Het 'Fit for 55'-klimaatpakket van de Europese commissie houdt nog steeds de deur open voor kolen, gas en olie om nog minstens twee decennia in de energievoorziening van de EU te blijven. Ondertussen roept de EU dat de vervuiler betaalt, maar legt ze de rekening neer bij de EU-burgers.

De Europese Commissie bracht op 14 juli het nieuwste deel van de Europese Green Deal uit: 'Fit for 55'. Daarvan zijn de details naar de pers uitgelekt. Het pakket is bedoeld om een ​​breed scala van EU-beleidsmaatregelen af ​​te stemmen op de EU-doelstelling voor netto-emissiereductie van 55% in 2030. Dat concludeert het European Environmental Bureau, EEB.

Niet de vervuiler, maar de burger betaalt

Het meest relevante groene beleidsdossier van de EU van het jaar verzuimt niet alleen om klimaatneutrale routekaarten en sectorspecifieke doelstellingen te bieden, maar laat ook toe dat de EU-industrie niet de volledige kosten van de eigen vervuiling te betaalt.

De invoering van een emissiehandelssysteem voor gebouwen en vervoer, met behoud van gratis CO2-emissierechten voor de industrie en het gebruik van openbare middelen om fossiele brandstoffen in Europa te financieren, zal de facto de kosten van vervuiling verschuiven van de daadwerkelijke vervuilers naar de eindverbruiker.

“Wat de Commissie zegt, is dat ‘Fit for 55’ ongeschikt is voor onze planeet en oneerlijk tegenover de samenleving. Zonder uitfasering van fossiele brandstoffen zal de brandstofindustrie de emissiekosten voor gebouwen en transport doorberekenen aan de burgers en toch enorme winsten blijven maken”, zegt Barbara Mariani, EEB Policy Manager for Climate.

Sectoren die de meeste uitstoot en vervuiling veroorzaken, zoals zware industrie en landbouw, worden nog steeds uitgesloten van de inspanning die nodig is om bij te dragen aan klimaatneutraliteit door gebruik te maken van alle mogelijkheden die er vandaag al zijn.

De doelstellingen voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie liggen ver onder het ambitieniveau dat nodig is om de opwarming van de aarde onder de 1,5°C te houden en zijn niet bindend op nationaal niveau. Dit zal de energietransitie in de lidstaten vertragen, aangezien het huidige EU-kader voor klimaat- en energiegovernance onvoldoende is gebleken om de leemte op te vullen.

Ook blijven notoire vervuilers, zoals afvalverbrandingsinstallaties, volledig buiten beeld en wordt de toepassing van biomassa voor opwekken van elektriciteit onvoldoende beperkt.

De Rekenkamer ontdekte onlangs een zorgwekkende trend waarbij overheidsgeld vaak wordt uitgegeven om de kosten te dekken die vervuilers zouden moeten betalen. De inspanningen om de industrie koolstofarm te maken hebben een decennium verloren als gevolg van lage koolstofprijzen en gratis emissierechten, waardoor sommige industriële sectoren tussen 2008-2019 tot 50 miljard euro winst hebben gemaakt.

Terwijl sommige voorstellen in het 'Fit for 55'-pakket positief zijn, zoals het opnemen van maritieme emissies in het ETS of het uitsluiten van projecten voor fossiele brandstoffen van de reikwijdte van het Moderniseringsfonds, vragen andere meestal alle burgers om opnieuw te betalen om om de fossiele brandstofindustrie in leven te houden, bovenop de reeds verstrekte subsidies.

EEB roept lidstaten en het Europees Parlement op om een ​​verhoging van de ambitie en beleidscoherentie van het ‘Fit for 55’ wetgevingspakket te eisen. De wetenschap vereist het en burgers in heel Europa eisen veel moedigere maatregelen om de klimaatverandering te bestrijden.

Gele Hesjes

Volgens de European Trade Union Confederation ETUC  dreigt het voorstel van de Europese Commissie een Gele Hesjes-achtig verzet te veroorzaken tegen de dringend noodzakelijke klimaatactie. Dat komt omdat de werkenden de kosten van de groene transitie gaan betalen door de stijgende prijs van benzine en huishoudelijke energie. Werknemers die geconfronteerd worden met een toenemende frequentie en intensiteit van extreme weersomstandigheden weten als geen ander dat het nodig is om de uitstoot van broeikasgassen snel te verminderen.  Ook de Europese vakbonden willen daarom ambitieuzere klimaatactie in het Fit for 55-pakket dat vandaag is gelanceerd.

Door het voorstel van de Commissie om een ​​apart emissiehandelssysteem voor wegvervoer en gebouwen in het leven te roepen wordt de last van de klimaattransitie bij huishoudens met een laag inkomen neergelegd.

Sommige studies berekenen dat een CO2-prijs van 170 €/t CO2 zou resulteren in gemiddelde jaarlijkse CO2-kosten van € 373 per huishouden voor transport en € 429 per huishouden voor woongebouwen.

Ideologische keuzes, geen democratische

De eFuel Alliance noemt de keuze van de Europese Commissie voor een volledig elektrische autoproductie totaal ideologisch. Ze neemt de keuze weg voor verbrandingsmotoren die op CO2 neutrale brandstof werken. Volgens de alliantie zijn die schoner dan elektrische voertuigen die op fossiel opgewekte stroom werken.

Een ander probleem is dat elektrische voertuigen niet overal en voor alle doeleinden geschikt zijn. En of er tegen de tijd voldoende net- en laadcapaciteit is blijft ook een belangrijke vraag.

Klimaat verandert gewoon verder

Als geheel plakt "Fit for 55" wel wat pleisters op de Europese klimaatwonden, maar de grote vraag is of die wel blijven plakken. Ze zijn waarschijnlijk volstrekt onvoldoende om de opwarming onder de 1,5 graad te houden en ze gaan opnieuw zorgen voor chaos en vertraging in de uitwerking door onvoldoende concrete doelen en de vrijheid voor nationale regeringen om al dan niet effectief maatregelen te nemen.