Duurzaamheid vraagt om nieuwe spelers

Collectieve verduurzaming vraagt om het verbinden van belangen, het organiseren van gedeeld eigenaarschap en het voortdurend ontwikkelen van werkwijzen die zowel resultaat als rechtvaardigheid borgen. Iedere partij—overheid, bedrijfsleven, burgers, nieuwe spelers—moet eigenaarschap tonen en openstaan voor coördinatie en samenwerking.

Het probleem van oplossingen 

Het gros van de grote problemen van deze tijd – van de klimaatcrisis tot soortenverlies tot de verzuring van de oceanen, van pfas tot pesticiden tot micro- en nanoplastic, van toenemende ongelijkheid tot extreme polarisatie tot groeiend psychisch onbehagen – kent op de keper beschouwd één grootste gemene deler: ze zijn allemaal het gevolg van oplossingen uit het verleden.

De onstuitbare opmars van ontmenselijking

Een paar jaar geleden schreef ik dat de ontmenselijking van onze samenleving niet meer te stoppen was. Sindsdien is ze alleen maar verder geklommen in de hitlijsten van ellende. In de steeds schaarser wordende media en forums van de vrije delen van de wereld wordt er volop over gespeculeerd. Maar dat is een achterhoedegevecht geworden. Een steeds groter deel van die media is inmiddels in handen van partijen die geen enkele affiniteit hebben met het vrije woord. En soms zelfs niet eens met de waarheid.

Plannen voor wonen en hypotheekrente aftrek, wat doen die voor klimaat, duurzaamheid en milieu?

De woningnood en massale nieuwbouw zijn prominente thema’s in de verkiezingen van 2025. Partijen verschillen sterk in hun visie op duurzaamheid, milieu-impact en innovatie in de bouw. De belangrijkste positieve en negatieve effecten van grote woningbouwproducties zijn direct te koppelen aan de programma’s en prioriteiten van de verschillende partijen, net als de effecten van het eventuele afschaffen van de hypotheekrente aftrek. 

Duurzaamheid en klimaat in de verkiezingen van 2025, van groen tot zwart

Wat staat er over duurzaamheid en klimaat in de verkiezingsprogramma’s van de belangrijkste partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2025? Dat verschilt nogal tussen partijen, de uitgangspunten variëren van groen tot zwart en van basisprincipe tot oorlogsverklaring. Het venijn zit rond het midden, waar achter het ja, maar en nee, mits groene terminologie in werkelijkheid business as usual verhult.

Door de polycrisis, naar een duurzame wereld

Michael J. Albert gebruikt planetair toekomstdenken om uit de polycrisis te komen: een transdisciplinaire benadering die complexiteitswetenschap, systeemdynamica en kritische theorie verbindt. Daarmee kan hij decennia vooruitblikken, 10, 20, zelfs 30 jaar. Zijn analyse vertrekt vanuit de wisselwerking tussen klimaat, energie, voedsel en kapitalisme, en breidt die steeds verder uit met factoren als geopolitieke spanningen, nationalisme, extreemrechts populisme, terrorisme en technologische risico’s.

Een duurzame toekomst maken: lessen uit acht visies

Gedurende het voorjaar van 2025 lieten verschillende auteurs op Duurzaamnieuws.nl zien hoe we concrete stappen kunnen zetten naar een samenleving waarin duurzaamheid écht centraal staat. Elk deel draagt bij aan één groot verhaal, met een methode om richting te geven, een politiek die het sociale weefsel herstelt, een economie die opnieuw wordt ingericht rond planetaire grenzen en rechtvaardigheid, en een voedselsysteem dat wordt verankerd in lokale gemeenschappen. We zetten de bijdragen nog eens op een rij en groeperen de clusters in de aanpak. Daar laten we vervolgens een backcast op los, als voorbeeld.

Hoe de agro-lobby gezonde landbouw de grond in boort

Wie achter de misleidende frames over landbouw schuilgaat? Volgens lobby-onderzoeker Nina Holland is dat geen mysterie: het zijn grote agrobedrijven en hun lobbyorganisaties die met miljoenenbudgetten, misleidende wetenschap en invloedrijke netwerken beogen de Europese politiek te sturen. Terwijl de boerenprotesten de headlines halen, trekken zij aan de touwtjes. “Hun agenda is rampzalig voor gezondheid, milieu én boeren.”

Het leven is te duur, maak de toekomst gratis

In deel zeven van de serie over praktische toekomstvisies kijkt Derk Loorbach naar de verbinding tussen het hart en het hoofd in de transitie naar rechtvaardige duurzaamheid. ‘Het leven is gewoon te duur’, concludeert hij.  Dat is de uitkomst van een economisch systeem dat gebaseerd is op oneindige groei, extractie en externalisatie. Maar ook de reden dat heel veel mensen geen perspectief zien.

Met wie praat de politiek, met de macht of met de boeren?

Eerlijk beleid vraagt om meer inclusie en gelijkwaardigheid. Om meer bottom-up initiatieven, meer experimenteren en vrouwen aan het roer, gesteund door kaders die van bovenaf komen. Onderzoeker Jessica Duncan en akkerbouwer Hero Havenga de Boer zijn elk op hun eigen manier bezig met zo’n samenwerking.

De toekomst ligt in een levende bodem

Bodemtransplantaties, terug naar de potstal of misschien juist helemaal weg van dierlijke mest? Wetenschappers en boeren zoeken naar de heilige graal voor een gezonde bodem. Onderzoeker Rosa Boone ontwikkelt een ‘elektronische neus’ om verandering in de bodem op te sporen. Veehouder Marco van Liere wil laten zien dat er meer is dan dierlijke mest alleen, zoals groenbemesters of klavers.

Hoe de smaak van melk met cultuur verbonden is

Zonder Nederlandse boer, genoeg voer, aldus hoogleraar Pablo Tittonell. “Nederland levert slecht 0,2 procent van de wereldwijde graanproductie.” Toch is er alle reden om trots te zijn op onze boeren, vindt voormalig ‘melksommelier’ Bas de Groot, kenner van de smaak van melk: “Ze maken unieke producten”. Maar weten boeren dat zelf eigenlijk wel?