In 2050 kunnen we de aarde 800 keer in plastic pakken met de productie uit dat ene jaar. Er drijft dan - volgens de Ellen McArthurFoundation - meer plastic in de oceanen dan er vis in zwemt. Precies een eeuw eerder, in 1950, werd er nog slechts 1,5 miljoen ton kunststof geproduceerd en zag het leven van de huisvrouw er door al die lichte wegwerpproducten rooskleuriger uit dan ooit. Opruimen en schoonmaken werd gezien als tijdverspilling en ‘throw away living’ was dé moderne manier van leven. Sindsdien onderging de wereld in hoog tempo een levensbedreigende verandering.
Noodklok
Genoeg is genoeg, vinden nu circa 1000 artsen en wetenschappers die wereldwijd verenigd zijn in de Surfing Medicine International: “Sinds eind vorige eeuw stapelen de aanwijzingen zich op dat er serieuze gezondheidsrisico’s kleven aan plastic: van een sterk verhoogde kans op kanker, hormoonverstoringen, geboorteafwijkingen, obesitas tot een falend immuunsysteem”, zegt het Oostenrijkse bestuurslid en oogspecialist Ognjen Markovic: “Daarom luiden wij de noodklok. Er moet dringend nader onderzoek worden gedaan. Dit kan zo niet langer.”
Om dat te realiseren stuurt Surfing Medicine International zondag samen met de Plastic Soup Foundation vanaf het strand van Scheveningen een S.O.S. de wereld in.
Maria Westerbos, directeur van de Plastic Soup Foundation: “Samen roepen we iedereen in de hele wereld op om de urgentie tot meer onderzoek kracht bij te zetten door een petitie te ondertekenen op change.org/p/noplasticsinmybody.”
Schokkende resultaten
Westerbos: “De Plastic Soup Foundation heeft de afgelopen 8 maanden intensief deskresearch gedaan naar de relatie tussen plastic en onze gezondheid en de resultaten zijn schokkend. Zo zijn er aanwijzingen dat plastic nanodeeltjes celmembranen passeren. Plastic in ons lichaam kan van verschillende bronnen afkomstig zijn. We kunnen ze inslikken als plastic microbeads in bijvoorbeeld tandpasta, maar ook door de consumptie van vis en zeevruchten. Verder kunnen we de micro- en nanoplastics inademen die in de lucht zweven.”
Daarnaast laat een recente evaluatie door de Universiteit Utrecht zien dat er zo’n 80 ziektes in verband worden gebracht met blootstelling aan hormoonverstorende stoffen in plastic. Dit leverde een totale schatting op van 46 tot 288 miljard euro per jaar alleen al in Europa aan bijkomende ziektekosten.
Noodzaak tot meer onderzoek
Westerbos: “Het is niet te geloven dat al deze feiten stoïcijns worden genegeerd door overheden en de plastic industrie. Ondertussen wordt de productie van kunststof torenhoog opgevoerd met alle consequenties van dien. Ik hoop daarom dat iedereen de oproep van de dokters gaat steunen, zodat er meer onderzoek gedaan kan worden. Alleen samen kunnen we verschil maken, door te proberen een gezondere wereld na te laten aan onze kinderen in plaats van een door en door verziekte planeet.”
Een derde partij die het initiatief ondersteunt is Wemos, een stichting die eerder dit jaar veel stof deed opwaaien met haar pleidooi in het tijdschrift Medisch Contact om in ziekenhuizen alleen nog maar plastic hulpmiddelen te gebruiken die vrij zijn van hormoonverstorende stoffen en weekmakers.
Toenemende ziektes door hormoonverstoorders
Stijgen ziektes als kanker, diabetes, obesitas, voortplantingsstoornissen, geboorteafwijkingen en ADHD inderdaad net zo hard als de jaarlijkse productie van kunststof?
Zeker is, dat het bewijs van de gevaren van plastics en de daaraan toegevoegde weekmakers en brandvertragers zich razendsnel opstapelt. Sommige van deze toevoegingen bevatten bovendien chemische stoffen die een gevaarlijke hormoonverstorende werking hebben.
- Onder andere walvissen, zeevogels, vissen en schelpdieren verwarren plastic voor voedsel on ondervinden daar de gevolgen van.
- In 2013 legden wetenschappers van het Engelse Plymouth Marine Laboratory in hun lab op camera vast hoe plankton, dat aan de basis van de voedselketen staat, plastic inslikt.
- Onderzoekers van de universiteit in Lund (Zweden) hebben aangetoond dat nanoplastics zich door de voedselketen kunnen verplaatsen en effecten hebben op de dieren die bovenaan de keten staan.
- In 63% van de garnalen die in de Noordzee zwemmen worden microplastics aangetroffen.
- Japanse oesters filteren microplastics uit het water met als gevolg voortplantingsproblemen en mismaakte nakomelingen.
- Uit Italiaans onderzoek blijkt dat de inname van polyvinylchloride (PVC) de darmen van zeebaarzen kan beschadigen.
- Amerikaanse wetenschappers ontdekten dat microplastics onder laboratoriumomstandigheden in de levers van vissen kanker kan veroorzaken.
- Een kwart van de vis die op de vismarkt wordt verkocht voor consumptie heeft plastic in het verteringssysteem, concluderen wetenschappers uit onderzoek naar vis afkomstig van lokale vismarkten in California en Indonesia.
- Nog maar heel recent - in juli 2016 - toonden wetenschappers voor het eerst aan dat microplastics giftige chemische stoffen lekken in het lichaam van vissen. Al eerder legden wetenschappers van drie Japanse universiteiten een verband tussen chemicaliën in het weefsel van zeevogels en plastics in hun maag.
Aanleiding genoeg om nader wetenschappelijk onderzoek te doen naar de gezondheidsrisico’s voor mensen. In juni 2016 vragen de Nederlandse wetenschappers Dick Vethaak en Heather Leslie daar nadrukkelijk om in een spraakmakende publicatie in het tijdschrift Environmental Science & Technology, getiteld 'Plastic Debris is a Human Health Issue' . Hierin passeren de drie meest essentiële issues de revue:
- Er worden veel chemicaliën aan plastic toegevoegd, waaronder hormoonverstoorders. Welke schade richten deze chemische stoffen aan en/of welke fysieke gevolgen heeft dat?
- Plastic kan een drager zijn van virussen of parasieten. Wat doet dat met ons lichaam?
- Nanoplastic deeltjes kunnen onze celmembranen passeren. Wat richten deze precies aan?
Vethaak en Leslie schatten dat de schade voor de menselijke gezondheid in de vele miljarden loopt en wijten dat aan plastic overproductie, overconsumptie en een tekort aan kennis. Nieuw onderzoek moet duidelijkheid verschaffen over de omvang van de schade.
Lees ook: Ellen McArthur Foundation - Rethinking the future of plastic