Vorige week werd de val van de Berlijnse muur herdacht. Eindelijk vrijheid voor de 3,5 miljoen Ossi’s. Als de dag van gisteren herinner ik mij de pure blijdschap toen ze in drommen de grensovergangen passeerden. Dat was emotie-TV die ik nooit zal vergeten. De val van de Muur is intussen een symbool geworden voor het einde van de koude oorlog en het einde van het communistische Sovjet Imperium.
Een dag later vorige week vond de Nationale Herdenking voor de slachtoffers van de MH17-ramp plaats. Ook hier heel veel emotie, maar dit keer van verdriet en ingehouden woede. Zo langzamerhand krijgt deze ramp ook een heel bijzondere plek in de geschiedenis als symbool voor de strijd tussen Oost en West, Links en Rechts en eigenlijk dus tussen goed en kwaad. Een oude strijd in een nieuw jasje die door wederzijdse zwartwit-propaganda weer wordt aangewakkerd.
Herdenken is mooi, maar wat brengt de toekomst? Onlangs behaalden de Republikeinen in de VS de meerderheid in congres en senaat. Ook dat zou je een feestje voor de vrijheid kunnen noemen, maar in dit geval geen tranen van geluk, geen verdriet maar huivering omdat dit duidelijk een overwinning van de foute partij is. Een partij die de tegenstellingen op de spits drijft. Dit keer gaat het om rijk tegen arm, globalisten tegen antiglobalisten, havikken tegen duiven en vooral een tegenstelling van groenen, klimaatactivisten en rurale etnische groepen tegen Big Oil, Big Coal, kortom Big Fossil.
De veelal orthodox christelijke en conservatieve republikeinen huldigen standpunten waarvoor wij ons aan deze kant van de oceaan zouden doodschamen. Zij zien het socialisme zoals dat in Oost Duitsland was als het ultieme schrikbeeld en schieten volledig door naar het andere uiterste van het politieke spectrum. Een groot deel van hen is miljonair of multimiljonair en het modale inkomen van de Republikeinen is vijf keer zo hoog als dat van de Democraten. Over het algemeen hebben ze schijt aan hun arme landgenoten en werklozen en haten ze elke vorm van subsidie, ziekteverzekering, overheidsbemoeienis of regulering. Hun rijkdom komt voor een groot deel uit de wapenindustrie en automobielindustrie naast olie, gas en steenkool en alles wat daarmee samenhangt (Big Fossil). Juist deze industrietakken worden in de VS met honderden miljarden per jaar direct of indirect gesubsidieerd. Verder worden de rijksten onder hen steeds rijker dankzij belastingontwijking, malversaties en speculaties op de kapitaalmarkt. Het is de 1% waar de Occupy-beweging tegen opkwam. Ook deze tak van sport is tijdens de bankencrisis van 2008 met enkele honderden miljarden gesteund. Met het grote geld zetten Republikeinen de politiek geheel naar hun hand en financieren ze tal van zogenaamde wetenschappelijke denktanks om leugens te verspreiden, waarmee ze een leger van klimaatontkenners en lobbyisten op pad sturen ( Lees de Twijfelbrigade van JanPaul van Soest).
Dank zij deze Republikeinen hebben de Internationale Klimaatconferenties van de VN al 25 jaar geen enkel resultaat opgeleverd en stevenen we vol gas af op een catastrofaal klimaatscenario omstreeks 2050. Ze zitten er niet mee. Ze zitten nergens mee. De oliemaatschappijen zijn al verantwoordelijk voor tientallen milieurampen met schepen en boorplatforms of diepe boorputten en lekkende leidingen. Zij zijn de aanjagers voor de olie-oorlog in Irak, zogenaamd om daar democratie te brengen, maar het zijn de dikste vrienden van de Saoedi’s die het begrip democratie nog moeten uitvinden. In Canada (Alberta) worden gebieden zo groot als Frankrijk voor het winnen van olie uit teerzand afgegraven en als dood maanlandschap achtergelaten. In grote delen van de VS waar schaliegas wordt gewonnen, is het grondwater ernstig vervuild en zijn boeren en etnische minderheden van hun land verdreven (Bekijk de film www.gaslandthemovie.com). Alleen al in de VS overlijden per jaar 13000 mijnwerkers aan stoflongen en longkanker. Wereldwijd sterven er 3 miljoen stedelingen aan longziektes ten gevolge van uitlaatgassen van auto’s. Alleen geld telt.
