De Europese Unie was al geen wonder van transparantie en democratie, we schreven er al eerder over. Maar de ontwikkelingen rond Cyprus lijken het proces van verwijdering tussen burger en bestuur flink te versnellen.

Met de dag wordt het duidelijker dat de handelwijze van de Eurogroep binnen de EU op geen enkele manier is gericht op het belang van de burgers. Integendeel, burgers worden slechts gehouden als financieel melkvee, zo lijkt het.

Een proefballonnetje? Als je de omvang van de Cypriotische problemen afzet tegen de manier waarop een ‘oplossing’ wordt afgedwongen kun je niet anders dan constateren dat er andere belangen in het spel zijn dan de Europese monetaire stabiliteit. Immers, het bedrag dat nodig is voor de redding van de kleinste economie van de unie is nauwelijks meer dan de helft van wat Wouter Bos uitgaf om de ABN-Amro overeind te houden.

En is het werkelijk de eigen schuld van de Cyprioten dat ze in deze ellende zitten? De economie van Cyprus is, voor zover niet bezet door Turkije, nauw verweven met Griekenland. Toen Griekenland in de ellende werd gedrukt door de EU was al bekend dat het een kwestie van tijd zou zijn voor dat Cyprus om zou vallen.

Bovendien kan zelfs de hardste hardliner binnen de Eurogroep niet langer met droge ogen volhouden dat al die extreme bezuinigingen nog iets goeds brengen: alle aan bezuinigingen onderhavige EU-economieën krimpen, de werkloosheid loopt steeds sneller op terwijl de burgers steeds armer en depressiever worden. En IJsland, dat de EU-medicijn weigerde, groeit inmiddels weer…..

Een proefballonnetje, om te zien hoe ver de druk kan worden opgevoerd voor dat de bevolking explodeert?

Politieke agenda’s zijn gelaagd als bladerdeeg. Natuurlijk spelen er verschillende belangen mee, waaronder geopolitieke van serieuze importantie. Maar ‘following the money’ brengt in deze euro-opera mogelijk de werkelijke actoren in beeld. Want anders dan bij voorbeeld de Verenigde Staten, is de Europese Unie uiteindelijk vooral een economische samenwerkingsvorm. Aan de gemeenschappelijke munt (die niet volledig gemeenschappelijk is) ligt niet eens een gezamenlijk monetair beleid ten grondslag (wat volgens experts ook mede de oorzaak van de aanhoudende crisis is).

Niet gespeend van enig opportunisme is vooral de grote industrie gebaat bij een centraal loket voor al haar lobbies en bij een groot en open marktplein waar de klandizie overzichtelijk onder elkaar kan worden verdeeld. En waar ook de kosten samen kunnen worden beheerst. Het is geen toeval dat juist het grootbedrijf de winst opstrijkt van een crisis die werkloosheid opstuwt en lonen verlaagt. En dat juist daar het grootste deel van die crisiswinst rechtstreeks in de zakken van management en aandeelhouders verdwijnt in plaats van dat er banen worden gecreëerd.

Een proefballonnetje is in zo’n scenario een heel effectief middel om te zien hoeveel rek er nog in zit.

Heel lang ben ik voorstander geweest van samenwerking; politiek, economisch en sociaal, de terreinen waarop de EU ons zoveel voorspoed heeft voorgespiegeld. En ook voorspoed heeft gebracht, laten we daar eerlijk over zijn. Maar die EU schiet nu zichzelf en haar burgers in de voet. Als het ware gezicht van de Europese Unie niets anders blijkt te zijn dan het mombakkes van een vazal van het grootbedrijf, dan wordt het tijd voor een andere vorm van coöperatie, die tussen burgers en kleinbedrijf.

De beste manier om je te wapenen tegen georganiseerde crises is door je lokaal te organiseren. Door het geld in de eigen regio te verdienen, uit te geven en te investeren. Niet vanuit xenofobe frustraties, maar vanuit welbegrepen eigenbelang. Immers, met de technologie die ons ter beschikking staat kunnen zelfs zzp’ers wereldwijde verbanden vormen en projecten uitvoeren. Een netwerk-economie, zowel reëel als virtueel, verbindt mensen, wijken, steden en regio’s waar nodig, en houdt hen zelfstandig waar het kan.

Een lokaal ingerichte economie houdt ook de relatie tussen mensen, activiteiten en omgeving in stand, wat als vanzelf leidt tot een duurzamere omgang met elkaar en met de wereld om ons heen. Dat is geen wensdenken, dat is duidelijk zichtbaar op veel plaatsen die al voor lokale organisatie hebben gekozen.

Het goede van proefballonnetjes is dat het proefballonnetjes zijn. We hebben dus nog wat tijd om werk te maken van nieuwe keuzes.