Opinie

Iedereen kent het klimaatprobleem wel. Veel mensen vinden ook dat er iets moet gebeuren. En toch doen maar weinig mensen echt iets. Wat houdt de massa tegen? En vooral: wat motiveert om wel –en snel- in beweging te komen en te doen wat we kunnen? Ongelooflijk hoe een immens probleem als klimaatverandering, waarvan keer op […]

Net na het sluiten van de reguliere redactieburelen valt het nog in de mailbox: een persbericht van het Ministerie van Economische Zaken met een jubelbericht over de concurrentiekracht van Nederland. We schijnen het meest concurrerende land van de EU te zijn, en maar liefst nummertje vier van de wereld. Best of the rest na de […]

Kijken we te eenzijdig naar financieel rendement bij initiatieven voor duurzame opwekking van energie? Helaas wel. Het is hoog tijd meer gewicht toe te kennen aan lokale participatie. Dat vindt Bas Wijnen van Vrijopnaam.nl Niets menselijks is ons vreemd. Veel zaken komen pas in beweging als er een financieel rendement aan de horizon gloort. De […]

In de dagen na de brexit trekken de dampen van de napraat-journalistiek en het feestboekgewauwel op en worden er langzaam contouren zichtbaar van wat er werkelijk speelt. Veel burgers die voor een exit zijn lijken wel degelijk goed geïnformeerd, in tegenstelling tot de framing van veel berichtgeving. Is er een nieuwe revolutie in de maak? […]

In gesprekken over de energietransitie krijg ik vaak te horen dat het niet kan. Het zou te duur zijn en het zou te veel subsidie kosten of te veel inkomstenderving geven voor de fiscus. Het meest gehoorde argument is echter dat we geen energie kunnen opslaan, dus wat te doen als de zon niet schijnt […]

Duurzame mensen houden van transparantie. Ze weten graag waar zaken vandaan komen en of ze op een eerlijke manier zijn ontstaan. Steeds meer mensen omhelzen die duurzame gedachte. Tegelijkertijd realiseren steeds meer mensen in de Europese Unie zich dat die unie verre van transparant is, niet eerlijk en steeds minder democratisch. Het is niet verwonderlijk […]

Vandaag is het alweer een jaar geleden dat de rechter in de Urgenda Klimaatzaak de Staat opdroeg om meer maatregelen te nemen om klimaatverandering te voorkomen. Er gebeuren veel mooie dingen, maar de CO2-uitstoot ging het afgelopen jaar helaas omhoog. Zo werd er weer een kolencentrale geopend en mag er op nog meer snelwegen 130 […]

Bijna elk gesprek over duurzaamheid en energietransitie loopt uit in een oeverloze discussie over terugverdientijden. Het is een vernederlandste versie van het “Return on Investment (ROI)” een begrip dat breed gedragen wordt door economen. Daarmee kun je kiezen tussen het beleggen in aandelen met een rendement van 15 % of het investeren in een installatie […]

Er zijn tenminste drie prangende redenen om zeer energiezuinig te willen bouwen: lagere energiekosten voor de consument, meer comfort en gezondheid voor de bewoner of gebruiker én om de klimaatcrisis te bezweren door een energieneutrale samenleving te creëren. Deze drie aspecten worden niet betrouwbaar in kaart gebracht door de EPC. Zoals reeds door de Nederlandse […]

Was 2015 een keerpunt voor de manier waarop wij met z’n allen omgaan met wereldwijde problemen? Of is het gewoon een ander hoofdstuk in de geschiedenis van het collectieve niet-handelen? Het antwoord zal snel duidelijk worden op bouwplaatsen over de hele wereld. De twee meest ambitieuze internationale overeenkomsten van 2015 – de VN-doelstellingen op het […]

Mensen hun gedrag laten veranderen is moeilijk. Erg moeilijk. Willen we klimaatverandering stoppen en rondkomen met onze grondstoffen op deze planeet dan zal het wel moeten gebeuren. Wie al eens heeft geprobeerd te stoppen met roken, drinken of andere verslavende beheptheden weet uit ervaring hoe moeilijk dat is. En dat zijn dan nog gewoontedingetjes die […]

De Circulaire Economie (CE) is een spannend en uitdagend idee, waarmee we met een frisse blik kijken naar de manier waarop wij onze economie hebben ingericht. In een CE hebben we afscheid genomen van de traditionele wijze van produceren en omgaan met grondstoffen. Streven is om de levensduur van producten zo lang mogelijk te maken […]

Als je een discussie voert over circulair – of het dan om de economie gaat, om de grondstoffencyclus of om zorg – dan lijk je onvermijdelijk terecht te komen in meningsverschillen over begrippen; hoezeer je dat ook tracht te vermijden. Een aardige illustratie daarvoor is mijn vorige stukje ‘De circulaire economie bestaat niet meer’ en […]

