Hallo overheid, je verzaakt je plicht

Je kan de krant niet opslaan of er zijn deskundigen die de noodklok luiden over de consequenties van de klimaatcrisis en de overheid aanspreken op haar verantwoordelijkheid. Terecht, iedereen weet dat er grote maatregelen moeten worden genomen en dat dat niet gebeurt. De situatie wordt acuut, niet alleen om de gezondheid, ook om  bestaanszekerheid die hard aan het verdwijnen is. En wat doet de overheid? De overheid geeft geen sjoege.

We worden er gek van. Het is onverdraaglijk hoe de verantwoordelijken volharden in het ontlopen van hun verantwoordelijkheid. Echt onverdraaglijk: mensen raken er ontmoedigd van, worden onverschillig, of cynisch. Begrijpelijk, als je mens bent, maak je je steeds ongeruster. Ook de overheid heeft de plicht zich zorgen te maken enze voor ons weg te nemen, door de transitie snel en goed te organiseren. Ze verzaakt haar plicht.

Hier enkele voorbeelden.

• Energie: in Nederland zijn onlangs nog drie kolencentrales in gebruik genomen. Terwijl de grootste vervuilers zijn: kolencentrales en luchtvaart en industrie.
• De overheid wil maar een van de vijf kolencentrales sluiten. De andere gaan over op biomassa. Biomassa is hout en nog meer vervuilend dan kolen.
• De regering geeft jaarlijks 7,5 miljard uit aan subsidies en kortingen voor olie, kolen, gas. Dit is ruim twee keer meer dan aan subsidie voor duurzame energie.
• Nederland produceert te weinig duurzame energie en riskeert hoge boetes van de EU. (Dit jaarmoet 20% duurzaam zijn.)
• Burgers betalen nu € 150,- per ton CO2, bedrijven slechts € 8,- per ton CO2.
• Terwijl CO2 belasting voor bedrijven noodzakelijk is en mogelijk [zegt ook de Nederlandse Bank].
• Vervoer: De overheid wil het aantal vluchten op Schiphol verhogen.
• De overheid investeert 9 x zo veel in wegen als in OV. De overheid vindt investering in internationaal treinverkeer te duur. De regering heeft in 2019 de btw voor het OV verhoogd.
• Een kamermeerderheid eistdat verbreding van een groot aantal wegen doorgaat.
• Landbouw en veeteelt: de overheid krimpt de veestapel nauwelijks in.
• Er zijn nog geen concrete maatregelen ten behoeve van duurzame landbouw en veeteelt.
• Gebruik gifstoffen: overheid versoepeltde normen voor gebruik pfas-gifstoffen. Pfas is zeer giftig en wordt niet afgebroken, dus het hoop zich op. Veel gebruikt in kleding, teflon-pannen, voedselverpakkingen.

Bestaanszekerheid

Bestaanszekerheid: nu al is werk aan het verdwijnen en moet ander werk worden gecreëerd. Dat zet zich door. Omscholing is urgent. Bestaanszekerheid kan nu eenmaal niet iedereen voor zichzelf organiseren, daarvoor zijn de veranderingen te groot en de structureel. De overheid moet de leidende rol hebben. Maar: de overheid halveerdede afgelopen 10 jaar de budgetten voor omscholing en werkbegeleiding! Zo belast ze burgers onnodig met onzekerheid. Onnodige belasting met onzekerheid is onbehoorlijk bestuur.

Wat de overheid wel wil: aan de klimaatcrisis verdienen [o.a. door in het buitenland waterwerken te promoten].

Het uitblijven van maatregelen en leiding gaat spanning, werkloosheid, ziekte teweegbrengen. De reacties daarop zijn: paniek, verzet en actie. Onnodige chaos. Populisten zullen hun kans grijpen en de democratie bedreigen.

