Op alle niveaus van regulering van de landbouw (nationaal, Europees en internationaal) zijn grote aanpassingen nodig om de uitdagingen van klimaatverandering aan te kunnen. Klimaatslimme landbouw is essentieel om enerzijds klimaatschade aan de landbouw op te vangen en anderzijds zowel broeikasgasemissies terug te dringen als de voedselproductie te verhogen voor de toenemende wereldbevolking. Maar het juridisch instrumentarium daarvoor staat nog in de kinderschoenen.
Dat concludeert Jonathan Verschuuren, hoogleraar International and European Environmental Law aan Tilburg University, op basis van een tweejarig onderzoek naar klimaatslimme landbouw.
Wereldwijd neemt de vraag naar voedsel tot 2050 volgens de huidige schattingen met 40-60% toe. Maar de hiervoor benodigde productiestijging zal moeilijk te realiseren zijn vanwege de impact van klimaatverandering, en zal bovendien leiden tot meer uitstoot van broeikasgassen. Nu al draagt de landbouw wereldwijd 25% bij aan die uitstoot. Om de drie uitdagingen van groeiende voedselproductie, klimaatverandering en CO2-reductie in samenhang met elkaar aan te gaan, is klimaatslimme landbouw nodig. Jonathan Verschuuren onderzocht welke maatregelen dat kunnen stimuleren.
Een van de weinige landen in de wereld waar al enkele jaren ervaring bestaat met regelgeving voor de stimulering van klimaatslimme landbouw, is Australië. Uit onderzoek ter plekke trok Verschuuren de volgende conclusies:
- Beleid om klimaatslimme landbouw te stimuleren moet betrouwbaar en stabiel zijn voor zeker 10 tot 20 jaar, omdat boeren anders niet kunnen investeren.
- Nieuw landbouwbeleid is pas effectief als dat niet alleen gericht is op het terugdringen van broeikasgassen, maar tegelijkertijd op aanpassing aan klimaatverandering en toename van de voedselproductie (de drie pijlers van klimaatslimme landbouw).
- Betrouwbare en handhaafbare monitoring, rapportage en verificatie is van essentieel belang.
Huidige maatregelen onvoldoende
De maatregelen die tot dusver zijn (voor)genomen in de Europese Unie en Nederland, zijn bij lange na niet voldoende om de landbouw structureel in te laten spelen op de gevolgen van klimaatverandering, stelt Verschuuren. Ook Nederland staat voor de opgave om de landbouw klimaatslim te maken: droogte, extreme neerslag, verzilting, overstromingen, en plantenziektes zullen toenemen en de groeiende vraag naar voedsel wereldwijd moet in evenwicht gebracht worden met vermindering van broeikasgasemissies.
Verschuuren doet daarom de volgende aanbevelingen:
- Creëer mogelijkheden in het systeem van emissiehandel om klimaatslimme landbouwprojecten te laten financieren door de industrie- en energiesector (zoals in Australië, Californië en enkele Canadese provincies). Maak hierbij ruimte voor maatwerk per bedrijf.
- Hervorm het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid van de EU zodat Europese landbouwsubsidies alleen nog worden verstrekt aan boeren die bijdragen aan het realiseren van de lange termijnopgaven van het klimaatbeleid. De klimaatdoelstellingen van het Europese landbouwbeleid worden nu in het geheel niet gerealiseerd.
Symposium
Op 15 december 2017 vindt aan Tilburg University een symposium over klimaatslimme landbouw plaats voor beleidsmakers, de landbouw- en milieusector. Aanmelden is verplicht en kan nog (gratis) via [email protected].