Op Facebook zag ik het filmpje The Child Labour Experiment en er schoot een brok in mijn keel. In de treffende video bieden kinderen zich bij kledingbedrijven aan als goedkope werknemers. Ze bellen, e-mailen, maken een LinkedIn profiel aan en lopen kledingwinkels binnen om te solliciteren. Ze geven aan met weinig geld genoegen te nemen, […]

Alles moet circulair, is de nieuwe groene hype. Is het de nieuwe renaissance, nadat we ons de laatste drie eeuwen juist tot het uiterste hebben ingespannen om het ultieme circulaire systeem, onze natuur, naar de ondergang te helpen? Ik waag het te betwijfelen. Laat me voorop stellen dat de absolute noodzaak om samen te streven […]

Donderdag 14 april 2016 vindt de Innovation Expo plaats bij EYE in Amsterdam. Het grootschalige vaderlandse innovatie-evenement met ruim 4000 deelnemers. Een afbeelding van een zwerm vogels siert het programma. De zwerm is sinds de opkomst van het internet het symbool geworden voor de ‘intelligentie van de massa’. Een gezamenlijke inspanning om bijvoorbeeld wikipedia tot […]

Het Ministerie van Economische Zaken wil met de energiedialoog onder andere scherp krijgen wat er nodig is om de warmtetransitie in de gebouwde omgeving mogelijk te maken. In het Energierapport staat dat er in 2050 bij de voorziening van lage temperatuur-warmte per saldo geen CO₂-emissie meer mag optreden. Dat betekent dat Nederlands huishoudens van het […]

Białowieża is “het mistige, broeierige bos dat opdoemde toen je als een kind de sprookjes van Grimm hoorde” aldus de poëtische, Amerikaanse ecoloog Alan Weisman. Deze unieke plek met torenhoge haagbeuken en schimmels ter grootte van borden ligt gewoon in Europa: 1500 vierkante kilometer bos op de grens van Polen en Wit-Rusland vormt het laatste […]

Afgelopen najaar heb ik een serie stukjes geschreven waarin ik beweerde, en naar mijn idee aantoonde, dat aan het tijdperk van economische groei een einde is gekomen. Hoe dat zal gebeuren, abrupt of geleidelijk, en op welke termijn kon ik echter niet precies aangeven – maar het zou zeker geen jaren meer duren. Wat ik me toen niet realiseerde […]

De belofte van de circulaire economie vraagt om het uitwerken van verschillende lastige vragen. Voorbij de nu nog vaak louter bevlogen taal gaat het om de vormgeving van een andere economie. Wat we georganiseerd moeten zien te krijgen is waardecreatie als een collectieve opgave. Dat vraagt om business modellen voor de circulaire economie. Daar gaan […]

Biologische landbouw heeft een luxe probleem. Biojournaal schreef er op 21 maart 2016 een interessant artikel over. De prijzen zijn goed vanwege een structureel snel groeiende vraag in Nederland en wereldwijd. Want consumenten worden zich steeds bewuster van wat zij eten en wat dat kan doen met hun gezondheid. De supermarkten en streekmarkten spelen daar […]

Van de week vielen de stempassen in de bus voor het referendum op 6 april over het associatieverdrag met Oekraïne. We mogen gaan stemmen in een referendum waarvan de regering al heeft aangegeven dat ze nog niet weet of ze de uitslag zal respecteren. En we mogen stemmen over een verdrag dat in de praktijk […]

Oliesjeiks, verwondering en financiering van Nieuwe Business Modellen Sjeik is de titel die in de Arabische wereld gegeven wordt aan iemand die aanzien heeft als leider, zowel op geestelijk als wereldlijk gebied. Ergens zit er in ieder van ons een Sjeik. De kunst is om hem de ruimte te geven. Eind vorige eeuw werd ik […]

Het klimaatakkoord van Parijs vereist een sterke aanscherping van het energiebesparingsbeleid, de grootschalige inzet van zonne-energie, windenergie en aardwarmte, maar ook van toepassing van biomassa en de afvang en opslag van CO₂ (CCS). Het is echter niet meer genoeg om de CO₂-uitstoot tot alleen nul terug te brengen. Te lang is gewacht met emissiereductiemaatregelen. Daarom […]

Een vis in een kom is zich pas bewust van het water zodra hij eruit springt. In het debat over de duurzame transitie gedragen we ons net zo onwetend. Want door de oplossingen buiten onszelf te zoeken, zien we de belangrijkste succesfactor om te overleven over het hoofd: ons eigen bewustzijn. Bouwen we een transitie […]

