• Service
  • Over ons
  • Leden
  • Vacatures
  • Contact
Duurzaamnieuws
  • Home
  • Nieuws
  • Kort nieuws
  • Inzicht
  • Opinie
  • Klimaat
  • Economie
  • Vakantie
  • Corona
  • Kantelpunten
  • Zoek
  • Menu Menu

Het is hervormen of scheiden in Europa

30 augustus 2016|doorProject Syndicate|ineconomie, eu

josephstiglitz europaZeggen dat de eurozone niet goed heeft gepresteerd sinds de crisis van 2008 is een understatement. De lidstaten in Europa (met Euro) hebben het slechter gedaan dan de landen van de Europese Unie buiten de eurozone, en veel slechter dan de Verenigde Staten, die het epicentrum van de crisis vormden.

De slechtst-presterende eurozone-landen zitten muurvast in een depressie of een diepe recessie; hun toestand – denk aan Griekenland – is in veel opzichten erger dan waar economieën mee worstelden tijdens de Grote Depressie van de jaren dertig. De best-presterende lidstaten van de eurozone, zoals Duitsland, maken een goede indruk, maar uitsluitend in vergelijking met anderen; en hun groeimodel is deels gebaseerd op een “beggar-thy-neighbor”-beleid, waarbij het eigen succes ten koste gaat van voormalige “partners”.

Er zijn vier manieren om deze toestand te verklaren. Duitsland geeft graag het slachtoffer de schuld en wijst op de spilzucht van Griekenland, en de schulden en tekorten elders. Maar dat is een verkeerde voorstelling van zaken: Spanje en Ierland hadden vóór de eurocrisis overschotten en lage schulden in verhouding tot hun bbp. Dus de crisis heeft de tekorten en schulden veroorzaakt, en niet andersom.

“Schuldenfetisjisme” maakt ongetwijfeld deel uit van Europa's problemen. Ook Finland heeft de nodige moeite gehad zich aan te passen aan de meervoudige schokken waar het land mee werd geconfronteerd, en het bbp stond in 2015 nog steeds zo'n 5,5% onder de piek van 2008.

meewind 23 02

Andere “blame the victim”-critici wijzen naar de verzorgingsstaat en de excessieve bescherming van de arbeidsmarkt als de oorzaak van de malaise van de eurozone. Maar sommige van de best-presterende landen in Europa, zoals Zweden en Noorwegen, kennen de krachtigste verzorgingsstaten en de beste bescherming van de arbeidsmarkt.

Veel van de landen die nu slecht presteren deden het heel goed – boven het Europese gemiddelde –  vóórdat de euro werd ingevoerd. Hun neergang was niet het gevolg van een plotselinge verandering van de arbeidswetgeving, of van een epidemie van luiheid in de crisislanden. Wat er is veranderd was het muntstelsel.

Betere leiders nodig

Het tweede type verklaring komt neer op de wens dat Europa betere leiders had moeten hebben, mannen en vrouwen die de economie beter hadden begrepen en betere beleidsmaatregelen ten uitvoer hadden gelegd. Slecht beleid – niet alleen bezuinigingen, maar ook misplaatste zogenaamde structurele hervormingen, die de ongelijkheid hebben vergroot, en de totale vraag en de potentiële groei dus verder hebben verzwakt – hebben de zaken er ongetwijfeld erger op gemaakt.

Maar de eurozone was een politiek arrangement, waarin het onvermijdelijk was dat de Duitse stem luid zou zijn. Iedereen die de afgelopen dertig jaar te maken heeft gehad met Duitse beleidsmakers had van te voren kunnen weten wat het waarschijnlijke gevolg zou zijn. Het belangrijkste is dat, tegen de achtergrond van de beschikbare instrumenten, zelfs de meest briljante economische tsaar de eurozone niet had kunnen laten bloeien.

De derde reeks redenen voor de slechte prestaties van de eurozone bestaat uit een bredere rechtse kritiek op de EU, die zich richt op de voorkeur van de eurocraten voor verstikkende, innovatie-belemmerende regelgeving. Ook deze kritiek slaat de plank mis. De eurocraten zijn evenmin als de arbeidswetgeving of de verzorgingsstaat in 1999 plotseling veranderd, door de creatie van het systeem van vaste wisselkoersen, of in 2008, door het begin van de crisis. Wat er in fundamentelere zin toe doet is de levensstandaard, de levenskwaliteit. Iedereen die ontkent hoeveel beter we in het Westen af zijn met ons relatief schone water en onze relatief schone lucht zou Beijing eens moeten bezoeken.

