De opwarming van de aarde, het verdwijnen van een gigantische hoeveelheid plant- en diersoorten, de teloorgang van bodemvruchtbaarheid: we gaan op z’n zachtst gezegd nogal slordig om met onze planeet. Tijd voor verandering. Jelmer Mommers van De Correspondent vertelt waarom de duurzame energietransitie niet alleen ecologische, maar ook sociale voordelen kan opleveren. Tenminste, als we het slim aanpakken.
“We leven op een enorme dode rots, in een enorme dode lege ruimte. En daartussenin zit een klein laagje. En alleen op dat laagje is er leven mogelijk. Alles wat we doen, speelt zich daar af”, vertelt journalist Jelmer Mommers. Je zou dus verwachten dat de mens, vanwege het gebrek aan uitwijkmogelijkheden, extreem goed voor de aarde zou zorgen.
We weten wel beter. De huidige ecologische crisis reikt volgens Jelmer velen malen verder dan de welbekende opwarming van de aarde. “Het is niet alleen het verbranden van fossiele brandstoffen, het is ook onze vleesconsumptie. Het is niet alleen verwoestijning en droogte, het is ook de kap van het oerwoud. Het is ook de teloorgang van biodiversiteit, en van het bodemleven dat ervoor zorgt dat we voedsel kunnen verbouwen.”
Laten zien dat het anders kan
Nee, het gaat niet goed met dat kleine korstje waarop we leven. Het blijven hangen in probleemdenken is volgens Jelmer echter het laatste dat we moeten doen. “Daarmee los je niks op. Pas als je gaat zien hoeveel kansen er zijn, verandert er iets.”
En die kansen zijn er volop. Door hierover te schrijven probeert Jelmer zoveel mogelijk mensen te laten zien dat het anders kan. “Verhalen bepalen wat we als samenleving willen, en waar we naar streven. Als we elkaar maar blijven vertellen dat olie fantastisch is, en aardgas heel belangrijk, dan blijven we dat ook geloven. Pas als de verhalen over de voordelen van duurzaamheid massaal gehoord en doorverteld worden zullen deze opties het winnen.”
Een nieuw tijdperk
Zo’n hoopgevend verhaal is te vinden in de energiesector. Op dit moment wordt er een nieuw tijdperk van overvloedige, goedkope en schone energie ingeluid. Jelmer legt uit: “De opkomst van duurzame energie gaat echt razendsnel. In 2016 kwamen er wereldwijd ieder uur 31.000 zonnepanelen bij. En niet alleen zonnepanelen, maar ook batterijen, windmolens en elektrische auto’s worden rap goedkoper. We nemen ze op steeds grotere schaal af, en duizenden onderzoekers overal ter wereld houden zich bezig met het optimaliseren van de technologie van duurzame energiebronnen.”
Energietransitie biedt ook kansen voor sociale verbinding
Dat er zoveel mensen bouwen aan de energietransitie is hoopvol. Toch betekent dit volgens Jelmer niet dat we nu achterover kunnen leunen. In de omslag van vervuilend naar schoon ligt volgens de journalist namelijk ook een enorme sociale kans besloten.
“Als je nu energie koopt, dan gaat jouw geld naar een klein groepje bedrijven, en die regelen van bovenaf jouw energievoorziening. Daarmee hebben ze heel veel macht vergaard. We hebben nu de kans om de duurzame energiebronnen, de energiebronnen van de toekomst, van de burger te maken.” Zonnepanelen of een windmolenpark kun je immers in je eigen buurt of regio plaatsen, een olieveld niet.
Burgers die gezamenlijk in hun eigen energie voorzien trekken de macht van grote energiebedrijven niet alleen naar zichzelf toe, maar dragen ook bij aan een meer verbonden samenleving. Jelmer: “Als je samen je energie op een duurzame manier opwekt, ontstaat er meer sociale cohesie in je straat of buurt. Stukje bij beetje creëer je met elkaar een samen-leving in de letterlijke zin van het woord.”
Verantwoordelijkheid nemen
Er zijn dus meer dan genoeg ecologische én maatschappelijke redenen om de energietransitie massaal toe te juichen. Maar er is volgens Jelmer ook nog een belangrijk moreel argument om duurzame energie aan te jagen. “We hebben het klimaatprobleem te lang weggezet als een milieuprobleem, als iets dat buiten ons staat. Dat is gewoon niet zo. Nederland heeft enorm veel geld verdiend aan fossiele brandstoffen, en in het Westen hebben we een buitenproportioneel groot deel van de uitstoot tot nu toe op onze rekening staan. We zijn verantwoordelijk voor de problemen die nu ontstaan, en die verantwoordelijkheid moeten we nemen.”
Radicale verandering is mogelijk
Het verhaal van de toekomst gaat volgens Jelmer over het besef dat we allemaal op dezelfde aarde leven, en dat we afhankelijk zijn van het welzijn van die aarde. Dat ons lot verbonden is met het lot van mensen elders ter wereld, en met het lot van toekomstige generaties. En dat we kiezen voor een vorm van energie die bij dat besef past. Een vorm die schoon is, en rechtvaardig.
Dit klinkt misschien als een enorme uitdaging, maar we hebben in het verleden al vaker de geschiedenis herschreven. “We hebben de slavernij afgeschaft, welvaartsstaten opgebouwd en het internet gecreëerd. De mensheid heeft zich al zo vaak op een radicale manier verbeterd. Er is geen enkele reden waarom we dat nu niet weer zouden kunnen doen.”
Bekijk ook de video:
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op MaatschapWij.nu