Als we in Nederland de doelstelling van het Energieakkoord willen halen, mogen we wel opschieten. Over zeven jaar moet 16% van de gebruikte energie hernieuwbaar zijn. Nu is dit slechts 6% en daarmee bungelt ons land onderaan de Europese lijst. Minister Henk Kamp (Economische Zaken) zou dus haast moeten hebben. Maar met zijn in januari […]

Ooit, in het oude Griekenland, begon het economisch denken. Het werd door de filosoof Aristoteles beschouwd als de kunst van het vergaren van rijkdom. Via alle omwegen door verschillende wetenschappen en langs een waaier aan denkers (het zijn niet alleen economen die over economie nadenken) zijn we bijna tweeënhalf duizend jaar later weer terug bij […]

Saoedi-Arabië en Rusland hebben besloten om de olieproductie te bevriezen. Niet dat het veel helpt aan de tsunami die de markt overspoelt: de bevriezing handhaaft het record productieniveau van een maand eerder. Dus blijven de prijzen laag. Wie heeft daar baat bij? Vooral de Saoedi’s, want het kost hun maar $10 om een barrel olie […]

Het dringt langzaam door in de bovenlagen van de economische beleidsmakers: het beest is dood. De groei stopt. Het einde van de schuldeconomie is daar. Tijdens de G20 top distantieerde Wolfgang Schauble, de Duitse minister van financiën, zich van economische groei die met schuld wordt gevoed. De bubbels die daaruit ontstaan zijn de basis voor […]

Er was eens een kleine zeer groene bank met maar 10 miljard euro in portfolio. Al jaren deden ze enthousiast mee in allerlei (internationale) overlegclubs die veel praatten over het verduurzamen van de financiële sector. Eén van de onderwerpen was de bijdrage aan klimaatverandering. Maar dan hadden ze het alleen maar over het papiergebruik en […]

Je hebt van die momenten dat de slaap even niet wil komen. Een tijdje terug midden in nacht wakker geworden met een hoofd vol gedachten. Voor mij was het ineens duidelijk. Tien korte punten genoteerd die de basis vormen voor een goed voedselbeleid. Die notitie lag al even te wachten op een goed moment om […]

Krimp van de economie? Iedereen schiet ervan in een kramp. Dat is immers het ergste wat er kan gebeuren in een economie die op groei is gebaseerd. Toch biedt degrowth tal van mogelijkheden om de economie weer dienstbaar te maken; dienstbaar aan mensen in plaats van geld; dienstbaar aan een bestaan waarin kwaliteit en eerlijker […]

De topman van Shell, Ben van Beurden, zet de wereld na Parijs weer met de voeten op de grond. “Ik haal alles uit de grond wat ik nog op kan pompen” zei hij in een interview met Nieuwsuur. Daarmee (be)vestigt hij zijn reputatie als de grote Vieze Man van onze tijd. Niet dat van Beurden […]

Graag wil ik de lezer meenemen in een aantal verhalen van de afgelopen periode. Hieronder een kleine bloemlezing. We leven in een mooie, soms minder mooie, en soms ronduit idiote wereld. Maar laten we ons door alle voorbeelden laten inspireren. Om het anders of beter te doen. Ik sprak met een agrarisch ondernemer met een […]

“In tegenstelling tot wat veel mensen denken, blijkt 1 op de 3 Nederlanders een baan onder hun niveau te hebben. Op dit moment staan tegenover elke 100 werkenden 105 mensen zonder baan en werkt een ruime meerderheid van de Nederlanders parttime. We gaan naar een tijd toe waarbij traditionele talenten straks minder tellen en de […]

Saoedi Arabië en Iran hebben ruzie. Dat is eigenlijk geen nieuws want dat hebben ze al eeuwen. De strijd om de macht tussen Perzen en Arabieren bestond al ten tijde van de uitbreiding van de eerste Islamitische sultanaten omstreeks het jaar 650. Door steun aan verschillende buitenlandse groeperingen voerden ze al enkele tientallen jaren indirect […]

Eindelijk, na ruim drie jaar onderhandelen op Europees niveau, kwam er net voor het nieuwe jaar een voorlopig akkoord op de nieuwe Europese privacywet. Met een streng pakket aan maatregelen wil Europa ervoor zorgen dat de burger weer de controle krijgt over zijn (Big) data. Bedrijven die hier niet aan mee willen werken, riskeren torenhoge […]

Twintigzestien is begonnen en we zullen het weten. De keukenkastjes van Jan Jonker  zijn opgeruimd, net als de politietop in Keulen. Noord Nederland werd getrakteerd op een kleine ijstijd, Polen verlost van zijn vrije media en Merkel van haar illusie dat ze het wel schafft. Engeland zwemt naar zijn Brexit en Nederland ontvangt de eerste […]