Daardoor blijft de vierde verklaring over: de euro draagt méér schuld dan het beleid en de structuren van de individuele landen. De euro had bij zijn geboorte al gebreken. Zelfs de beste beleidsmakers die de wereld ooit heeft gekend, hadden hem niet aan de praat kunnen krijgen. De structuur van de eurozone heeft het soort rigiditeit met zich mee gebracht die normaal gesproken wordt geassocieerd met de gouden standaard. De eenheidsmunt heeft het belangrijkste aanpassingsmechanisme waar zijn leden over beschikten – de wisselkoers – weggenomen, en de eurozone heeft het monetaire en begrotingsbeleid van de landen aan banden gelegd.

Duitsland onwrikbaar

In reactie op de asymmetrische schokken en productiviteitsverschillen zouden er aanpassingen van de reële (aan de inflatie aangepaste) wisselkoersen moeten zijn, wat inhoudt dat de prijzen in de periferie van de eurozone zouden moeten dalen in vergelijking met die in Duitsland en Noord-Europa. Maar omdat Duitsland een onwrikbaar standpunt inneemt over de inflatie – de prijzen zijn daar stabiel gebleven – kon de aanpassing alleen maar worden bewerkstelligd via verlammende deflatie elders. Doorgaans heeft dit pijnlijke werkloosheid betekend, en een verzwakking van de vakbonden; de armste landen van de eurozone, en vooral de arbeiders in die landen, hebben het grootste deel van de aanpassingslasten moeten dragen. Het plan om de convergentie tussen de landen van de eurozone te bevorderen is dus jammerlijk mislukt, terwijl de verschillen tussen en binnen de landen juist zijn toegenomen.

Dit systeem kan en zal op de langere termijn niet werken: de democratische politiek zal voor het mislukken ervan zorgdragen. Alleen door het veranderen van de regelgeving en de instellingen van de eurozone zou de euro alsnog kunnen slagen. Hiervoor zijn zeven veranderingen nodig:

  • het afschaffen van de convergentiecriteria, die inhouden dat begrotingstekorten nooit hoger mogen zijn dan 3% van het bbp;
  • het vervangen van het bezuinigingsbeleid door een groeistrategie, ondersteund door een solidariteitsfonds ten behoeve van de stabilisatie;
  • het ontmantelen van een crisis-gevoelig systeem, waarbij landen leningen moeten afsluiten in een munt die zij niet controleren, en het in plaats daarvan gebruik maken van Eurobonds of een vergelijkbaar mechanisme;
  • het beter verdelen van de lasten tijdens aanpassingen, waarbij landen die een overschot op hun betalingsbalans hebben beloven de lonen te zullen verhogen en hun bestedingen te zullen opschroeven, zodat hun prijzen sneller zullen stijgen dan die in de landen met een tekort op hun betalingsbalans;
  • het veranderen van het mandaat van de Europese Centrale Bank, dat louter op de inflatie is gericht, anders dan dat van de US Federal Reserve, die ook rekening moet houden met de werkgelegenheid, de groei en de stabiliteit;
  • het instellen van gemeenschappelijke depositoverzekeringen, die zouden voorkomen dat kapitaal vlucht uit slecht presterende landen, en andere elementen van een “bankenunie”;
  • en het bevorderen in plaats van het verbieden van industrieel beleid dat is bedoeld om te verzekeren dat de achterblijvers in de eurozone gelijke tred kunnen blijven houden met de leiders.

Vanuit economisch perspectief zijn deze veranderingen klein; maar het hedendaagse leiderschap van de eurozone mist wellicht de politieke wil om ze te bewerkstelligen. Dat verandert niets aan het fundamentele feit dat een half-afgebouwd huis onbewoonbaar is. Een systeem dat was bedoeld om de welvaart en verdere integratie te bevorderen heeft precies het tegenovergestelde effect gehad. Een minnelijke scheiding zou beter zijn dan de huidige impasse.

Uiteraard is iedere scheiding een dure aangelegenheid; maar doormodderen zou nog duurder zijn. Zoals we deze zomer in Groot-Brittannië hebben kunnen zien, zullen de Europese kiezers, als de Europese leiders geen harde besluiten kunnen of durven nemen, deze besluiten zélf nemen – en de leiders zouden wel eens ongelukkig kunnen zijn met de gevolgen.

