Het was al een begrip in duurzaam onderwijsland, het Basisboek Duurzame Ontwikkeling. Zo lang al, dat er een complete revisie van nodig was. Die heeft auteur Niko Roorda nu af. Tegelijk ook maar in het Engels en het Duits. Het resultaat is een nieuwe standaard voor een standaardwerk.
Sinds de twintig jaar dat het Basisboek Duurzame Ontwikkeling bestaat is alles anders geworden in de wereld, en dus ook in duurzaamheid. Fundamentele richtlijnen als de Development Goals van de Verenigde Naties waren er zelfs nog niet en opleidingen die er aandacht aan besteedden waren nog schaars. Dat is nu wel anders; er zijn nauwelijks nog opleidingen te vinden die géén aandacht aan duurzaamheid geven. En toch blijken de leermiddelen ervoor beperkt.
Dat maakt de kwaliteit van het Basisboek dubbel belangrijk. Dat gerenommeerde uitgevers als Routledge en Springer tekenden voor respectievelijk de Engelse en Duitse editie onderstreept die waarde nog eens extra.
Compleet en evenwichtig
Van een basisboek mag je verwachten dat het een onderwerp compleet behandelt, maar bij een uitermate breed aandachtsveld als duurzaamheid is dat bijna niet te doen. Toch is Roorda daar volledig in geslaagd. En dat niet alleen: de behandeling van al die deelgebieden is ook nog eens uiterst evenwichtig, met een mooie balans tussen voors en tegens, waarbij geen eigen mening wordt opgedrongen. Die is er natuurlijk wel hier en daar, alleen al door de keuze van de voorbeelden. Maar dat maakt de materie ook levend en aansprekend.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan als ondersteunend lid. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Een ander opvallende eigenschap van het boek is de brede inzetbaarheid, niet alleen voor jonge studenten. Voor wie zich persoonlijk wil verdiepen, of wie als professional zijn kennis wil toetsen op volledigheid, biedt het een onmisbare rode draad. Die wordt uitgesponnen tot een compleet web van informatie met de achterliggende links en referenties, die door het boek heen kunnen worden aangesproken met QR codes die direct toegang geven tot een uitgebreide website.
“In deze tijd van ‘alternatieve feiten’ zijn goede bronnen extra belangrijk geworden”, schrijft Roorda in zijn woord vooraf . ”Expliciet wordt aandacht besteed aan de waarde van wetenschappelijke bewijsvoering.”
“Als tegenhanger daarvan wordt ook meer dan voorheen aandacht besteed aan beleving en emoties van lezers. Er wordt ingegaan op de kansen en de bedreigingen. Op angst: er zijn zoveel slechte berichten, gaan we het nog redden? En op hoop en energie: wat kan ik doen om de problemen aan te pakken?”
Ook levensbeschouwelijke onderwerpen gaat hij niet uit de weg. De komst van het Antropoceen roept vragen op zoals: wat is de plaats van de mens in de huidige wereld; wat kunnen, mogen of moeten wij als mensheid doen of niet doen? Wie zijn wij? De discussies daarover in dit boek helpen de lezer ook om een persoonlijke visie te ontwikkelen in een snel evoluerende wereld, en om aan die evolutie evenwichtig en geïnspireerd bij te dragen: als mens en als professional.
Een voorproefje over het antropoceen:
Veronderstel eens dat je een alien bent, een intelligent buitenaards wezen, en dat je vanaf een afstandje naar de planeet Aarde kijkt. Je ziet oceanen en bergen. Donkergroene wouden, lichtgroene steppen, zandkleurige woestijnen, glinsterende rivieren: een prachtig plaatje. En je ziet duizenden diersoorten, verspreid over de continenten. Eén zoogdier doet het opmerkelijk goed: er zijn miljarden exemplaren, en ze zijn werkelijk overal. Sterker nog: al het andere – de grond, het water, de gewassen, de andere dieren – zijn hun eigendom. Zeggen ze.
Het Antropoceen begon rond 1950, toen allerlei ontwikkelingen in een stroomversnelling kwamen, en de mens de planeet meer en meer naar zijn hand zette. Een powerpoint met onder meer deze afbeelding is te downloaden op https://niko.roorda.nu/books/basisboek-duurzame-ontwikkeling/presentaties.
Gefascineerd onderzoek je hoe dat ‘eigendom’ zo ontstaan is. Met behulp van je buitenaardse instrumenten ontdek je al snel dat deze succesvolle soort, die zich de ‘mens’ noemt, het idee ‘van mij!’ niet als eerste bedacht heeft. Lang voordat er mensen waren, gebruikten tijgers hun tanden en klauwen om hun prooien te verdedigen. En al minstens honderd miljoen jaren beschermen mieren hun territorium terwijl ze dat van naburige mierenvolken met geweld proberen af te pakken. Ook chimpansees voeren bloedige veroveringsoorlogen, en dat hebben ze niet van mensen geleerd. Maar: mensen hebben iets nieuws toegevoegd.
Een van de grote innovaties van de mens is het gebruik van taal, opgebouwd uit woorden die volgens grammaticale regels worden samengevoegd tot zinnen. Sommige van die woorden gebruiken ze om ‘van mij!’ of ‘van ons!’ weldoordacht tot uitdrukking te brengen, zoals bezit, erfgoed, territoriale onschendbaarheid, kortom: eigendom. [ pag 239 … ]
Lancering en symposium
De lancering van het boek vindt plaats tijdens een (mini, zoals Niko het bescheiden noemt) symposium op 30 januari 2025 in de Kuip in Rotterdam. Daar spreken onder andere Jan Rotmans, professor en bekend om zijn onderzoek naar duurzame transitie, Piet Sprengers, Manager Duurzaamheidsstrategie en Beleid directeur van ASN bank, en Ankie van Wersch, directeur van MVO Nederland. Aanmelden kan hier.
Bestel het Basisboek Duurzame Ontwikkeling in het Nederlands of het Engels.