Door alle klimaat- en ander gekletter van de laatste tijd zou je bijna gaan vergeten waar het allemaal om draait. ‘Het’ staat dan voor de manier waarop we met elkaar willen leven, de samenleving zogezegd. Het grotere verband waarin we leven en werken om in ons bestaan te voorzien. De manier waarop we dat doen […]

Het is veelzeggend dat het belang van het kwekersrecht dat voor de hele Europese Unie geldt de politieke partijkleuren overstijgt, althans in Nederland. Het geeft daarmee aan, hoe belangrijk het kwekersrecht is voor de Nederlandse agrarische veredelingssector. Het kwekersrecht, en dan met name de kwekersvrijstelling, is in gevaar. Patenten op planteigenschappen en zelfs gewassoorten, zoals […]

We zijn er inmiddels redelijk terloops over gaan praten, nieuwe businessmodellen; omdat we er midden in zitten, als bedenkers, verspreiders en promotors. Zo vanzelfsprekend zijn ze voor die ‘binnengroep’ geworden dat we er nauwelijks meer bij stilstaan wat er nu ook alweer zo nieuw aan was. Samen delen, meervoudige waarde creëren voor de samenleving, dat […]

Zodra ik teveel belminuten of data verbruikt heb, krijg ik een sms’je van mijn provider. Fijn! Daar kan ik direct mijn gedrag op aanpassen. Waarom word ik door mijn energieleverancier dan niet wakker geschud op het moment dat ik meer dreig te verbruiken dan normaal? En is het bovendien niet onze gezamenlijke opdracht om te […]

In de aanloop naar die grote bijeenkomst over de aanpak van de verandering van ons atmosferische klimaat is Parijs plotseling slachtoffer geworden van die andere klimaatverandering, de politieke. Als je terugkijkt in de geschiedenis kun je sterke overeenkomsten ontdekken. Toevallig of niet komen de draden bij elkaar in de stad die nu (weer) bloedt, Parijs. […]

Afgelopen week presenteerden oliemaatschappijen BP, Chevron, ExxonMobil en Shell winstdalingen van 40 tot 70 procent. Ze verwezen naar de sterk gedaalde olieprijs, maar hier is meer aan de hand. De energiewereld verandert snel. Elektriciteitsmaatschappijen gingen de oliemaatschappijen al voor en zijn in een tredmolen van grote veranderingen geraakt. De opkomst van thuisopwekking en grootschalige duurzame […]

Nu alle ogen en oren zijn gericht op de aankomende klimaatconferentie (COP21) in Parijs, ontstaat er zowel hoop als wanhoop. Zo stelt Peter van Vliet dat zelfs het volledig nakomen van alle ingediende nationale plannen toch nog tot een verhoging van 3 graden zal leiden, waarmee alle hoop de grond in geboord lijkt. Christiaan Hogenhuis […]

Deze week en in het bijzonder de 9e oktober stond in het teken van duurzaamheid. Het was  de ‘Dag van de Duurzaamheid’. ‘sAvonds was er een life-uitzending uit Pakhuis de Zwijger, nadat deze hele dag honderden activiteiten door het hele land hebben plaatsgevonden. Helemaal top. Het is de zevende keer op rij dat deze dag […]

Zoals bij elke majeure ramp is ook bij de huidige vluchtelingencrisis de eerste reflexvraag: hoe heeft dit kunnen gebeuren? Waarna politici over elkaar en de media heen rollen met verwijzingen naar oplossing die anderen moeten verzinnen en verzorgen; niet zij zelf. Zoals onze eigen Mark Rutte, die op vrijdag 4 september in een persconferentie met […]

Het gaat beter met de economie, daar proberen analisten en politici ons de laatste maanden luidruchtig van te overtuigen. Maar op een onstuimige maandag in augustus werpt een nieuwe crisis zijn schaduw hardhandig vooruit. Of is het alleen maar een nieuw hoofdstuk in een oud spookverhaal? Met het onderuitgaan van de koersen buitelen de commentatoren […]

Vanuit De Groene Zaak hebben we het afgelopen jaar intensief opgetrokken met een aantal partijen uit het bedrijfsleven om hun sociale impact meetbaar en inzichtelijk te maken. Samen met een aantal kennispartners, waaronder Het Groene Brein, EY, KPMG en True Price, gingen ze de uitdaging aan om op businesscase-, maar soms ook op businessmodelniveau, sociale […]

Bij terugkomst van vakantie lag de factuur van de Newmotion weer in de mailbox. In juni had ik bij externe betaalde laadpalen 19 keer aangesloten. Ik ben inderdaad zo’n gek die laad, waar ik laden kan. In juni had ik ook daadwerkelijk een verbruik met mijn Prius Plug in hybride van 1 op 48 wat […]