Tegenwerken

Conclusie: de overheid werkt tegen in plaats van mee. Het beleid is schadelijk in plaats van heilzaam. Deze tegenwerking is een erkende schending van de mensenrechten: Urgenda heeft het klimaatproces gewonnen, tot aan de Hoge Raad: op grond van de zorgplicht van de overheid en de rechten van de mens. (Ook al heeft het kabinet nog geprobeerd het Urgenda-vonnis vernietigdte krijgen, tevergeefs.)

Bij de overheid staat Extinction Rebellion, dat de straat op gaat voor het klimaat, genoteerd als terroristen. (Niet alleen in Nederland, red)

Ja, er is meer nodig dan de overheid aan te spreken op haar plicht. Ze doet die niet. Dat is nu wel duidelijk. De regering regeert niet. Althans niet voor de mensen. Toch worden we geregeerd. Door wie eigenlijk? Het is Royal Dutch Shell die rules the waves. Het is Unilever, ING, Heineken,  Philips, AkzoNobel, LTO Nederland, VNO-NCW. Hun lobbyisten staan geregeld op de stoep. De overheid faciliteert hen en dat blijkt te betekenen dat ze dat voor de mensen nietdoet. Zelfs niet als men rondom wijst op de nood.

Men zegt dat het gebrek aan visie is. Inderdaad, voor een doortastend klimaatbeleid is visie nodig. Die is inmiddels ook aan alle kanten ruim voorhanden, maar Rutte zegt een hekel te hebben aan visie. Intussen handelt de regering natuurlijk wel degelijk volgens een visie, maar een heel andere: de visie dat de belangen van het bedrijfsleven heilig zijn, ten koste van de mensheid. Ze verdomt het daar afstand van te doen.

Waarom is dit toch zo hardnekkig? Goede vraag. Het is een belangenkwestie: bij de grote bedrijven wordt goed geld verdiend en politici hopen na hun tijd in de politiek hier op een lucratieve post. Maar het is meer dan belang, het is ook psychologie die de dienst uitmaakt. Bij de grote ondernemingen zitten de mannen (vrouwen) met wie politici zich identificeren, de kringen waar ze vandaan komen en weer naar terug willen, die ze op borrels en diners tegenkomen, met wie ze dagelijks appen. Het ons ken ons. Ondenkbaar (voor politici althans) daarmee te breken.

Democratisch

Kortom, je kan pleiten wat je wilt, je kan stemmen wat je wilt. (Honderd jaar stemrecht hebben immers de plundering en de vervuiling niet kunnen voorkomen en niet kunnen stoppen. Ze hebben die democratisch goedgekeurd.) Uit zichzelf doen politici het niet.

Maar het moet. We willen niet in een broeikasklimaat leven, we willen niet dat het land verdroogt en het water stijgt, niet dat het land wordt uitgeput voor de export, niet dat de vervuilende bedrijven worden gesubsidieerd, niet dat er roetdeeltjes doordringen in de baarmoeder. We willen wel bijdragen aan verduurzaming, maar in eerlijke verhouding, we willen wel omscholen, maar met zekerheid.

Hoe kan het dan wel? Als de overheid haar plicht verzaakt, geeft ze in feite het mandaat aan het volk terug. Dan is het aan ons om de overheid te dwingenhaar verzorgende taken uit te voeren. Urgenda heeft laten zien dat de rechterlijke macht inzetbaar is. En verder moeten er spaken in het wiel om het eindelijk een andere kant op te krijgen: door de straat op te gaan, te boycotten en te bezetten. Voorkom chaos. Ga het huis uit. Ja, naast het geld verdienen voor de hypotheek of voor het voeden van de kinderen. Weer extra belasting die niet nodig zou moeten zijn. Het kan niet anders. Tot de overheid de banden met de vrienden eindelijk afsnijdt. Totdat ze organiseert wat ze organiseren moet: een leefbaar leven.

Helen Gerretsen

Lees meer over: klimaat

Meer artikelen uit de categorie: Inzicht