In juni 2013 zijn de eerste Chardonnay en Johannitter wijnstokken in Parc Zaarderheiken (Greenport Venlo) aangeplant. De nieuwe wijngaard scoort al direct een wereldprimeur: hij mag zich als eerste cradle-to-cradle inspired noemen. Alle ondersteuningsmaterialen - plantpaaltjes, plantkokers, palen, draden, enz. - bestaan uit hernieuwbare, gecertificeerde materialen. Het Venlose areaal begint relatief bescheiden, maar groeit op termijn uit tot het grootste wijngoed van Nederland.
Wijngaard Parc Zaarderheiken start op 6 percelen met een gezamenlijke grootte van circa 4 ha en wil uitgroeien tot een wijngaard van ongeveer 50 ha, de grootste in Nederland.
Het is de bedoeling in het derde jaar na de aanplant de eerste oogst te vinificeren in deels stille en deels mousserende wijnen. Ook de vinificatie en de botteling zijn - voor zover mogelijk - straks cradle-to-cradle en biologisch. De Venlose druiven leveren in 2015 naar verwachting zo’n 6.000 en 8.000 flessen wijn op, de jaren daarna oplopend tot zo’n 25.000 flessen.
De wijngaard moet aan duurzame criteria voldoen en cradle-to-cradle zijn. Naast de c2c ondersteuningsmaterialen worden in het onderhoud bijvoorbeeld alleen natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, mogen er geen meststoffen van buiten het gebied worden aangevoerd en zijn hagelnetten ongewenst. Dezelfde criteria gelden straks voor de wijnmakerij. Bij het vinificatieproces worden innovatieve technieken gebruikt, waaronder een natuurlijke vervanger van sulfiet en schimmelbestrijding via ultraviolet licht. Verder wordt het gebruik van water - het meest milieubelastende deel van het wijnmaken - tot het absolute minimum gereduceerd.
Behalve een duurzame exploitatie willen de initietiefnemers tevens de samenleving uit de omgeving bij de wijngaard betrekken. Zo worden in Parc Zaarderheiken - in samenwerking met de Stichting Boeien! /Pro Active - mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, onder auspiciën van deskundige leermeesters, opgeleid voor functies in de wijngaard.
De wijngaard in Venlo bestaat voornamelijk uit het druivenras Johanniter (een variant van de Riesling). De Johanniter is een witte druif met een werkelijk frisse afdronk (Pinot-Gris) en het ‘zuurtje’ van de Riesling. Dit type druivenras (Europees met Amerikaanse trekjes) biedt een goede combinatie van eigenschappen op het gebied wijnkwaliteit (Europese rassen) en plantkwaliteit (Amerikaanse rassen). Dit ras is niet gevoelig voor de druifluis en veel minder vatbaar voor schimmelinfecties of strenge nachtvorst. Alles bij elkaar opgeteld dan ook bij uitstek geschikt voor een zo duurzaam mogelijk beheer.
Extensief beheer
Naast de cradle-to-cradle inrichting en de duurzame exploitatie onderscheidt de Venlose wijngaard zich ook qua beheer van de doorsnee wijngoederen. Waar elders de wijnstokken voortdurend worden gesnoeid en uitgedund, past het wijnbouwbedrijf hier voor het eerst de zogenaamde ‘extensieve’ beheermethode toe. De beheerders laten de natuur veel meer haar gang gaan.
Uit onderzoek in Australië (minimal pruning) en Duitsland (Minimalschnitt) is gebleken dat deze methode veel unieke voordelen oplevert. Om te beginnen wordt het onderhoud aanzienlijk minder arbeidsintensief. Belangrijker is echter dat de stokken méér trossen én iets kleinere druiven opleveren. Kleinere druiven zijn doorgaans geconcentreerder en kunnen daardoor - onder de juiste omstandigheden - een voller smaakpallet opleveren. Verder zijn door de dikkere loofwand de druiven beter beschermd tegen hagel en wind en zijn ze door de groeiwijze ook meer bestand tegen schimmelinfecties en ziektes.
Kwaliteit
Uiteraard komen vanuit diverse (wijn)hoeken kritische vragen over de te verwachten kwaliteit van de Venlose wijn. Het Nederlandse klimaat en de Noord-Limburgse zandgronden zijn daarbij de gehoorde kanttekeningen.
Limburg was echter al in de tijd van de Romeinen een dankbaar wijnbouwgebied. Duitsland exploiteert op gelijke klimaatbreedte al eeuwenlang honderden hectares wijngaard met uitstekende kwaliteitswijnen. Behalve dat, is mede door het stijgen van de temperatuur tijdens de afgelopen decennia, de klimaatgeschiktheid in Zuid-Nederlandse contreien alleen maar toegenomen.
De kwaliteit van de grond levert evenzeer geen beletsels op. Doorwrocht onderzoek toont aan dat de bodem absoluut geschikt is. En waar dat wellicht niet 100% zo mocht zijn, is door toevoeging van organische stoffen de grond alsnog aan te passen. De Venlose bodem heeft trouwens ook een voordeel: ze absorbeert veel gemakkelijker warmte. Noord-Limburg behoort tot de warmste regio’s van Nederland.
Sneeuwbaleffect
De C2C-inspired aanleg en het duurzame beheer van de nieuwe wijngaard in Venlo kan een voorbeeldfunctie vervullen voor de mondiale wijnindustrie. Ofschoon de biologische wijnbouw weliswaar hier en daar uit de startblokken komt, wordt bij de eerste aanleg van wijngaarden nauwelijks of géén aandacht besteed aan de ecologische footprint ervan. M.a.w.: in de conventionele wijnbouw gaat de aanplant van jonge wijnranken nog steeds ten koste van heel wat bomen en speelt evenzeer de milieuschadelijke, lineaire economie nog een hoofdrol in de start en het beheer van de wijngaarden. Met name als de Limburgse pilot navolging krijgt in de grote wijnproducerende landen, kan de positieve impact op onze natuurlijke bronnen en CO2-uitstoot gigantische vormen aannemen.
Deze impact beperkt zich trouwens niet tot de wijnbouw. Ook de boom- en fruitteelt maakt gebruik van (grotendeels) dezelfde basismaterialen als de wijnproductie (grondankers, steunpalen, steundraden, plantkokers e.v.a.). Als de C2C-aanpak vanuit Venlo wereldwijd overwaait naar deze sectoren, dan is er zonder overdrijven sprake van een ware revolutie!!