Dank zij dat neoliberale kapitalisme dat in Republikeinse kringen als een religie wordt vereerd, en de daarmee samenhangende verblinding door dollars in de ogen, bestaan er ook economische zeepbellen. Sinds de Hollandse tulpenmanie in 1637 zijn er in de jacht naar meer en meer geld wereldwijd enkele tientallen economische zeepbellen gebarsten. We hebben er niets van geleerd. Integendeel, de grootste zeepbel ooit is nu in de maak. Cynisch genoeg hangt de toekomst van de wereld er momenteel van af of die zeepbel snel genoeg zal barsten. Het is de kapitaalvlucht uit Big Fossil, ook wel genoemd “Carbon Bubble” of “desinvestment” waardoor er gigantisch veel kapitaal vrijkomt om de overgang naar duurzame energie te kunnen maken. Het leeglopen van die bel van vijfduizend miljard dollar aandelen Big Fossil is al een beetje begonnen. Op dit moment is windenergie (zonder subsidie) vrijwel overal in de VS de allergoedkoopste vorm van energie, gevolgd door grootschalige installaties voor zonne-energie. Energie uit wind en zon groeit wereldwijd en ook in de VS met meer dan 25 % per jaar. Dat is geen kunst als je met bijna niets begint, maar dat punt is allang gepasseerd en de groei gaat steeds sneller, omdat het intussen goedkoper is dan fossiel. Nu al is door de combinatie van overcapaciteit en dalende vraag de prijs voor een vat ruwe olie gedaald tot onder de productiekosten voor olie uit teerzand of schaliegesteente. Oude kolencentrales worden aan de lopende band gesloten en niet meer vernieuwd. Maar de grootste klap moet nog komen. De Amerikaanse huizen en kantoren zijn zo slecht geïsoleerd en de auto’s zo hopeloos inefficiënt dat men door moderne technologie tegen relatief geringe kosten 80% energie kan besparen. Dat betekent dat de markt voor olie, gas en steenkool in de komende tijd dramatisch zal afnemen en dat investeerders in Big Fossil massaal zullen weglopen. Tal van actiegroepen en campagnes zoals Fossil Free en 350.org wisten al een toenemend aantal investeerders (kerken, universiteiten, steden, pensioenfondsen) vanwege het klimaatprobleem te motiveren om hun geld weg te halen bij Big Fossil en in plaats daarvan te investeren in schone technologie en duurzame energie. Dit proces zal in een stroomversnelling komen zoals bij alle economische zeepbellen in het verleden is gebeurd, maar dan door een andere motivatie. Wie niet op tijd weg is, is zijn geld kwijt. Juist het grote geld van de talrijke Republikeinse investeerders zal dan heel snel volgen. De kapitaalvlucht uit Big Fossil zal wereldwijd grotere gevolgen hebben dan de hypotheekcrisis van 2008. Vele kleine en grote olie- en gasmagnaten zoals Henk Kamp en Vladimir Poetin zullen eveneens in het stof bijten. Wellicht is dat ook de enige gebeurtenis die zo grootschalig en allesomvattend is, dat het de aarde nog net op tijd kan behoeden voor een rampzalige klimaatopwarming.
Wie meer wil weten over de relatie tussen het kapitalisme en het klimaat zou het nieuwste boek van Naomi Klein “No Time, Verander nu voor het klimaat alles verandert” moeten lezen. Maar ik waarschuw. Je wordt er niet vrolijk van. Naomi Klein is van mening dat alleen het rigoureus omverwerpen van het kapitalisme het klimaat kan redden. Ik denk dat dat een illusie is, omdat het een strijd is van de ene helft van de wereld tegenover de andere helft. Een strijd die al een eeuwigheid voortduurt ook al krijgt die steeds een andere gedaante en herdenken we van tijd tot tijd een symbolische mijlpaal. Ik denk en hoop dat het klappen van de Carbon bubble (dank zij de Republikeinen) sneller gaat.