Joseph Stiglitz is nobelprijswinnaar en voormalig hoofdeconoom van de Wereldbank.

Copyright:  Project Syndicate 2016

duurzaam nieuws en duurzame informatie op mastodon
  • Delen op Facebook
  • Delen op LinkedIn
  • Delen via e-mail
Goed dat je Duurzaamnieuws leest. Hier vind je breed inzicht in actuele ontwikkelingen rond duurzaamheid, klimaat en veiligheid. Dat bieden we onafhankelijk, zonder subsidies, overheidssteun of rijke aandeelhouders, maar vooral met hulp van bijdragen van onze lezers. We willen zo lang mogelijk onze informatie gratis aanbieden en voor iedereen toegankelijk houden, omdat het zo belangrijk is dat iedereen meedoet aan de omslag naar duurzaamheid en daar goed en eerlijk over geïnformeerd is.

Dit is een belangrijke tijd, waarin we de richting van de toekomst bepalen. Krijgen we klimaatverandering en de pandemie onder controle? Kunnen we onze veiligheid in stand houden? Nemen we de juiste maatregelen, ook voor een eerlijker samenleving? Als je kunt, is dit een mooi moment om ons te helpen. Steun ons als lid of donateur. Dank je wel.

Hier kun je lid worden.
En hier kun je doneren.



Wil je ons liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan hier aan voor de gratis nieuwsbrief.

Alvast bedankt - en blijf veilig en gezond!
Team Duurzaamnieuws

Nieuws

  • uitstoot privejets Uitstoot privéjets explodeert1 april 2023 - 11:19
  • groene hubs Groene hubs zorgen voor co2 neutrale bezorging1 april 2023 - 10:56
  • warmtepomp De warmtepomp moet schoner worden – zonder F-gassen en PFAS30 maart 2023 - 12:44
  • abp shell exxon protest Brede steun voor activisten die bedrijven en directeuren aanklagen30 maart 2023 - 09:54
  • nul op de meterVerduurzaming per wijk helpt tegen energiearmoede28 maart 2023 - 13:32

Inzicht

  • links rechts politiekPeilingen voor de Tweede Kamer: volgende aardverschuiving op komst30 maart 2023 - 12:00
  • toekomst van ons voedselRegeneratieve landbouw moet concreter en beter meetbaar22 maart 2023 - 15:06
  • agro industrieZorgen groene subsidies voor meer protectionisme?19 maart 2023 - 14:19

Opinie

  • nieuwe duurzaamheid houdt ons overeind We hebben een nieuwe duurzaamheid nodig4 januari 2023 - 17:01
  • ontmenselijking 2022 het jaar van ontmenselijking11 december 2022 - 11:00
  • Een sprong in de tijd9 november 2022 - 09:16

Duurzaamnieuws wordt mede mogelijk gemaakt door:

elektrischeautolease.nl - elektrische auto leasen

energie aanbiedingen
energie vergelijken

Service

  • Gratis nieuwsbrief
  • Lid worden
  • Doneren
  • Privacy policy
  • Blog
  • Mastodon

Rubrieken

  • Nieuws
  • Inzicht
  • Opinie
  • Info

Onderwerpen

  • Energie
  • Economie
  • Klimaat
  • Voeding
  • Hormoonverstoorders
  • Kantelpunten
  • Corona

Creative Commons-Licentie

CC uitsluitend van toepassing op tekst redactie. Overige content alle rechten voorbehouden aan auteurs / producenten.

Duurzaamnieuws, nieuws over duurzaamheid

is een uitgave van stichting iNSnet.

duurzaam nieuws en duurzame informatie op mastodon
duurzaam nieuws en duurzame informatie op facebook
duurzaam nieuws en duurzame informatie op twitter
duurzaam nieuws en duurzame informatie op rss
Hoe ziek worden we van plastic soep?Hoe de bitcoin doelwit van hackers is, en blijft
Scroll naar bovenzijde

AVG Toestemmingen

Bij duurzaamnieuws.nl nemen wij uw recht op privacy serieus. Wij plaatsen enkele cookies die nodig zijn om onze website optimaal te laten functioneren. Onderstaand ziet u welke verplichte en optionele toestemmingen u ons verleent om uw persoongegevens te verwerken op deze website. Als u deze toestemmingen wilt intrekken klikt u op 'Vergeet mij' onderaan deze pagina.

Privacy verklaring | Sluiten
Instellingen