een plechtig en hopelijk ook baanbrekend moment omdat er dan na pakweg anderhalf jaar een nationaal transitieplan voor de economie ligt. Een plan dat invulling moet geven aan hoe we in 2030 50% minder ‘virgin’ materialen gebruiken en hoe we in 2050 dat voor 100% doen.

Kringlopen sluiten

De Circulaire Economie is gebaseerd op de idee van het sluiten van kringlopen. Producten en materialen worden zo maximaal mogelijk hergebruikt en grondstoffen behouden zo veel en zo lang mogelijk hun waarde. Dit vraagt om een ontwerp én organisatorische insteek. De CE  brengt nieuwe ondernemingskansen met zich mee zoals nieuwe vormen van samenwerking, nieuwe markten en innovatie van producten en diensten. Het denken over de circulaire economie vindt langs een aantal lijnen plaats. Dat wordt afgezet tegen de lineaire economie. In die economie speelt bewuste veroudering van producten een belangrijke rol. Dus gooien we massaal dingen weg en danken ze af als ze nog prima bruikbaar zijn.

Circulair is meer dan recyclen. Bij recycling is het doel afval opnieuw te gebruiken, maar verandert het ontwerp- en het productieproces niet ten principale zodat de hoeveelheid afval hetzelfde blijft. Dat laat onverlet dat meer recyclen van waarde is. Bij circulair ondernemen is het doel afval te minimaliseren vanaf het ontwerp en vervolgens grondstoffen, materialen en producten zo lang mogelijk te kunnen blijven gebruiken tegen zo gering mogelijke operationele kosten gedurende de fysieke levenscyclus. Om dit te realiseren vraagt dat veranderingen in de hele waardeketen door de tijd heen. Dat betekent dat de CE betrekking heeft op de gehele kringloop van ontwerp, productie, gebruik en hergebruik van grondstoffen, materialen en producten.

Het basisidee van een CE is al langer bekend. Een breed draagvlak ontbreekt echter nog. De overgang van een lineaire naar een circulaire economie vindt niet in één stap plaats. De grote uitdaging is daarom nu een zodanige groei en verbreding van dit idee in concepten en praktijken te verwezenlijken dat een significante bijdrage wordt geleverd aan het vormgeven van een andere economie. Om beter inzicht te hebben in de achtergronden van  de Circulaire Economie hebben een de auteurs Jonker, Stegeman, Faber en Kothmann een WhitePaper geschreven. Wie meer overzicht zoekt kan dit WhitePaper hier downloaden. Daarin wordt in vogelvlucht een beeld gegeven van de geschiedenis, de belangrijkste vraagstukken, de businessmodellen en mogelijk toekomstscenario’s.

Collegereeks Circulaire Economie

Voor wie structureel met de circulaire economie in zijn of haar organisatie aan de slag wil start binnenkort ook een collegereeks circulaire economie. In deze inspirerende collegereeks delen voorlopers en specialisten van de circulaire economie hun inzichten en ervaringen in de verschillende managementaspecten. De dagelijkse praktijk is een belangrijk onderdeel tijdens de colleges en het slotseminar.

Ervaren gasten spreken open over hun ervaringen met het opzetten van circulaire activiteiten binnen hun organisatie. Er is veel ruimte voor vragen en discussie. Na het volgen van de collegereeks:

• heb je een helder en diepgaand inzicht in het concept circulaire economie
• ken je de belangrijkste circulaire organisatie- en business modellen
• heb je inzicht innovatieve verdienmodellen en financieringsvraagstukken
• ken je praktijkverhalen van gastsprekers die aan de circulaire economie werken
• beschik je over nieuwe kennis en praktische tools om zelf de transitie naar een circulaire manier van organiseren te maken

Hier vind je het volledige programma van deze collegereeks. Zij bestaat uit zes bijeenkomsten die op  7 februari 2018 in Utrecht in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht starten.