Je zou 2023 het liefst willen vergeten en 2024 met een schone lei beginnen. Klimaatextremen, ramprecords, oorlogen, gruwel en disruptie vulden de voorpagina’s, de email alerts en al dan niet desinformerende digitale media. De ontwrichtende onderstroom werd zichtbaarder dan ooit. Welkom in de digitale middeleeuwen, waar de ontmenselijking nieuwe dieptepunten bereikt.
Precies een jaar gelden schreef ik:
De kans is groot dat 2022 de boeken ingaat als het einde van de Europese vrede na WOII. In die 77 jaar hebben we een samenleving gebouwd op grote idealen: nooit meer oorlog, democratische besluitvorming en welvaart voor iedereen. Het was een tijdperk van menselijkheid. Maar in 2022 zette de ontmenselijking onontkoombaar in.
In 2023 heeft de ontmenselijking vormen aangenomen, die we ons niet konden voorstellen. Wat zich afspeelt in de huidige conflictgebieden stelt de collectieve nachtmerrie van de Tweede Wereldoorlog misschien wel in de schaduw. Nog niet zozeer in aantallen, maar wel al in gruwel en verschrikking. En de spiraal tolt verder.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan als ondersteunend lid. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Het is niet alleen bruut geweld dat onze menselijkheid ontmantelt. Politieke stromingen die zich losweken van de democratische wortels stellen een samenleving in het vooruitzicht waarin totale controle door de staat – en daarbinnen door een enkele of een kleine groep machthebbers – individuele vrijheid en waardigheid van burgers ondergeschikt maakt aan ideologieëen en religie, en praktijken die we tot voor kort als samenzweringsfantasieën zouden wegzetten.
Steeds vaker worden deze bewegingen gefaciliteerd door technobiljardairs die hun vermogen en hun platforms in dienst stellen van die politieke omwenteling. De technologie die ze daarvoor beschikbaar hebben – zoals AI – zou een zegen kunnen zijn als ze voor de juiste doelen wordt gebruikt. Maar nu al zien we de voortekenen dat we met het tegendeel moeten rekenen.
Dat speelt zich allemaal af tegen de achtergrond van een op hol slaande klimaatverandering, waarvan de wetenschappelijke onderbouwing en bewijsvoering stelselmatig worden genegeerd door de nieuwe despoten-in-spe.
Wat onderscheidt de digitale middeleeuwen van de vorige? In de culturele middeleeuwen van Europa ontbrak feitelijke, wetenschappelijke kennis. Als gevolg regeerden geloof, de onderbuik en de hardste hand. Nu is die kennis er, maar wordt technologie ingezet om de waarheid te verdoezelen, te ontkennen en te verdraaien in dienst van het streven naar macht. Dat kan opnieuw leiden tot het regeren van geloof, de onderbuik en de hardste hand. 2024 kan daarin wel eens een kritiek jaar worden, een laatste kans om dat te voorkomen.
Natuurlijk zijn er lichtpuntjes. Mensen en organisaties die zich blijven inzetten voor een betere wereld. Die zich tegen de tegenstroom blijven verzetten. Het is als in een loterij: als je niet meedoet weet je zeker dat je niets wint. Als je blijft inzetten op duurzaamheid en menselijkheid is er tenminste een kans dat het tij keert. We kunnen ons niet permitteren om ook maar één kans daarop te laten liggen. 2024 is misschien wel voorlopig de laatste.
Peter van Vliet
Lees ook: Duurzaamheid en klimaat in 2024: een jaar vol kantelpunten
