Kunnen ecobricks de oplossing zijn voor het huisvestings- en vervuilingsprobleem in Oeganda? Met gevulde plastic flessen bouwen ze daar huizen. “Afval is alleen afval als je het verspilt.”
Ongeveer 40 kilometer buiten Kampala, de hoofdstad van Oeganda, ligt de regio Mpigi. Hier vind je een hele dorpsheuvel met huizen waarvan de muren zijn opgetrokken uit plastic flessen, de daken zijn gemaakt uit autobanden.
Weggegooide plastic flessen vind je bijna overal op het platteland en in de steden van Oeganda. De flessen omzetten naar “ecologische bouwstenen” is een van de nieuwste innovatieve oplossingen die hier worden gepromoot door milieuorganisaties.
Het dorp in Mpigi maakt deel uit van een project van de Social Innovation Enterprise Academy (SINA). Die promoot het gebruik van ecobricks als een upcycling-oplossing voor het plastic afvalprobleem. Bij recycling wordt afval afgebroken om er iets nieuws mee te creëren. Bij upcycling behoudt het afval zijn huidige vorm en wordt het zo verwerkt tot iets nieuws.
Het initiatief heeft zich ook verspreid over een aantal vluchtelingenkampen in Oeganda.
Milieuprobleem
Net als in veel andere Afrikaanse landen wordt Oeganda geconfronteerd met enorme hoeveelheden plastic afval afkomstig uit de verpakkings- en drankenindustrie.
Frisdrankflessen belanden op stortplaatsen, raken verspreid over de straten en blokkeren de afwatering. Het plastic drijft massaal op het Victoriameer of hoopt zich op langs de oevers, in moerassen en in veengebieden. Soms wordt het gewoon verbrand in de open lucht.
Geschat wordt dat in Kampala alleen al jaarlijks meer dan 350.000 ton vast afval samenkomt, waarvan slechts de helft wordt ingezameld. Plastic blijft dus een van de grootste milieuproblemen voor het land. Het plasticverbruik neemt er ook met de dag toe.
Ecologische bouwsteen
David Mande is promotor van ecobricks. Hij werkt als trainer bij SINA. Het plastic afval heeft voor hem een emotionele betekenis. Mande's jongere broer stierf immers een tragische dood in een poging om een moeras over te steken. Na enkele uren zoeken werd zijn lichaam in het water gevonden onder een stapel plastic flessen.
“Ik wil iets nuttigs doen met die flessen”, zegt hij. “Ik ontdekte dat ze in Nepal en Nigeria worden gebruikt om er huizen mee te bouwen. Dat werkt ook voor Oeganda”, zegt hij.
De ecobricks worden gevuld met vochtige grond die uithardt. De dop van de fles wordt vervolgens goed gesloten om ervoor te zorgen dat het vochtige zand en de grond zich hechten tot een baksteen die kan dienen voor de bouw van een stevige muur. “We halen de flessen en autobanden uit de omgeving en maken er ecobricks en dakpannen van. Daarna gebruiken we ze voor de bouw van prachtige huizen, zoals je daar aan de overkant ziet”, zegt hij.
Oplossing voor woningtekort
Mande schat dat drie miljoen plastic flessen uit het milieu werden gehaald en gebruikt om er minstens 117 huizen mee te bouwen.
Hoewel het een mooie oplossing is voor het woningtekort in het land, volstaat dit niet. Het Oegandese Bureau voor de Statistiek schat dat er een tekort is van 2,1 miljoen woningen. Daarbovenop zullen er jaarlijks nog eens 200.000 nieuwe woningen nodig zijn. Het woningtekort zal daarmee tegen 2030 zijn opgelopen tot meer dan vijf miljoen huizen.
Duurzaam en koel
Edison Nuwamanya heeft een winkel in een van de panden die werden opgetrokken uit plastic flessen. Hij vertelt dat hij voor de verhuis naar Mpigi nog nooit zulke gebouwen had gezien.
Volgens hem zorgen de ecobricks ervoor dat het altijd koel is in huis. “Het ziet er ook mooi uit en het voelt goed om binnen te zijn”, zegt hij.
De huizen in ecobricks zijn een alternatief voor de lemen huizen die in dit gebied veel voorkomen. “De huizen uit flessen of ecobricks blijken behoorlijk duurzaam te zijn want we hebben geen scheurtjes zien ontstaan”, zegt Rehema Nalukenge, een vrouw die ecobricks maakt en met een stalen staaf de vochtige aarde, en ook ander plastic afval zoals oude plastic tasjes, in de flessen propt. “Ons operationele principe is dat afval pas afval is als je het verspilt”, zegt ze.
Bouwmaterialen
In het centrale Oegandese district Mukono vinden we nog een ander upcyclingproject van middelbareschoolleraar Allan Obbo. Obbo is de eigenaar van Bottle Garden Resort, waarvan de hele ommuring en een aantal huisjes zijn opgetrokken uit afvalflessen.
“Onderzoek leert ons dat plastic erg gevaarlijk is voor het milieu. Kijk alleen al naar onze meren. Ze zijn verstikt. Studies vertellen dat het 300 jaar zal duren voordat deze fles is afgebroken. Dus als je die gebruikt om te bouwen, spaar je het milieu”, legt Obbo uit.
“Ook bouwmaterialen zijn belastend voor het milieu. Als je stenen maakt, gebruik je soms grond die je voor landbouw had kunnen gebruiken. Ook het kappen van bomen voor huizen moeten we zien te vermijden. Als je deze gevulde flessen gebruikt, haal je ze meteen ook uit de omgeving”, zegt hij.
Miljoen plastic flessen
Obbo weet niet meer hoeveel flessen hij al uit afvalbakken heeft gehaald om zijn Bottle Garden Resort te bouwen.
“Ik heb voor één eenheid eens de tijd genomen om de flessen te tellen en dat waren er 12.000. Maar als je alle structuren bij elkaar zet, zijn het meer dan een miljoen flessen. Als die allemaal in de natuur waren terechtgekomen, zou dat de omgeving hebben verstikt”, zegt hij.
CO2
Obbo gelooft in ecobricks als alternatief bouwmateriaal, maar hij is teleurgesteld dat bouwkundig ingenieurs in de steden er niet in slagen om goedkeuringen te krijgen van ontwikkelaars om dit materiaal te gebruiken.
Volgens Obbo heeft recycling niet geholpen om het probleem van plasticafval te verhelpen en is het niet te vergelijken met wat er mogelijk is met upcycling.
“Om plastic te recycleren tot een herbruikbaar plastic, is er opnieuw CO2 die wordt uitgestoten. Met deze werkwijze is er niets dat de lucht ingaat en het milieu zal vervuilen”, zegt hij.
Architect Patricia Kayongo, algemeen directeur van Dream Architects Ltd. in Kampala, vertelt dat hoewel de ecobricks niet zijn getest en goedgekeurd door het Nationale Bureau voor Standaarden, ze volgens haar samen met andere bouwmaterialen, kunnen worden gebruikt als een duurzame bouwoplossing.
Foto Wambi Michael / IPS