Economie blijft toch een bijzonder fenomeen. Dat blijkt eens te meer als je een stapeltje kranten wat diagonaler dan gewoonlijk doorleest bij terugkomst van vakantie. Dan vallen tegenstrijdigheden wat sneller op.
Zoals tussen de door de gevestigde orde zo bewierookte economische groei en de manier waarop het geld stroomt. Ik kom er op via een artikel in het FD over nieuwe actieplannen van de G20 om nu eindelijk eens de fiscale vluchtroutes van multinationals af te gaan sluiten. Die zijn al sinds mensenheugenis bezig belastingdiensten een loer te draaien met handeltjes tussen dochterbedrijven. Handeltjes, die volgens deze gerenommeerde krant het grootste deel van de wereldhandel beslaan. En als die wereldhandel de motor van de economie is, dan ligt de conclusie voor de hand dat hoe meer belasting er ontdoken wordt, hoe harder de economie groeit. Juist ja. Je kan het natuurlijk ook omdraaien: hoe harder de economie groeit, hoe meer belasting je kan ontduiken. Wat van het streven naar economische groei een mooie dekmantel maakt voor illegaal zakkenvullen.
Dat perspectief maakt ook het volgende citaat interessant: “De grootste bedrijven in de wereld staat - als gevolg van de aangescherpte wetgeving - een lastenverzwaring te wachten van enkele honderden miljarden euro’s”. Het klinkt als een dief die bij zijn arrestatie de politie aanklaagt wegens broodroof.
Wat verderop in de stapel kom ik een epistel tegen van Johan Witteveen, oud minister van financiën, oud-directeur van het IMF en actief VVD’er. Hij complimenteert Diederik Samsom met zijn inzicht dat als tegenhanger voor nog maar eens zes miljard bezuinigen, het goed zou zijn als die faillietbezuinigde burgers nu maar eens wat extra geld zouden gaan uitgeven om de economie weer op gang te brengen.
Dat Witteveen liever de pensioenfondsen met wat van hun overvloedige miljarden een Maatschappelijk Investerings Fonds wil laten vullen, is een gedachte die ik graag volg. Zeker als het gaat om investeringen in zonne-energie. En ik volg ook graag het idee om ons land weerbaarder te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering met een forse en snelle investering in verzwaring van de dijken.
Maar ik haak af bij de argumentatie dat die investering economische groei bevordert. Immers, de noodzaak van die bestedingen komt voort uit een ecologische schuld die we hebben opgebouwd met het veroorzaken van klimaatverandering. De gevolgen van die klimaatverandering brengen nu schade toe aan de economie. En geld dat je uitgeeft aan de gevolgen van, of de beperking van die schade, kan natuurlijk nooit groei opleveren. Dat is gewoon het afbetalen van een schuld.
Het zou mooi zijn als we die ontdoken belastingmiljarden zouden kunnen terugvorderen om daarmee onze bescherming tegen ecologische risico’s te financieren. Misschien komen we dan in de buurt van 0 uit. Dat zou mooi zijn, want in evenwicht. En daarna: houwen zo.